Г а м д информатика
§ 5. Компьютер құрылғыларының бір орталықтан
жүктеу/скачать 12,09 Mb. Pdf көрінісі
|
5кл
| § 5. Компьютер құрылғыларының бір орталықтан
басқарылуы Комп ютерлікжелінеүшінқолданылады? Ком пью тер лік же лі – ком пью тер лер ара сын да жә не ком пью тер дің құ рыл ғы ла рын өза ра бай ла ныс ты ра тын, кез кел ген ақ па рат пен ал ма су ға жә не олар ды өң деу ге ар нал ған қызмет түрі (21-су рет). Сер вер (ағылш. server) – файл дар, прог рам ма лар ара сын да ор тақ де рек тер ал ма су ды, же лі пай да ла ну шы лар мен ор тақ бай ла ныс жа сау ды қам та ма сыз ете тін ор та лық ком пью тер (22-су рет). Сер вер ге кез кел ген ор тақ қол дан ба лы прог рам ма лар ды, ком пью тер дің қо сым ша құ рыл ғы ла рын қо су ға бо ла ды: мо дем, прин тер, те ле фон, факс және т.б. Қолданушы сер вермен жұ мыс істе генде, оның компьютерінде орналасқан қатқыл дис кі дегі ақ па рат тың көлемі ұлғаяды. Ком пью тер лік же лі нің бай ла ны сы, ор тақ қол же тім ді лік «Же лі лік орта» ар қы лы жү зе ге асы ры ла ды. «Же лі лік ортада» М • комп ютерлікжелі ұғымы; • көшіружәне жүктеудіңтүрлі әдістері; • файлдардыжүк теу; • утилиттердеген не? • файлдыжүктеу дегенне? • Интернетті қандаймақсатта пайдаланамыз? Комп ютерлікжелі . Сервер А А Р РМММ М АА АА А ААА ННН Н -П генде, оның компьютерінде орналасқан қатқыл дис кі дегі ақ па генде, оның компьютерінде орналасқан қатқыл дис кі дегі ақ па Ком пью тер лік же лі нің бай ла ны сы, ор тақ қол же тім ді лік Ком пью тер лік же лі нің бай ла ны сы, ор тақ қол же тім ді лік «Же лі лік орта» ар қы лы жү зе ге асы ры ла ды «Же лі лік орта» ар қы лы жү зе ге асы ры ла ды В пью тер дің қо сым ша құ рыл ғы ла рын қо су ға пью тер дің қо сым ша құ рыл ғы ла рын қо су ға бо ла ды: мо дем, прин тер, те ле фон, факс бо ла ды: мо дем, прин тер, те ле фон, факс және т.б. Қолданушы сер вермен жұ мыс істе және т.б. Қолданушы сер вермен жұ мыс істе генде, оның компьютерінде орналасқан қатқыл дис кі дегі ақ па генде, оның компьютерінде орналасқан қатқыл дис кі дегі ақ па б су ды, же лі пай да ла ну шы лар мен ор тақ бай су ды, же лі пай да ла ну шы лар мен ор тақ бай ла ныс жа сау ды қам та ма сыз ете тін ор та лық ла ныс жа сау ды қам та ма сыз ете тін ор та лық (22-су рет) (22-су рет) . Сер вер ге кез кел ген . Сер вер ге кез кел ген ор тақ қол дан ба лы прог рам ма лар ды, ком ор тақ қол дан ба лы прог рам ма лар ды, ком пью тер дің қо сым ша құ рыл ғы ла рын қо су ға пью тер дің қо сым ша құ рыл ғы ла рын қо су ға а рам ма лар ара сын да ор тақ де рек тер ал ма рам ма лар ара сын да ор тақ де рек тер ал ма су ды, же лі пай да ла ну шы лар мен ор тақ бай су ды, же лі пай да ла ну шы лар мен ор тақ бай ла ныс жа сау ды қам та ма сыз ете тін ор та лық ла ныс жа сау ды қам та ма сыз ете тін ор та лық . Сер вер ге кез кел ген . Сер вер ге кез кел ген с ақ па рат пен ал ма су ға жә не олар ды өң деу ге ақ па рат пен ал ма су ға жә не олар ды өң деу ге (21-су рет) (21-су рет) . . ) – файл дар, прог ) – файл дар, прог рам ма лар ара сын да ор тақ де рек тер ал ма рам ма лар ара сын да ор тақ де рек тер ал ма су ды, же лі пай да ла ну шы лар мен ор тақ бай су ды, же лі пай да ла ну шы лар мен ор тақ бай п ара сын да жә не ком пью тер дің құ рыл ғы ара сын да жә не ком пью тер дің құ рыл ғы ла рын өза ра бай ла ныс ты ра тын, кез кел ген ла рын өза ра бай ла ныс ты ра тын, кез кел ген ақ па рат пен ал ма су ға жә не олар ды өң деу ге ақ па рат пен ал ма су ға жә не олар ды өң деу ге а Комп ютерлікжелінеүшінқолданылады? Комп ютерлікжелінеүшінқолданылады? – ком пью тер лер – ком пью тер лер ара сын да жә не ком пью тер дің құ рыл ғы ара сын да жә не ком пью тер дің құ рыл ғы ла рын өза ра бай ла ныс ты ра тын, кез кел ген ла рын өза ра бай ла ныс ты ра тын, кез кел ген сы ы 38 сер вер ре су рс та ры на, бас қа да же лі ге қо сыл ған ком пью тер лер ге рұқ сат бе ріл се, бай ла ныс жа сай ала мыз. Жер гі лік ті же лі де тұр ған ком пью тер лер дің ті зі мін қа рап шы ғу үшін Жұ мыс үс те лін де гі «Же лі лік орта» белгішесіне тінтуірді екі рет шер ту ке рек (23-су рет). – бір-бірімен әртүрлі программалармен ақпараттарды бірге қолдана алатындай жалғасқан компьютерлер тобы (программалар, деректер, құжаттар, қосымша құрылғылар). Ком пью тер дің ре су рс та рын қол да ну ға рұқ сат мынадай жол дар мен бе рі ле ді: 1. Ме нің ком пьюте рім бу ма сы на кі ру. 2. С, D дис кі ле рін бел гі леу (24-су рет). .Жергіліктіжелігеқосылғанкомп ютерлер А А А А 38 Р жол дар мен бе рі ле ді: жол дар мен бе рі ле ді: 1. Ме нің ком пьюте рім бу ма сы на кі ру 1. Ме нің ком пьюте рім бу ма сы на кі ру 2. С, D дис кі ле рін бел гі леу 2. С, D дис кі ле рін бел гі леу М М тобы (программалар, деректер, құжаттар, қосымша құрылғылар). Ком пью тер дің ре су рс та рын қол да ну ға рұқ сат мынадай Ком пью тер дің ре су рс та рын қол да ну ға рұқ сат мынадай жол дар мен бе рі ле ді: жол дар мен бе рі ле ді: 1. Ме нің ком пьюте рім бу ма сы на кі ру 1. Ме нің ком пьюте рім бу ма сы на кі ру А А ақпараттарды бірге қолдана алатындай жалғасқан компьютерлер тобы (программалар, деректер, құжаттар, қосымша құрылғылар). Н де гі «Же лі лік орта» белгішесіне тінтуірді екі рет шер ту ке рек де гі «Же лі лік орта» белгішесіне тінтуірді екі рет шер ту ке рек Н ақпараттарды бірге қолдана алатындай жалғасқан компьютерлер - ған ком пью тер лер дің ті зі мін қа рап шы ғу үшін Жұ мыс үс те лін ған ком пью тер лер дің ті зі мін қа рап шы ғу үшін Жұ мыс үс те лін де гі «Же лі лік орта» белгішесіне тінтуірді екі рет шер ту ке рек де гі «Же лі лік орта» белгішесіне тінтуірді екі рет шер ту ке рек П сер вер ре су рс та ры на, бас қа да же лі ге қо сыл ған ком пью тер лер ге сер вер ре су рс та ры на, бас қа да же лі ге қо сыл ған ком пью тер лер ге рұқ сат бе ріл се, бай ла ныс жа сай ала мыз. Жер гі лік ті же лі де тұр рұқ сат бе ріл се, бай ла ныс жа сай ала мыз. Жер гі лік ті же лі де тұр ған ком пью тер лер дің ті зі мін қа рап шы ғу үшін Жұ мыс үс те лін ған ком пью тер лер дің ті зі мін қа рап шы ғу үшін Жұ мыс үс те лін .Жергіліктіжелігеқосылғанкомп ютерлер .Жергіліктіжелігеқосылғанкомп ютерлер В В В .Жергіліктіжелігеқосылғанкомп ютерлер .Жергіліктіжелігеқосылғанкомп ютерлер с с ы ы ы 39 Дискінібелгілеу терезесі Жанамамәзірдішақыру терезесі 3. Тінтуірдің оң жақ ба тыр ма сын ба су ар қы лы жа на ма мә зір ді ша қы ру (25-су рет). 4. Қа си ет тер (Свой ст ва) бө лі мі не кі ру (26-су рет). 5. Қол же тім ді лік (Дос туп) бет бел гі сін таң дау (27-су рет). 6. Ор тақ ре су рс қа рұқ сат ету бө лі мін таң дау, бел гі ше ні қою (28-су рет). 7. «То лық», «Тек оқу үшін», «Құ пия сөз бен анық тала ды» пунк тте рі нің бі рін таң дау (29-су рет). 8. Бе ріл ген ре су рс тар ды пай да лан бау ке рек бол са, он да «Жер гі лік ті ре сурс» деп бел гі леу. Жергілікті желіге қосылған компьютерлердегі құжаттарды ашып, жабу және ондағы ресурстарды пайдалану үшін ар найы «Же лі лік ор та» ар қы лы байланыс жасауға болады. А А Р терезесі терезесі М Дискінібелгілеу Дискінібелгілеу П П В В б ашып, жабу және ондағы ресурстарды пайдалану үшін ар найы ашып, жабу және ондағы ресурстарды пайдалану үшін ар найы «Же лі лік ор та» ар қы лы байланыс жасауға болады. «Же лі лік ор та» ар қы лы байланыс жасауға болады. а Жергілікті желіге қосылған компьютерлердегі құжаттарды Жергілікті желіге қосылған компьютерлердегі құжаттарды ашып, жабу және ондағы ресурстарды пайдалану үшін ар найы ашып, жабу және ондағы ресурстарды пайдалану үшін ар найы «Же лі лік ор та» ар қы лы байланыс жасауға болады. «Же лі лік ор та» ар қы лы байланыс жасауға болады. с 8. Бе ріл ген ре су рс тар ды пай да лан бау ке рек бол са, он да «Жер 8. Бе ріл ген ре су рс тар ды пай да лан бау ке рек бол са, он да «Жер Жергілікті желіге қосылған компьютерлердегі құжаттарды Жергілікті желіге қосылған компьютерлердегі құжаттарды ашып, жабу және ондағы ресурстарды пайдалану үшін ар найы ашып, жабу және ондағы ресурстарды пайдалану үшін ар найы п 7. «То лық», «Тек оқу үшін», «Құ пия сөз бен анық тала ды» 7. «То лық», «Тек оқу үшін», «Құ пия сөз бен анық тала ды» 8. Бе ріл ген ре су рс тар ды пай да лан бау ке рек бол са, он да «Жер 8. Бе ріл ген ре су рс тар ды пай да лан бау ке рек бол са, он да «Жер а (27-су рет). (27-су рет). 6. Ор тақ ре су рс қа рұқ сат ету бө лі мін таң дау, бел гі ше ні қою 6. Ор тақ ре су рс қа рұқ сат ету бө лі мін таң дау, бел гі ше ні қою 7. «То лық», «Тек оқу үшін», «Құ пия сөз бен анық тала ды» 7. «То лық», «Тек оқу үшін», «Құ пия сөз бен анық тала ды» с 3. Тінтуірдің оң жақ ба тыр ма сын ба су ар қы лы жа на ма мә зір ді 3. Тінтуірдің оң жақ ба тыр ма сын ба су ар қы лы жа на ма мә зір ді ы ы 3. Тінтуірдің оң жақ ба тыр ма сын ба су ар қы лы жа на ма мә зір ді 3. Тінтуірдің оң жақ ба тыр ма сын ба су ар қы лы жа на ма мә зір ді 40 Ортақресурсбөлімінтаңдау терезесі Берілгенбөлімдердің бірінтаңдаутерезесі Қолжетімділікбелгісін таңдаутерезесі Қасиеттербөлімінекіру терезесі А А А А 40 Р М ПВ Қасиеттербөлімінекіру Қасиеттербөлімінекіру б ы ы 41 Интернеттібізқандаймақсаттапайдаланамыз? Сен дер Интернет, элект рон дық пош та ұғым да ры мен та ныс бо лдыңдар. Интернетті біз күн де лік ті ақ па рат кө зі ре тін де пай да ла на мыз. Атап айт сақ: қа жет ті ақ па рат алу ды, ақ па рат жі бе ру ді, же дел хатха бар ал ма су ды, әр түр лі қыз мет са ла ла рын да қол да ну ды қам та ма сыз ете ді. Интернетті қол да ну ба ры сын да құ жат тар, су рет тер, ау дио, бейне жә не файл дар ды кө ші ру, жүк теу қа жет ті лі гі ту ын дай ды. Кө ші ру жә не жүк теу дің түр лі әдіс те рі бар. Е Интернеттен қолданысқа рұқсат етілген файлдарды жүктегеннен кейін, қажетті ақпараттармен толықтыруға, өзгертуге, уақытша бумадан өз бумамызға орналастыруға және басқа атпен сақтауға, ортақ қолжетімді файл ретінде көрсетуге болады. Down oad asterпрограммасыныңсипаттамасы А А Р В б б өз бумамызға орналастыруға және басқа атпен сақтауға, ортақ қолжетімді файл ретінде көрсетуге болады. а ақпараттармен толықтыруға, өзгертуге, уақытша бумадан өз бумамызға орналастыруға және басқа атпен сақтауға, ортақ қолжетімді файл с Интернеттен қолданысқа рұқсат етілген файлдарды жүктегеннен кейін, қажетті ақпараттармен толықтыруға, өзгертуге, уақытша бумадан п п п Е Интернеттен қолданысқа рұқсат етілген файлдарды а Сен дер Интернет, элект рон дық пош та ұғым да ры мен та ныс Сен дер Интернет, элект рон дық пош та ұғым да ры мен та ныс бо лдыңдар. Интернетті біз күн де лік ті ақ па рат кө зі ре тін де пай бо лдыңдар. Интернетті біз күн де лік ті ақ па рат кө зі ре тін де пай а с Сен дер Интернет, элект рон дық пош та ұғым да ры мен та ныс Сен дер Интернет, элект рон дық пош та ұғым да ры мен та ныс ы ы 42 Көп те ген брау зер лер дің әр түр лі ақ па рат ты жүк тей тін ме нед жер ле рі бар, мы са лы, Mozilla Firefoxтің ме нед же рі ти ім ді әрі ың ғай лы. Интернеттен жүк теу ді же ңіл де те тін түр лі сырт қы ути лит тер бар. Мы са лы, Download Master (30-су рет). Бұл ути лит Интернеттен файл дар жүк теу ке зін де ту ын дай тын үш не гіз гі мәсе ле ні ти ім ді ше ше ді: жүк теу жыл дам ды ғы, тоқ та тыл ған жүк теу ді жал ғас ты ру жә не жүк тел ген файл дар ды бас қа ру. Бұл – өз ком пью тер ле рің де ор на ту ға ың ғай лы, те гін прог рам ма. – белгілі бір программалау орталарында бірнеше қызмет атқаруға пайдаланатын қосымша программалар. Мұндай программалар программалау тілдерінде жиі кездеседі. Мәлімет- тердің көлемін кішірейтетін (мұрағаттайтын), компьютерді вирусқа тексеріп, бар болса, оларды жоятын программалар. Интернеттен файл дар ды жүк теу ақ па рат тың кө ле мі не қа рай жү зе ге асы ры ла ды. Ақ па рат тың кө ле мі, өл ше мі ту ра лы мәліметтермен келесі са бақ тар да та ны са тын бо ла сың дар. Б 1. Ком пью тер лік же лі де ген не? 2. Сер вер не үшін қа жет? 3. Интернеттен ақ па рат ты қа лай жүк тей міз? 4. Файл дар ға ор тақ қол же тім ді лік қа лай рұқ сат еті ле ді? 5. Ути лит тер де ген не? Т 1. Ком пью тер лік же лі ні не үшін қол да на мыз? 2. Сы нып та ғы ком пью тер лік же лі нің сыз ба сын са лың дар, қа лай ор на лас қа нын анықтаңдар. 3. Компьютерлік желі неліктен қажет? Б Т А А А А 42 Р 3. 3. М 1. 1. Ком Ком пью пью 2. 2. Сы Сы нып нып қа қа ММ А вер не үшін қа вер не үшін қа Интернеттен Интернеттен Файл Файл А дар дар ға ор ға ор Ути Ути лит лит тер де тер де А Н пью пью тер тер лік же лік же вер не үшін қа вер не үшін қа Интернеттен Интернеттен ақ ақ ға ор ға ор Н - - П Интернеттен файл Интернеттен файл дар дар ла ла ды. Ақ ды. Ақ мәліметтермен келесі са мәліметтермен келесі са бақ бақ тар тар П П В В оларды жоятын дар дар ды жүк ды жүк ды. Ақ ды. Ақ па па рат рат б программал қосымша тілдерінде жиі (мұрағаттайтын), программалар. а а программалау орталарында қосымша программалар. жиі с ген файл ген файл ға ың ға ың ғай ғай лы, те лы, те с п дай дай тын үш не тын үш не ды ды ғы, тоқ ғы, тоқ ген файл ген файл дар дар ды бас ды бас лы, те лы, те а лі сырт лі сырт қы ути қы ути рет). рет). Бұл ути Бұл ути тын үш не тын үш не та та с тін ме тін ме рі ти рі ти ім ім ді әрі ді әрі қы ути қы ути ы ы тін ме тін ме нед нед ді әрі ді әрі 43 4. Сервер не себепті маңызды? 5. Утилиттер не үшін қажет? Т 1. Ор тақ қол же тім ді файл дар мен жұ мыс жа сау қан ша лық ты ма ңыз ды? 2. Файл мен бу ма ны жүк теуге қа жет ті ре су рс тар ды атаңдар. 3. Ком пью тер құ рыл ғы ла ры ның бір ор та лық тан бас қа ры лу ын анық тап, та қы рып тың бас ты идея сын айтыңдар. 1. Кес те де бе ріл ген анық та ма лар ды дұ рыс жа уа бы мен сәй кес тен ді рің дер. № Атауы Анық та ма сы 1 Файл Ақпараттарды сақтайтын орын, әртүрлі типті файлдар тобы. 2 Сер вер Прог рам ма лау ор та сын да бел гі лі бір қыз мет ат қа ру ға пай да ла на тын қо сым ша прог рам ма лар. 3 Бу ма Оpтақ пай да ла ну ға ар нал ған бар лық pecypcтapды қам ти тын ком пьютер. 4 Ути лит тер Ком пью тер мен әр түр лі құ рыл ғы лар дың жи ын ты ғы, ара лық ақ па рат та сы мал дау ды пай да лан бай, же лі де гі ком пью тер ара сын да ғы ақ па рат ал ма су ды қам та ма сыз ете ді . 5 Ком пью терлік же лі Нысанға қолжетімділікті жеңілде тетін, нысанның сілтеме көрсеткіші. 6 Таңбаша Бел гі лі бір атауы бар, дис кі дегі мәліметтер жиыны. Т А А Р Р Р РРРМ М МММММММ ММ 5 Компью желі 6 Таңбаша 6 Таңбаша А АА пью Н НН литтер Ком - - Оpтақ П ППП Прог Прог бір қызмет ат қосымша прог Оpтақ В В ВВ В Ақпараттарды сақтайтын орын, әртүрлі типті файлдар тобы. раммалау ор б лар лар ды дұ ды дұ б б б Анықта а ды дұ ды дұ рыс жа рыс жа ааа с лық лық тан бас тан бас сын айтыңдар. сын айтыңдар. с ссс п ті ре ті ре су су рс рс тар тар тан бас тан бас а а сау қан сау қан ша ша тар тар аа с ссс ы ы 44 2. Сөз жұм бақ ты ше шің дер. 1 с 2 е 3 р 4 в 5 е 6 р 1) Мо ни тор эк ра ны ның ең кі ші эле мен ті. 2) Ком пью тер дің құ рыл ғы ла рын өза ра бай ла ныс ты ра тын, кез кел ген ақ па рат пен ал ма су ға жә не олар ды өң деу ге ар нал ған қыз мет тү рі. 3) ... – гипермәтіндік байланысу мүмкіндігі бар файлдармен жұмыс істеуге арналған программа. 4) Ұйым мен же ке тұл ға лар ға Ин тер нет қыз мет те рін ұсы на тын ком па ния. 5) Бел гі лі бір прог рам ма лау ор та ла рын да бір не ше қыз мет ат қа ру ға пай да ла на тын қо сым ша прог рам ма лар. 6) Сақ тау, өң деу, жет кі зу жә не пай да ла ну ны са ны бо лып та бы ла тын қор ша ған әлем де бо лып жат қан мә лі мет тер мен өз ге ріс тер. Тап сыр ма лар ды орын даң дар. 1) Жұ мыс үс те лін де «Астана» атауы мен жа ңа бу ма құ рың дар. 2) Интернеттен Астана қаласындағы Оқушылар сарайы ту ралы мә лі метті тау ып, мә тін дік ре дак тор ға жүк тең дер. 3) «Астана – бас қала» атауы мен құр ған фай лды бу ма ла ры ңа сақ таң дар. 4) Тәу ел сіз дік ту ра лы ән тау ып, бу ма ға жүк тең дер. 5) «Кең бай тақ Қа зақ ста ным!» та қы ры бын да ша ғын фильм ді бу ма ла ры ңа сақ таң дар. 6) Туған өлкеміз Қазақстанға деген сүйіспеншілік сезім деріңді жеткізетін ойтолғау жазыңдар, құжатты бумаға сақтаңдар. Б Сен дер қа лай ой ла сың дар? Интернеттен ақ па рат алу дың ти ім ді лі гі қан дай? (Пікір алмасу) Б А А А А 44 Р ти ти РР РМ 6) 6) Туған өлкеміз Қазақстанға деген сүйіспеншілік сезім Туған өлкеміз Қазақстанға деген сүйіспеншілік сезім М деріңді жеткізетін ойтолғау жазыңдар, құжатты бумаға деріңді жеткізетін ойтолғау жазыңдар, құжатты бумаға сақтаңдар. сақтаңдар. ММ А ңа сақ ңа сақ Тәу Тәу ел ел сіз сіз «Кең «Кең бай бай тақ Қа тақ Қа ді бу ді бу ма ма ла ла ры ры Туған өлкеміз Қазақстанға деген сүйіспеншілік сезім Туған өлкеміз Қазақстанға деген сүйіспеншілік сезім деріңді жеткізетін ойтолғау жазыңдар, құжатты бумаға деріңді жеткізетін ойтолғау жазыңдар, құжатты бумаға Н ралы мә ралы мә лі лі метті тау метті тау «Астана «Астана – – бас қала» атауы бас қала» атауы ңа сақ ңа сақ таң таң дар. дар. сіз сіз дік ту дік ту тақ Қа тақ Қа - Интернеттен Астана қаласындағы Оқушылар сарайы ту Интернеттен Астана қаласындағы Оқушылар сарайы ту метті тау метті тау П ды орын ды орын те те лін лін де «Астана» атауы де «Астана» атауы Интернеттен Астана қаласындағы Оқушылар сарайы ту Интернеттен Астана қаласындағы Оқушылар сарайы ту В зу жә зу жә лып жат лып жат қан мә қан мә В ды орын ды орын даң даң дар. дар. В б тер тер нет қыз нет қыз мет мет лау ор лау ор та та ла ла рын рын да бір да бір рам рам ма ма лар. лар. да да ла ла ну ны ну ны а ра бай ра бай деу деу ге ар ге ар ... – гипермәтіндік байланысу мүмкіндігі бар файлдармен жұмыс ... – гипермәтіндік байланысу мүмкіндігі бар файлдармен жұмыс мет мет те те рін ұсы рін ұсы с ссс ла ла ныс ныс ты ты ра ра ге ар ге ар нал нал ған қыз ған қыз ... – гипермәтіндік байланысу мүмкіндігі бар файлдармен жұмыс ... – гипермәтіндік байланысу мүмкіндігі бар файлдармен жұмыс п пппппппппппппп е е р р а ааааааааааааааааа ааас сссссс ссы ы |