Г а м д информатика
§ 8. «Әлемді өзгерткен жаңалықтар» шағын жобасы
жүктеу/скачать 12,09 Mb. Pdf көрінісі
|
5кл
тапкыр
| § 8. «Әлемді өзгерткен жаңалықтар» шағын жобасы
И Сен дер 5сы нып бой ын ша ин фор ма ти ка кур сы ның І тоқ са нын аяқ тап ке ле сің дер. Ен ді жо ба мен (проект) жұ мыс жа сау ла рың ке рек. «Проект» сө зі ла тын ның projectus («ал ға тас тал ған» де ген ма ғы на ны біл ді ре ді) сө зі нен шық қан. Жо ба бой ын ша әр қай сың шы ғар ма шы лық пен жұ мыс іс тесең дер, нә ти же ле рің нің жо ға ры дең гей де бо ла ты ны сөз сіз. Жо ба ның та қы ры бы: «Ақ па рат тық тех ни ка са ла сын да ғы соң ғы жа ңа лық тар ға шо лу», «Ме ди ци на са ла сын да ғы соң ғы жа ңа лық тар ға шо лу», «Қазақстан дамыған 30 елдің қата рында», Қазақстанның дамуы, халқының өсуі, тұрмысының жақсаруына шолу жасау (http://24.kz/kz/telepoject/meditsina сайтынан қосымша ақпараттар алуға болады). Жо ба ның мақ са ты: Интернеттен қол да ныс қа рұқ сат етіл ген файл дар ды жүк теу жә не ор на лас ты ру, өз гер ту, құ жат қа құ пия сөз ор на ту ды мең ге ру. Бөг де дайын жұ мыс тың кө шір ме сін рұқ сатсыз алу заң ды емес ті гін тал қы лау. Жо ба ның тап сыр ма сы: 1. «Ақпараттық техника саласындағы соңғы жаңалықтарға шолу», «Медицина саласындағы соңғы жаңалықтарға шолу», «Қазақстан дамыған 30 елдің қатарында», Қазақстанның дамуы, халқының өсуі, тұрмысының жақса руына шолу жасау. 2. Интернет желісінен тақырыпқа қатысты ақпараттарды тауып, мәтіндік редакторға жүктеңдер. (Компьютердегі • жобадегенне? М • жобажасауды үйрену; • құжаттысақтау; • құжатқақұпиясөз орнату. А А РМ руына шолу жасау. руына шолу жасау. Интернет желісінен тақырыпқа қатысты ақпараттарды Интернет желісінен тақырыпқа қатысты ақпараттарды тауып, мәтіндік редакторға жүктеңдер. ( тауып, мәтіндік редакторға жүктеңдер. ( А «Ақпараттық техника саласындағы «Ақпараттық техника саласындағы шолу», «Медицина саласындағы соңғы жаңалықтарға шолу», «Медицина саласындағы соңғы жаңалықтарға шолу», «Қазақстан дамыған 30 шолу», «Қазақстан дамыған 30 А Қазақстанның дамуы, халқының өсуі, тұрмысының жақса Қазақстанның дамуы, халқының өсуі, тұрмысының жақса руына шолу жасау. руына шолу жасау. Интернет желісінен тақырыпқа қатысты ақпараттарды Интернет желісінен тақырыпқа қатысты ақпараттарды Н ды емес ды емес ті ті Н ның тап ның тап сыр сыр ма ма сы: сы: «Ақпараттық техника саласындағы «Ақпараттық техника саласындағы шолу», «Медицина саласындағы соңғы жаңалықтарға шолу», «Медицина саласындағы соңғы жаңалықтарға шолу», «Қазақстан дамыған 30 шолу», «Қазақстан дамыған 30 - де дайын жұ де дайын жұ - гін тал гін тал П жақсаруына шолу жасау ( жақсаруына шолу жасау ( http://24.kz/kz/telepoject/meditsina http://24.kz/kz/telepoject/meditsina сайтынан қосымша ақпараттар алуға болады сайтынан қосымша ақпараттар алуға болады Интернеттен қол Интернеттен қол не ор не ор на на лас лас ты ты де дайын жұ де дайын жұ В лу», «Ме лу», «Ме лу», «Қазақстан дамыған 30 лу», «Қазақстан дамыған 30 рында», Қазақстанның дамуы, халқының өсуі, тұрмысының рында», Қазақстанның дамуы, халқының өсуі, тұрмысының http://24.kz/kz/telepoject/meditsina http://24.kz/kz/telepoject/meditsina сайтынан қосымша ақпараттар алуға болады сайтынан қосымша ақпараттар алуға болады б ын ын ти ти же же ле ле тық тех тық тех ни ни б на са на са а ны біл ны біл ша әр ша әр қай қай ле ле рің рің нің жо нің жо с мыс жа мыс жа ның ның projectus projectus ны біл ны біл ді ді ре ре п фор фор тап ке тап ке ле ле сің сің мыс жа мыс жа сау сау ла ла а фор фор ма ма ти ти ка ка сің сің дер. дер. с § 8. «Әлемді өзгерткен жаңалықтар» шағын жобасы § 8. «Әлемді өзгерткен жаңалықтар» шағын жобасы ы ы § 8. «Әлемді өзгерткен жаңалықтар» шағын жобасы § 8. «Әлемді өзгерткен жаңалықтар» шағын жобасы 54 браузерден http://bnews.kz/kz/news сайтынан қосымша мәліметтер алуға болады.) 3. Құ жат қа өз пі кір ле рің ді қо сып, өз гер ту жа саң дар. 4. Құ жат ты сақ тап, құ пия сөз ор на тың дар. Жұ мыс жа сау ке зең де рі № Жұ мыс маз мұ ны Не іс теу ке рек? 1 Жо ба ның та қы ры бы мен мақ са тын анық тау Таң дал ған та қы рып ты мұ ға лім мен тал қы лау, қа жет бол са қо сым ша ақ па рат алу 2 Ақ па рат көз де рін та бу, олар ды жи нақ тау Қол да ныс қа рұқ сат ет ілген файл дар ды Интернеттен жүк теу 3 Ақ па рат тар ды тал дау, қо ры тын ды лар ды тұ жы рым дау Алын ған нә ти же лер ді тал дау 4 Нә ти же лер ді ұсы ну Жобада жа са л ған жұ мыс ту ра лы есеп бе ру. Егер топ тық жұ мыс бол са, рөл дер ді бө лу, қар сы жақ тың сұ рақ та ры на жау ап дай ын дау 5 Реф лек сия Ұжым дық тал қы лау мен өзінөзі ба ға лау ар қы лы ба ға лау ға қа ты су Жұ мыс ба ры сын да жо ба лық жұ мыс тар дың ба ға лау кри те рий ле рін ес ке рің дер: • жо ба бой ын ша әр оқу шының же ке жұ мыс жа сай бі луі; • көр не кі құ рал дар ды, жа ңа ақ па рат тық коммуникациялық тех но ло гияларды ти ім ді, дұ рыс пай да ла на білуі; • жо ба та қы ры бы ның өзек ті лі гі мен ма ңыз ды лы ғы; • та қы рып тың то лық ашы луы; • ұсы ныл ған ше шім дер дің ерек ше лі гі; • жо ба ның маз мұ нын аша бі лу қа бі ле ті; • сөй леу мә не рі нің анық, нақ ты бо луы. Е Құжат тақырыпқа сәйкес құрылымды және мазмұнды болуы тиіс. А А А А 54 Р • жо ба ның маз мұ нын аша бі лу • жо ба ның маз мұ нын аша бі лу қа бі ле ті; қа бі ле ті; • сөй леу мә не рі нің анық, нақ ты • сөй леу мә не рі нің анық, нақ ты бо луы. бо луы. М • та қы рып тың то лық ашы луы; • та қы рып тың то лық ашы луы; • ұсы ныл ған ше шім дер дің ерек • ұсы ныл ған ше шім дер дің ерек ше лі гі; ше лі гі; • жо ба ның маз мұ нын аша бі лу • жо ба ның маз мұ нын аша бі лу қа бі ле ті; қа бі ле ті; А • жо ба бой ын ша әр оқу шының же ке жұ мыс жа сай бі луі; • жо ба бой ын ша әр оқу шының же ке жұ мыс жа сай бі луі; • көр не кі құ рал дар ды, жа ңа ақ па рат тық коммуникациялық • көр не кі құ рал дар ды, жа ңа ақ па рат тық коммуникациялық А тех но ло гияларды ти ім ді, дұ рыс пай да ла на білуі; тех но ло гияларды ти ім ді, дұ рыс пай да ла на білуі; • жо ба та қы ры бы ның өзек ті лі гі мен ма ңыз ды лы ғы; • жо ба та қы ры бы ның өзек ті лі гі мен ма ңыз ды лы ғы; • та қы рып тың то лық ашы луы; • та қы рып тың то лық ашы луы; • ұсы ныл ған ше шім дер дің ерек • ұсы ныл ған ше шім дер дің ерек Н Жұ мыс ба ры сын да жо ба лық жұ мыс тар дың ба ға лау кри те Жұ мыс ба ры сын да жо ба лық жұ мыс тар дың ба ға лау кри те рий ле рін ес ке рің дер: рий ле рін ес ке рің дер: • жо ба бой ын ша әр оқу шының же ке жұ мыс жа сай бі луі; • жо ба бой ын ша әр оқу шының же ке жұ мыс жа сай бі луі; • көр не кі құ рал дар ды, жа ңа ақ па рат тық коммуникациялық • көр не кі құ рал дар ды, жа ңа ақ па рат тық коммуникациялық тех но ло гияларды ти ім ді, дұ рыс пай да ла на білуі; тех но ло гияларды ти ім ді, дұ рыс пай да ла на білуі; - Жұ мыс ба ры сын да жо ба лық жұ мыс тар дың ба ға лау кри те Жұ мыс ба ры сын да жо ба лық жұ мыс тар дың ба ға лау кри те П П ПП ПП Ұжым дық тал қы лау мен өзінөзі ба ға лау ар қы лы ба ға лау ға қа ты су В В В В В В Нә ти же лер ді ұсы ну Жобада жа са л ған жұ мыс ту ра лы Нә ти же лер ді ұсы ну Жобада жа са л ған жұ мыс ту ра лы есеп бе ру. Егер топ тық жұ мыс бол са, рөл дер ді бө лу, қар сы жақ тың сұ рақ та ры на жау ап дай ын дау Ұжым дық тал қы лау мен өзінөзі б б б б дар ды Интернеттен жүк теу Алын ған нә ти же лер ді тал дау Нә ти же лер ді ұсы ну Жобада жа са л ған жұ мыс ту ра лы а а а а а Қол да ныс қа рұқ сат ет ілген файл дар ды Интернеттен жүк теу Алын ған нә ти же лер ді тал дау с с Таң дал ған та қы рып ты мұ ға лім мен тал қы лау, қа жет бол са қо сым ша Қол да ныс қа рұқ сат ет ілген файл п п п п п п п Не іс теу ке рек? Таң дал ған та қы рып ты мұ ға лім мен тал қы лау, қа жет бол са қо сым ша а 3. Құ жат қа өз пі кір ле рің ді қо сып, өз гер ту жа саң дар. 3. Құ жат қа өз пі кір ле рің ді қо сып, өз гер ту жа саң дар. а ас сайтынан қосымша сайтынан қосымша 3. Құ жат қа өз пі кір ле рің ді қо сып, өз гер ту жа саң дар. 3. Құ жат қа өз пі кір ле рің ді қо сып, өз гер ту жа саң дар. ы ы сайтынан қосымша сайтынан қосымша 55 ТАРА БОЙЫН А ОРЫТЫНДЫТЕСТТАПСЫРМАЛАРЫ 1. Ұй ым мен же ке тұл ға лар ға Интернет қыз мет те рін ұсы на тын ком па ния: A) про вай дер B) Интернет C) брау зер D) сер вер E) до мен 2. Брау зер : A) ағыл. browse – құжатты қорғау B) ағыл. browse – па рақ тау, қа рас ты ру C) ағыл. browse – ақпаратты өңдеу D) ағыл. browse – деректер алу E) ағыл. browse – құжатты сақтау 3. қан дай брау зер? A) Google Chrome B) Internet Explorer C) Mozila Firefox D) Safari E) Opera 4. Қа зақ стан ның до ме ні қан дай? A) .ru B) .gov C) .kz D) .uk E) .kaz 5. Өз ді гі нен кө беюге қа бі лет ті за қым дау шы прог рам ма: A) ан ти ви рус B) ви рус C) файл D) бу ма E) мұ ра ғат 6. Ан ти ви рус тық прог рам маға ... жат пайды. A) Kaspersky B) Dr.Web C) Avast D) ESET NOD32 E) Microsoft Office А А Р A) A) Kaspersky Kaspersky Р B) B) Dr.Web Dr.Web C) C) Avast Avast М файл файл Ан Ан ти ти ви ви рус рус тық прог тық прог Kaspersky Kaspersky М Dr.Web Dr.Web А нен кө нен кө беюге қа беюге қа ви ви рус рус рус рус Н беюге қа беюге қа бі бі лет лет -П ні қан ні қан дай? дай? В D) D) Safari Safari E) E) б сақтау сақтау а ағыл. ағыл. browse browse сақтау сақтау с browse browse – деректер – деректер па с ТАПСЫРМАЛАРЫ ТАПСЫРМАЛАРЫ тын тын ы ы 56 7. Ақ па рат ты қор ғау ша ра ла рына ... жатпайды. A) құ пия сөз ор на ту B) ақ па рат тар ды бұ ғат тау C) ақ па рат тар ды ви рус тан қор ғау D) ақ па рат тар ды та сы мал дау E) ком пью тер ді қор ғау 8. Ком пью тер де ви рус тар дың пай да бо лу бел гі ле рі нің іші нен қа те пі кір ді та бың дар: A) ком пью тер дің жыл дам жұ мыс іс теуі B) прог рам ма лар дың оқыс тан жұ мы сын тоқ та туы не ме се жұ мыс іс те меуі C) эк ран да бөг де сим вол дар, ха бар ла ма лар дың шы ғуы D) дис кі жа ды ның не ме се же дел жа ды ның кө ле мі нің ке нет тен азаюы E) ком пью тер жұ мы сын да ғы жиі тұ рып қа лу лар, жа ңы лы су лар 9. WINRАR, WINZІР, ARJ қан дай прог рам ма лар? A) офис тік B) ан ти ви рус тық C) мұ ра ғат тау D) стан дарт тық E) қол дан ба лы 10. Фай лға құ пия сөз ор на ту жол да ры: A) Файл ⇒ Мағлұмат ⇒ Құ жат ты қор ғау ⇒ Құпия сөзбен шифрлау B) Тү зе ту ⇒ Мағлұмат ⇒ ⇒ Құ жат ты қор ғау C) Түр ⇒ Мағлұмат ⇒ Құ жат ты қор ғау D) Не гіз гі ⇒ Мағлұмат ⇒ ⇒ Құ жат ты қор ғау E) Сіл те ме ⇒ Мағлұмат ⇒ ⇒ Құ жат ты қор ғау А А А 56 РМ А сөзбен шифрлау сөзбен шифрлау зе зе ту ту ⇒ ⇒ ⇒ ⇒ Құ Құ жат жат ты қор ты қор Н Мағлұмат Мағлұмат ты қор ты қор ғау ғау ⇒ ⇒ Құпия Құпия сөзбен шифрлау сөзбен шифрлау Мағлұмат Мағлұмат ты қор ты қор - пия сөз ор пия сөз ор на на Мағлұмат Мағлұмат П на на ту жол ту жол В WINZІР, ARJ қан WINZІР, ARJ қан дай прог дай прог б жа жа а нің ке нің ке E) E) ком ком пью пью ғы жиі тұ ғы жиі тұ жа жа ңы ңы с дис дис кі жа кі жа ды ды же же дел жа дел жа ды ды нің ке нің ке нет нет п рі рі нің іші нің іші нен қа нен қа ды ды ның не ның не а ді қор ді қор ғау ғау нен қа нен қа с ды та ды та сы сы мал мал ғау ғау ы ы III ТАРАУ АҚПА РАТ ЖӘНЕ ОНЫ ӨҢДЕУ § 9. Біздің айналамыздағы ақпарат § 10. Ақпараттың өлшем бірліктері § 11–12. Программалық жабдықтама § 13. «Растрлық кескіндерді құру және өңдеу» жобалық жұмысы А А Р Р Р М М § 13. «Растрлық кескіндерді құру және өңдеу» § 13. «Растрлық кескіндерді құру және өңдеу» жобалық жұмысы жобалық жұмысы А § 9. Біздің айналамыздағы ақпарат § 9. Біздің айналамыздағы ақпарат § 10. Ақпараттың өлшем бірліктері § 10. Ақпараттың өлшем бірліктері § 11–12. Программалық жабдықтама § 11–12. Программалық жабдықтама А § 13. «Растрлық кескіндерді құру және өңдеу» § 13. «Растрлық кескіндерді құру және өңдеу» жобалық жұмысы жобалық жұмысы Н § 9. Біздің айналамыздағы ақпарат § 9. Біздің айналамыздағы ақпарат § 10. Ақпараттың өлшем бірліктері § 10. Ақпараттың өлшем бірліктері § 11–12. Программалық жабдықтама § 11–12. Программалық жабдықтама - - П П ППВВ В ОНЫ ӨҢДЕУ ОНЫ ӨҢДЕУ ОНЫ ӨҢДЕУ бб АҚПА РАТ ЖӘНЕ АҚПА РАТ ЖӘНЕ АҚПА РАТ ЖӘНЕ АҚПА РАТ ЖӘНЕ аа АҚПА РАТ ЖӘНЕ АҚПА РАТ ЖӘНЕ с с сс III ТАРАУ III ТАРАУ ы ы 58 § 9. Біздің айналамыздағы ақпарат Ақпарат ұғымы сендерге бастауыш сыныптардан таныс. Ин фор ма ти ка пә ні ком пью тер мен ты ғыз бай ла ныс ты. Ал, ком пью тер дің ақ па рат ты өң дейт ін құ рыл ғы екен ді гін ай тып кет кен бо ла тын быз (38-су рет). Сон дық тан ин фор ма ти ка – ақ па рат тық үде ріс тер ді зерт тейт ін, ақ па рат ты алу, түр лен ді ру, жи нақ тау, сақ тау, жө нел ту жә не пай да ла ну тә сіл де рі ту ра лы ғы лым. «Ақ па рат» сө зі (ла тын. informatio) тү сін ді ру, ба ян дау, мә лі мет де ген ұғым дар ды біл ді ре ді. Ақ па рат ұғы мы ғылымның әр түр лі са ла лар ында кез де се ді. Атап айт сақ, ин фор ма ти ка, эко но ми ка, фи зи ка, фи ло со фия, биология, т.б. Күн де лік ті өмір сү ріп отыр ған қор ша ған ор та дан да түр лі ақ па рат алу ға бо ла ды. Мы са лы, біз те ре зе ден қа рап, бүгінгі ауа рай ының қан дай екен ді гі ту ра лы ақ па рат ты бе ре ала мыз. Ең бек етіп отыр ған әр бір адам ның қыз ме ті де түр лі ақ па рат тар ға то лы. информатика қандайпәнжәне ненізерттейді? информатика сабағындакомп ю тердінеліктен қолданамыз? М ақпараттүсінігі; әртүрліформа дағыақпараттар; ақпаратты сақтау,өңдеу, қабылдау. Ақпаратберетінқұрылғылар А А А А 58 РР РР ММ ММ АА АА П бүгінгі ауа рай ының қан дай екен ді гі ту ра лы ақ па рат ты бе ре бүгінгі ауа рай ының қан дай екен ді гі ту ра лы ақ па рат ты бе ре ала мыз. Ең бек етіп отыр ған әр бір адам ның қыз ме ті де түр лі ала мыз. Ең бек етіп отыр ған әр бір адам ның қыз ме ті де түр лі ақ па рат тар ға то лы. ақ па рат тар ға то лы. П ПП В ма ти ка, эко но ми ка, фи зи ка, фи ло со фия, ма ти ка, эко но ми ка, фи зи ка, фи ло со фия, биология, т.б. Күн де лік ті өмір сү ріп отыр ған қор ша ған ор та дан биология, т.б. Күн де лік ті өмір сү ріп отыр ған қор ша ған ор та дан да түр лі ақ па рат алу ға бо ла ды. Мы са лы, біз те ре зе ден қа рап, да түр лі ақ па рат алу ға бо ла ды. Мы са лы, біз те ре зе ден қа рап, бүгінгі ауа рай ының қан дай екен ді гі ту ра лы ақ па рат ты бе ре бүгінгі ауа рай ының қан дай екен ді гі ту ра лы ақ па рат ты бе ре ала мыз. Ең бек етіп отыр ған әр бір адам ның қыз ме ті де түр лі ала мыз. Ең бек етіп отыр ған әр бір адам ның қыз ме ті де түр лі б ) тү сін ді ру, ба ян дау, мә лі мет ) тү сін ді ру, ба ян дау, мә лі мет де ген ұғым дар ды біл ді ре ді. де ген ұғым дар ды біл ді ре ді. Ақ па рат ұғы мы ғылымның әр түр лі Ақ па рат ұғы мы ғылымның әр түр лі са ла лар ында кез де се ді. Атап айт сақ, ин фор са ла лар ында кез де се ді. Атап айт сақ, ин фор ма ти ка, эко но ми ка, фи зи ка, фи ло со фия, ма ти ка, эко но ми ка, фи зи ка, фи ло со фия, а тә сіл де рі ту ра лы ғы лым. «Ақ па рат» сө зі (ла тә сіл де рі ту ра лы ғы лым. «Ақ па рат» сө зі (ла ) тү сін ді ру, ба ян дау, мә лі мет ) тү сін ді ру, ба ян дау, мә лі мет де ген ұғым дар ды біл ді ре ді. де ген ұғым дар ды біл ді ре ді. Ақ па рат ұғы мы ғылымның әр түр лі Ақ па рат ұғы мы ғылымның әр түр лі с – ақ па рат тық үде ріс – ақ па рат тық үде ріс тер ді зерт тейт ін, ақ па рат ты алу, түр лен ді ру, тер ді зерт тейт ін, ақ па рат ты алу, түр лен ді ру, жи нақ тау, сақ тау, жө нел ту жә не пай да ла ну жи нақ тау, сақ тау, жө нел ту жә не пай да ла ну тә сіл де рі ту ра лы ғы лым. «Ақ па рат» сө зі (ла тә сіл де рі ту ра лы ғы лым. «Ақ па рат» сө зі (ла ) тү сін ді ру, ба ян дау, мә лі мет ) тү сін ді ру, ба ян дау, мә лі мет п тер дің ақ па рат ты өң дейт ін құ рыл ғы екен ді гін тер дің ақ па рат ты өң дейт ін құ рыл ғы екен ді гін (38-су рет). (38-су рет). – ақ па рат тық үде ріс – ақ па рат тық үде ріс тер ді зерт тейт ін, ақ па рат ты алу, түр лен ді ру, тер ді зерт тейт ін, ақ па рат ты алу, түр лен ді ру, а Ақпарат ұғымы сендерге бастауыш Ақпарат ұғымы сендерге бастауыш сыныптардан таныс. Ин фор ма ти ка пә ні ком сыныптардан таныс. Ин фор ма ти ка пә ні ком пью тер мен ты ғыз бай ла ныс ты. Ал, ком пью пью тер мен ты ғыз бай ла ныс ты. Ал, ком пью тер дің ақ па рат ты өң дейт ін құ рыл ғы екен ді гін тер дің ақ па рат ты өң дейт ін құ рыл ғы екен ді гін (38-су рет). (38-су рет). с Ақпарат ұғымы сендерге бастауыш Ақпарат ұғымы сендерге бастауыш сыныптардан таныс. Ин фор ма ти ка пә ні ком сыныптардан таныс. Ин фор ма ти ка пә ні ком ы ы 59 А – сақтау, өңдеу, жеткізу және пайдалану нысаны бо- лып табылатын қоршаған әлемде болып жатқан мәліметтер мен өзгерістер. Адамақпараттынеістейді? Адам ақ па рат ты ала оты рып, өзін ше қа был дай ды, иге ре ді (39-су- рет). Адам ның ақпаратты қа был дау тә сіл де рі кө ру, ес ту, дәм се зу, си пап се зу және иіс кеу бо лып бө лі не ді (40-су рет). Сон ымен ақ па рат ты біз се зім мү ше ле рі ар қы лы қа был даймыз. Са бақ та үзі ліс тің болғанын қо ңы рау дың дау ысын ес ту мү ше сі – құ лақ ар қы лы қа был дай мыз. Ақ па рат кө зі – қо ңы рау үзі ліс тің бол ған ды ғын ха бар ла са, ал ақ па рат ты қа был дау шы – адам (41-су рет ). Ақпараттыөңдеу Ақпараттыңтүрлері(қабылдаутәсілдерібойынша) Ес ту К ө р у И іс се зу Д әм се зу С и п а п с е зу А А РР РР МА Н Н п се зу -П П В мү ше сі – құ лақ ар қы лы қа был дай мыз. Ақ па рат кө зі – қо ңы рау мү ше сі – құ лақ ар қы лы қа был дай мыз. Ақ па рат кө зі – қо ңы рау үзі ліс тің бол ған ды ғын ха бар ла са, ал ақ па рат ты қа был дау шы – үзі ліс тің бол ған ды ғын ха бар ла са, ал ақ па рат ты қа был дау шы – В ВВ б Са бақ та үзі ліс тің болғанын қо ңы рау дың дау ысын ес ту Са бақ та үзі ліс тің болғанын қо ңы рау дың дау ысын ес ту мү ше сі – құ лақ ар қы лы қа был дай мыз. Ақ па рат кө зі – қо ңы рау мү ше сі – құ лақ ар қы лы қа был дай мыз. Ақ па рат кө зі – қо ңы рау а Ақпараттыөңдеу Ақпараттыөңдеу па а с с – сақтау, өңдеу, жеткізу және пайдалану нысаны бо- лып табылатын қоршаған әлемде болып жатқан мәліметтер мен ы ы ы 60 А Қор ша ған ор та да бе рі ле тін ақ па рат тың өзі әр түр лі бо лып бе рі ле ді. Бей не леу тә сіл де рі не қа рай ақ па рат сан дық, мә тін дік, гра фи ка лық, ды быс тық жә не бейнеақ па рат бо лып бө лі не ді (42-су рет). Сан Бейне Дыбыс Мәтін Графика Ақпарат түрлері .Ақпараттүрлері Ақ па рат тың не гіз гі түр ле рін қа рас ты рай ық (43-су рет). Мы са лы: сөз, мә тін, әң гі ме тү рін де бе ріл ген ақ па рат ты мә тін дік ақ па рат деп атай мыз. Ал кей бір ақ па рат тар біз ге су рет, сыз ба, кес те тү рін де бе рі ле ді, оны біз гра фи ка лық ақ па рат деп атай мыз. Ен ді кей бір ақ па рат тар біз ге сан дық көр сет кіш түр де бе рі ле ді. Мы са лы, сан дар, ар найы өл шем мен жа са лын ған ақ па рат тар, кей бір есеп теу лер. Мұн дай ақ па рат тар ды сан дық ақ па рат тар деп атай мыз. Сан мен бе ріл ген ақ па рат су рет сіз де, мә тін сіз де біз ге тү сі нік ті бо ла ды. Ақпараттыңқандайқасиеттерібар? Ақпарат қасиеттеріне қарай өзекті, толық, бағалы, түсінікті болып бөлінеді (44-су рет). Ақпарат көзі Қабылдаушы Жеткізу арнасы Ақпараттыжеткізуменқабылдау А А А 60 Р Ақпараттыңқандайқасиеттерібар? Ақпараттыңқандайқасиеттерібар? Ақпарат қасиеттеріне қарай өзекті, толық, бағалы, түсінікті Ақпарат қасиеттеріне қарай өзекті, толық, бағалы, түсінікті болып бөлінеді болып бөлінеді М ақ па рат тар, кей бір есеп теу лер. Мұн дай ақ па рат тар ды ақ па рат тар, кей бір есеп теу лер. Мұн дай ақ па рат тар ды ақ па рат тар ақ па рат тар мә тін сіз де біз ге тү сі нік ті бо ла ды. мә тін сіз де біз ге тү сі нік ті бо ла ды. Ақпараттыңқандайқасиеттерібар? Ақпараттыңқандайқасиеттерібар? А дік ақ па рат дік ақ па рат сыз ба, кес те тү рін де бе рі ле ді, оны біз сыз ба, кес те тү рін де бе рі ле ді, оны біз атай мыз. Ен ді кей бір ақ па рат тар біз ге сан дық көр сет кіш түр атай мыз. Ен ді кей бір ақ па рат тар біз ге сан дық көр сет кіш түр де бе рі ле ді. Мы са лы, сан дар, ар найы өл шем мен жа са лын ған де бе рі ле ді. Мы са лы, сан дар, ар найы өл шем мен жа са лын ған ақ па рат тар, кей бір есеп теу лер. Мұн дай ақ па рат тар ды ақ па рат тар, кей бір есеп теу лер. Мұн дай ақ па рат тар ды ақ па рат тар ақ па рат тар деп атай мыз. Сан мен бе ріл ген ақ па рат су рет сіз де, деп атай мыз. Сан мен бе ріл ген ақ па рат су рет сіз де, Н Ақ па рат тың не гіз гі түр ле рін қа рас ты рай ық Ақ па рат тың не гіз гі түр ле рін қа рас ты рай ық Мы са лы: сөз, мә тін, әң гі ме тү рін де бе ріл ген ақ па рат ты Мы са лы: сөз, мә тін, әң гі ме тү рін де бе ріл ген ақ па рат ты дік ақ па рат дік ақ па рат деп атай мыз. Ал кей бір ақ па рат тар біз ге су рет, деп атай мыз. Ал кей бір ақ па рат тар біз ге су рет, сыз ба, кес те тү рін де бе рі ле ді, оны біз сыз ба, кес те тү рін де бе рі ле ді, оны біз атай мыз. Ен ді кей бір ақ па рат тар біз ге сан дық көр сет кіш түр атай мыз. Ен ді кей бір ақ па рат тар біз ге сан дық көр сет кіш түр - Ақ па рат тың не гіз гі түр ле рін қа рас ты рай ық Ақ па рат тың не гіз гі түр ле рін қа рас ты рай ық П ПП .Ақпараттүрлері .Ақпараттүрлері В В В ВВВ б Қор ша ған ор та да бе рі ле тін ақ па рат тың өзі әр түр лі бо лып Қор ша ған ор та да бе рі ле тін ақ па рат тың өзі әр түр лі бо лып бе рі ле ді. Бей не леу тә сіл де рі не қа рай ақ па рат сан дық, бе рі ле ді. Бей не леу тә сіл де рі не қа рай ақ па рат сан дық, мә тін дік, гра фи ка лық, ды быс тық жә не бейнеақ па рат бо лып мә тін дік, гра фи ка лық, ды быс тық жә не бейнеақ па рат бо лып бб б а Қор ша ған ор та да бе рі ле тін ақ па рат тың өзі әр түр лі бо лып Қор ша ған ор та да бе рі ле тін ақ па рат тың өзі әр түр лі бо лып бе рі ле ді. Бей не леу тә сіл де рі не қа рай ақ па рат сан дық, бе рі ле ді. Бей не леу тә сіл де рі не қа рай ақ па рат сан дық, мә тін дік, гра фи ка лық, ды быс тық жә не бейнеақ па рат бо лып мә тін дік, гра фи ка лық, ды быс тық жә не бейнеақ па рат бо лып с Қор ша ған ор та да бе рі ле тін ақ па рат тың өзі әр түр лі бо лып Қор ша ған ор та да бе рі ле тін ақ па рат тың өзі әр түр лі бо лып Ақпараттыжеткізуменқабылдау Ақпараттыжеткізуменқабылдау ппп Қабылдаушы п Ақпараттыжеткізуменқабылдау Ақпараттыжеткізуменқабылдау а Қабылдаушы а ссы ы ы 61 Бір ға на ақ па рат әр түр лі жағ дай да өзек ті не ме се өзек ті емес бо луы мүм кін. Мы са лы, бү гін қы зық ты қойы лым са ғат 14те бо ла тын бол са, осы бү гін гі күн үшін өзек ті бол ға ны мен, ер тең өзек ті лі гін жоя ды. Бұл ақ па рат тың өзек ті лік қа си ет ке ие еке нін біл ді ре ді. Ал ен ді ақ па рат ты біз бү гін қойы лым бо ла ды деп қа на айт сақ, ол то лық емес, тү сі нік сіз ақ па рат, өйт ке ні біз оның са ғат 14те бо ла ты нын айт пай тұр мыз. Егер ақ па рат жанжақ ты, то лық қан ды бол са, он да оның бұл қа сие ті то лық тық деп атала ды. Егер ақ па рат қан дай да бір мә се ле лер ді ше шу ге бай ла ныс ты пай да ла ныл са, он да ол ақ па рат тың ба ға лы лық қа сие тін қа на ғат тан ды ра ды. Егер ақ па рат ты қолда ну шы ларға түсінікті ті лде жаз са, он да ол ақ па рат тың тү сі нік ті лік қа сие ті болып есептеледі. 9 – 4 + 2 = 7 8 – 3 + 3 = 8 7 – 2 + 4 = 9 6 – 1 + 5 = 10 Ком пью тер лік ал фа вит сим вол да ры ның қан дай да бол сын тіз бе гі Мәтіндік ақпарат Ақпараттыңнегізгітүрлері Графикалық ақпарат Сандық ақпарат алымдардың деректері бойынша біз ақпараттың 81 -ын көру арқылы, 10 -ын – есту, 4 -ын – иіскеу, 3 -ын – дәм сезу және 2 -ын сипап сезу арқылы аламыз. Ақпараттыңқасиеттері Өзектілік Түсініктілік Толықтық Бағалылық Ақпараттың қасиеттері А А он да ол ақ па рат тың он да ол ақ па рат тың Р пай да ла ныл са, он да ол ақ па рат тың пай да ла ныл са, он да ол ақ па рат тың ғат тан ды ра ды. ғат тан ды ра ды. Егер ақ па рат ты қолда ну шы ларға түсінікті ті лде жаз са, Егер ақ па рат ты қолда ну шы ларға түсінікті ті лде жаз са, он да ол ақ па рат тың он да ол ақ па рат тың М ақ па рат жанжақ ты, то лық қан ды бол са, он да оның бұл қа сие ті ақ па рат жанжақ ты, то лық қан ды бол са, он да оның бұл қа сие ті то лық тық то лық тық деп атала ды. деп атала ды. Егер ақ па рат қан дай да бір мә се ле лер ді ше шу ге бай ла ныс ты Егер ақ па рат қан дай да бір мә се ле лер ді ше шу ге бай ла ныс ты пай да ла ныл са, он да ол ақ па рат тың пай да ла ныл са, он да ол ақ па рат тың ғат тан ды ра ды. ғат тан ды ра ды. А қа си ет ке ие еке нін біл ді ре ді. қа си ет ке ие еке нін біл ді ре ді. Ал ен ді ақ па рат ты біз бү гін қойы Ал ен ді ақ па рат ты біз бү гін қойы лым бо ла ды деп қа на айт сақ, ол то лық емес, тү сі нік сіз ақ па рат, лым бо ла ды деп қа на айт сақ, ол то лық емес, тү сі нік сіз ақ па рат, өйт ке ні біз оның са ғат 14те бо ла ты нын айт пай тұр мыз. Егер өйт ке ні біз оның са ғат 14те бо ла ты нын айт пай тұр мыз. Егер ақ па рат жанжақ ты, то лық қан ды бол са, он да оның бұл қа сие ті ақ па рат жанжақ ты, то лық қан ды бол са, он да оның бұл қа сие ті деп атала ды. деп атала ды. Н өзек ті бол ға ны мен, ер тең өзек ті лі өзек ті бол ға ны мен, ер тең өзек ті лі гін жоя ды. Бұл ақ па рат тың гін жоя ды. Бұл ақ па рат тың қа си ет ке ие еке нін біл ді ре ді. қа си ет ке ие еке нін біл ді ре ді. Ал ен ді ақ па рат ты біз бү гін қойы Ал ен ді ақ па рат ты біз бү гін қойы лым бо ла ды деп қа на айт сақ, ол то лық емес, тү сі нік сіз ақ па рат, лым бо ла ды деп қа на айт сақ, ол то лық емес, тү сі нік сіз ақ па рат, - ла тын бол са, осы бү гін гі күн үшін ла тын бол са, осы бү гін гі күн үшін өзек ті бол ға ны мен, ер тең өзек ті лі өзек ті бол ға ны мен, ер тең өзек ті лі П Бір ға на ақ па рат әр түр лі жағ Бір ға на ақ па рат әр түр лі жағ дай да өзек ті не ме се өзек ті емес дай да өзек ті не ме се өзек ті емес бо луы мүм кін. Мы са лы, бү гін бо луы мүм кін. Мы са лы, бү гін қы зық ты қойы лым са ғат 14те бо қы зық ты қойы лым са ғат 14те бо ла тын бол са, осы бү гін гі күн үшін ла тын бол са, осы бү гін гі күн үшін В Бір ға на ақ па рат әр түр лі жағ Бір ға на ақ па рат әр түр лі жағ дай да өзек ті не ме се өзек ті емес дай да өзек ті не ме се өзек ті емес В Ақпараттыңқасиеттері Ақпараттыңқасиеттері бб бб а а а аа с с пп 6 – 1 + 5 = 10 п а 9 – 4 + 2 = 7 8 – 3 + 3 = 8 7 – 2 + 4 = 9 6 – 1 + 5 = 10 а сс с ы ы 62 Біз ақ па рат ты ес ті ген нен, көр ген нен, га зетжур нал дар дан, те ле ди дар, Ин тер нет тен, ра диодан, мек теп тен, ком пью тер лік же лі ден жә не т.б. ала мыз. Есі міз де сақ тап қа на қой май, қа ғаз, дис кі лер, түр лі тас па лар ар қы лы та ра та мыз. Бұл ақ па рат тық үде ріс тер деп атала ды (45-су рет). Б 1. Ақ па рат де ген не? Ақ па рат тың қан дай түр ле рі бар? 2. Адам ақ па рат тың қан дай түр ле рін қа был дай ала ды? 3. Адам ақ па рат ты қа лай жә не қай да сақ тай ды? 4. Жет кі зу ші ден қа был дау шы ға ақ па рат қа лай бе рі ле ді? 5. Қан дай үде ріс тер ді ақ па рат тық үде рістер деп атай ды? Т Не лік тен ақ па рат ты се зім мү ше ле рі ар қы лы қа был дай мыз? Су рет ке қа рап, ақ па рат ты қа был дау түр ле рі жай лы ай тып бе рің дер. Б Т Ақ па рат ты жа сау, өң деу 1000 0001 0101 1010 0010 0100 0101 1010 0101 1010 0010 0100 0101 1010 1000 0001 А Б 25 4 1100 0000 1100 0001 1100 0010 1111 1110 Ақ па рат ты код тау Ақ па рат ты та сы мал дау Ақ па рат ты із деу Ақ па рат ты сақ тау Ақпараттықүдерістер А А А А 62 Р мыз? Су рет ке қа рап, ақ па рат ты қа был дау түр ле рі жай лы мыз? Су рет ке қа рап, ақ па рат ты қа был дау түр ле рі жай лы ай тып бе рің дер. ай тып бе рің дер. М 4. Жет кі зу ші ден қа был дау шы ға ақ па рат қа лай бе рі ле ді? 4. Жет кі зу ші ден қа был дау шы ға ақ па рат қа лай бе рі ле ді? 5. Қан дай үде ріс тер ді ақ па рат тық үде рістер деп атай ды? 5. Қан дай үде ріс тер ді ақ па рат тық үде рістер деп атай ды? Не лік тен ақ па рат ты се зім мү ше ле рі ар қы лы қа был дай Не лік тен ақ па рат ты се зім мү ше ле рі ар қы лы қа был дай МММ МА Ақ па рат де ген не? Ақ па рат тың қан дай түр ле рі бар? Ақ па рат де ген не? Ақ па рат тың қан дай түр ле рі бар? 2. Адам ақ па рат тың қан дай түр ле рін қа был дай ала ды? 2. Адам ақ па рат тың қан дай түр ле рін қа был дай ала ды? 3. Адам ақ па рат ты қа лай жә не қай да сақ тай ды? 3. Адам ақ па рат ты қа лай жә не қай да сақ тай ды? 4. Жет кі зу ші ден қа был дау шы ға ақ па рат қа лай бе рі ле ді? 4. Жет кі зу ші ден қа был дау шы ға ақ па рат қа лай бе рі ле ді? 5. Қан дай үде ріс тер ді ақ па рат тық үде рістер деп атай ды? 5. Қан дай үде ріс тер ді ақ па рат тық үде рістер деп атай ды? Н Ақ па рат де ген не? Ақ па рат тың қан дай түр ле рі бар? Ақ па рат де ген не? Ақ па рат тың қан дай түр ле рі бар? 2. Адам ақ па рат тың қан дай түр ле рін қа был дай ала ды? 2. Адам ақ па рат тың қан дай түр ле рін қа был дай ала ды? Н - деп атала ды деп атала ды (45-су рет). (45-су рет). П Біз ақ па рат ты ес ті ген нен, көр ген нен, га зетжур нал дар дан, Біз ақ па рат ты ес ті ген нен, көр ген нен, га зетжур нал дар дан, те ле ди дар, Ин тер нет тен, ра диодан, мек теп тен, ком пью тер лік те ле ди дар, Ин тер нет тен, ра диодан, мек теп тен, ком пью тер лік же лі ден жә не т.б. ала мыз. Есі міз де сақ тап қа на қой май, қа ғаз, же лі ден жә не т.б. ала мыз. Есі міз де сақ тап қа на қой май, қа ғаз, дис кі лер, түр лі тас па лар ар қы лы та ра та мыз. Бұл дис кі лер, түр лі тас па лар ар қы лы та ра та мыз. Бұл (45-су рет). (45-су рет). В Біз ақ па рат ты ес ті ген нен, көр ген нен, га зетжур нал дар дан, Біз ақ па рат ты ес ті ген нен, көр ген нен, га зетжур нал дар дан, те ле ди дар, Ин тер нет тен, ра диодан, мек теп тен, ком пью тер лік те ле ди дар, Ин тер нет тен, ра диодан, мек теп тен, ком пью тер лік Ақпараттықүдерістер Ақпараттықүдерістер бб Ақ па рат ты та сы мал дау Ақ па рат ты та сы мал дау ас Ақ па рат ты жа сау, өң деу Ақ па рат ты жа сау, өң деу спп пп 25 4 п Ақ па рат ты код тау Ақ па рат ты код тау а аа а ааааа А Б сс сс с с с с с с с ссс с с с с с сссс 0010 0100 0101 1010 0101 1010 0010 0100 0101 1010 1000 0001 1100 0000 ы ы ы 1000 0001 0101 1010 0010 0100 63 Т Ақ па рат тың қа си ет те рін са лыс ты рың дар. Өзектілік Толықтық Ұқсастығы Кес те ні дәп тер ле рі ңе тол ты рың дар. Ақ па рат тың берілу түрі Ақ па рат ты қа был дау тү рі Ақ па рат ты қабыл дау фор ма сы Кө бей ту кес те сі Су рет, ав то бус тың қоз ға лу сыз ба сы Күн нің күр кі реуі, құс тың дау ысы, те ле фон шыл ды ры Оқу лық та ғы өлең жол да ры Бейнефильмнің көрінісі (https://www.youtube.com/ ақпаратты өңдеу тәсілдері сайтынан тамашалау) Ком пью тер де орын даң дар. Су рет терге қа рап ақ па рат көз де рі, ақ па рат қа был дау шы лар ту ра лы мә тін құ рас ты рың дар. Мә тін ге атау қой ып, ком пью тер де те рің дер жә не сақ таң дар. Т А Р Су Су рет рет шы шы лар ту лар ту ком ком пью пью М М М сайтынан тамашалау) М Ком Ком пью пью тер тер рет рет терге қа терге қа М А А А А Бейнефильмнің көрінісі (https://www.youtube.com/ ақпаратты өңдеу тәсілдері сайтынан тамашалау) Н НН реуі, құс фон шылды ғы өлең жолдары Н Бейнефильмнің көрінісі (https://www.youtube.com/ - тың дыры П П ПППППППП П тың қозғалу В ты ты В В В В ВВ В Ақпаратты қабылдау тү б б б дар. дар. бббб а Толықтық Толықтық а а ааа с дар. дар. Толықтық Толықтық с п п Т пп ас ы ы 64 Б Тө мен де гі су рет тер ге қа рап, ақ па рат тар ды ажы ра тың дар. Қа лай ой лай сың дар, күн де лік ті өмір де осын дай ақ па рат тар ды пай да ла на мыз ба? Мы сал дар кел ті рің дер. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 3 + 2 = 5 12 : 4 = 3 4 – 1 = 3 100% 20% 11% 20.08.2016 Сөз, мә тін, әң гі ме тү рін де бе ріл ген ақ па рат ты мә тін дік ақ па рат деп атай мыз. Кей бір ақ па рат тар біз ге су рет, сыз ба, кес те тү рін де бе рі ле ді. 30,8 37,1 44,5 48,8 41,2 59,8 87,6 92,3 84,7 78,2 90,7 124,7 136,8 133,5 119,5 0 20 40 60 80 100 120 140 160 2010 2011 2012 2013 2014 Импорт Экспорт Сыртқы сауда айналымы Б А А А А 64 РР Р Р Р Р Р РРРРРРР 30,8 0 20 40 60 2010 М М М М М М ММММ М 59,8 87,6 90,7 80 АА 20.08.2016 А А А А А 124,7 Н 3 + 2 = 5 12 : 4 = 3 4 – 1 = 3 100% 20% 11% 20.08.2016 Н - 3 + 2 = 5 12 : 4 = 3 4 – 1 = 3 П рат тар ды пай да ла на мыз ба? Мы сал дар кел ті рің дер. рат тар ды пай да ла на мыз ба? Мы сал дар кел ті рің дер. П П П Сөз, мә тін, әң гі ме тү П В Тө мен де гі су рет тер ге қа рап, ақ па рат тар ды ажы ра тың Тө мен де гі су рет тер ге қа рап, ақ па рат тар ды ажы ра тың дар. Қа лай ой лай сың дар, күн де лік ті өмір де осын дай ақ па дар. Қа лай ой лай сың дар, күн де лік ті өмір де осын дай ақ па рат тар ды пай да ла на мыз ба? Мы сал дар кел ті рің дер. рат тар ды пай да ла на мыз ба? Мы сал дар кел ті рің дер. ббб бб ааассс сы ы |