Г.М.ҚырғызбаеваЖоғарғы геодезия 80
ауыстырады. І класс нивелирлеуде бақылауды оң жақтағы таяқшадан
бастайды.
III және VI кластық нивелирлеу топографиялық түсірістер үшін биіктік
негізді жиілету мақсатымен жасалады. Нивелирлік торап пункттерінің
тығыздығы кен игерусатысына, түсірістің масштабына және рельефтің қима
биіктігіне байланысты болады.
III және VI класс нивелирлеудің негізгі сипаттамасы 5-кестеде
келтірілген.
5- кесте. III және VI класс нивелирлеудің негізгі сипаттамасы және шектері
Кӛрсеткіштер
Нивелирлеуі
III класс
VI класс
Полигон периметрі, км
60
25
Түйінді нүктелер арасында, км
20
8
Жүрістің ұзындығы
35
30
30
25
Нивелир дүрбісінің үлкейтуі, м
75-100
100-150
Кӛздеу сәулесінін ұзындығы, м
0,3
0,2
Кӛздеу сәулесінің жер бетінен биіктігі, (м),
2
5
Станциялардағы арақашықтық теңсіздігі, (м),
5
10
Секциядағы арақашықтық теңсіздігі, (мм)
3
5
Жүрістегі шектік қатесі, (мм)
L мм 10
L мм 20
III кластық нивелирлеу тура және кері жүрістерде біріктіру әдісімен
және рейканың негізгі шкаласының үш жібі арқылы қосымша шкаласының
ортаңғы жібі арқылы жасалады. Алыстан ӛлшеу жіп торлары арқылы
арақашықтықты және ӛсімшені бақылау үшін керек.
VI класс нивелирлеу тура жүрісте орындалады, рейкадан алынатын есеп
негізгі шкаласының орта және шеткі бір жіп торынан және қосымша
шкаланың ортаңғы жіп торынан алынады.
Геометриялық нивелирлеу нәтижесінің дәлдігін бағалау, жүрістер жабық
полигонын құрғанда, 1 км-ге орташа квадратты кездейсоқ қатесі
км
келесі
формулада беріледі:
L f N км 2
2
1
, (72)
мұнда
L - полигон периметрі, км;
N - полигон саны;
f - полигон
келіспеушілігі, мм.
Егер нивелирлік торап
m секциядан,
км r ұзындығы
k түйінді
нүктелерден тұрса, онда
км
қатесі келесі формуламен беріледі