Г. М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия 3

Г.М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия 
82 
Бақылау сҧрақтары: 
1.
ҚР қолданылатын биіктік жүйесі. 
2.
Жоғарғы дәлдікті нивелирлеу әдістерін ата. 
3.
Жоғарғы дәлдікті нивелирлеу үшін қандай аспаптар қолданылады? 
4.
I класс нивелирлеу әдісін айтыңыз. 
5.
Тригонометриялық нивелирлеу қай кезде қолданылады?
 
 
 

Г.М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия 
83 
8 СФЕРОИДТІК ГЕОДЕЗИЯ
 
8.1 Сфероидтік геодезияның тҥсініктемелері мен анықтамалары
Сфероидтік геодезияда жер эллипсоидының бетінде орналасқан 
нүктелердің ӛзара қатынасын анықтау әдістері оқытылады, осы 
жазықтықтағы геодезиялық есептердің шығару әдістері қарастырылады. 
Сфероидтік геодезияға жер эллипcоиды жер бетінен жоғарғы немесе жер 
шарының бетіндегі кеңістікте орналасқан нүктелердің ӛзара орналасуын 
анықтайды. Бұл жағдайда X,Y,Z кеңістік координаталарын қолданады немесе 
кеңістіктік геодезиялық координаттарды B, L, H қолданады. 
Сфероидтік геодезияда геодезиялық координаттар жүйесімен қатар 
жазықтық координат жүйелері оқытылады, оны білу үшін жазықтықтағы 
эллипсоид бетінің картографиялық кӛрінісін қолданады. Жазықтық 
координат жүйесіне кӛшу - топографиялық карталарды жасауда геодезиялық 
пункттерді қолдануды жеңілдетеді және жер бетінің кіші аймақтарында 
тәжірибелік есептердің шешуіне әсерін тигізеді. Осыған байланысты 
сфероидтік геодезияда жер эллипсоидының геометриясы оқытылады және 
оның сферадағы және жазықтықтағы элементтері мен беттерінің кӛріну әдісі 
қарастырылады. Сфероидтік геодезияда жер бетіндегі нүктелердің ӛзара 
орналасуын және жер бетіндегі кеңістікті анықтауының геометриялық әдісін 
оқытады.
Жер эллипсоидының негізгі параметрлері. 
Сфероидтік геодезия есептерін шығарғанда бет қатынасы болып айналу 
эллиспоидын қолданады, ол эллипстің кіші осін айналдыру арқылы пайда 
болады. Эллипс екі параметрмен беріледі – әр түрлі екі жартылай осьтермен
 
а, в
немесе үлкен жартылай осінің ұзындығы 
а
және қысылу 
коэффициентімен 

.
Айналу эллипсоидын қарастырамыз, О нүктесі центрі , РР
1
- айналу осі, 
ОЕАЕ
1
- экватор жазықтығы (16 сурет). 
 
а
– эллипсоидтың экваторлық немесе үлкен жартылай осі; 
а = ОЕ =ОЕ
1
 = ОА. 
 
b
– эллипсоидың полярлы немесе кіші жартылай осі
 

жүктеу/скачать 1,82 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: