Г. ТӨРТҚарина, Е. АҚылжанов, Н. Толқынбаев

 
91 
жеке 
көрсетуі 
тұратын 
беруге 
анықтаманың 
анықтама 
екінші 
мекеменің 
мөрмен 
қосымша 
фактіні 
мәселелер 
салық 
іске 
кесте 
бөлімдерге 
инспекциясы 
тігіледі 
беру 
басшысы 
бойынша 
бөлінеді 
түрінде 
хат 
мақсат 
адам 
топ 
тиіс 
құжат 
мәтіні 
талаптары 
жері 
 
8-тапсырма. Анық, анықтау, анықтама, анықта, анықталды, ап-анық 
сөздерінің айырмашылығын түсіндіріп сөйлем құраңыз. 
 
 
 

 
92 
14-сабақ.  
ХАТТАМА 
1-тапсырма. Хаттама үлгісімен танысып, бір жиналыстың хаттамасын 
жазыңыз. 
Хаттама 
_____________________________ №  ______________________________ 
Алматы _______________________________________________________  
жөніндегі комиссия мәжілісі 
Төрағасы – Т.Т. Думанов жолдас 
Хатшысы – А.С. Хайдарова жолдас 
 
Қатысқандар: 40 адам /тізімі қоса беріліп отыр/ 
 
Күн тәртібінде: 
1. 
2. 
1. Тыңдалды: 
Т.Т.Думановтың баяндамасы __________________________________  
/баяндаманың мәтіні қоса беріліп отыр/ 
 
Сөйлегендер: 
С.Д. Сәрсенов – сөздің қысқаша жазбасы 
С.Б. Бейсенов – сөздің қысқаша жазбасы 
 
Қаулы: 
 
_____________________________________________ мақұлдансын. 
____________________________________________________ 
2.  Тыңдалды: 
  Сөз алғандар: 
  Қаулы: 
 
 
  Төраға 
 
 
 
 
 
 
 
 
қолы 
  Хатшы 
 
 
 
 
 
 
 
 
қолы 
 
2-тапсырма. Ресми атауларды қазақ тіліне аударыңыз. 
Я не работаю по специальности, на заседании коллегии был  министр 
внутренних дел, товарищество с ограниченной ответственностью “Дарын”, 
налоговый  комитет  района  Сарыарка,  официальный  визит  Президента  в 
Турцию, дело было передано в правоохранительные  органы, комитет гос. 
имущества  и  приватизации,  мы  подошли  к  администрации  гостиницы, 
экономический кризис, план на текущий год, налог на имущество, выписка 
из  протокола,  назначить  на  должность  председателя,  руководствоваться 
Конституцией,  услуги  связи,  накопительный  пенсионный  фонд  “Отан”, 

 
93 
общие  положения  устава,  вышел  указ  Президента  Республики  Казахстан, 
уровень  образования,  отдел  координации  и  распределения  средств,  дать 
интервью  журналистам,  это  большой  риск,  работать  с  регионами, 
республиканская гвардия, популярный актер,  подготовить документацию, 
на  границе  было  много  беженцев,  получить  информацию,  у  него  есть 
интерес к учебе, незначительный доход.  
 
3-тапсырма. Сөздер мен сөз тіркестерін қазақ тіліне аударыңыз. 
Во  исполнение  плана  основных  организационных  мероприятий, 
контроль за регистрационной дисциплиной, в ходе проверки, журнал учета 
информации, книга  учета заявлений  и сообщений граждан, преступление, 
происшествие, 
номенклатурное 
дело, 
материалы 
проверки 
неподтвердившихся  фактов,  информация,  книжка  талонов-уведомлений, 
оперативный  дежурный,  входящие  и  исходящие  документы,  факты 
нарушения  требований,  информация  зарегистрирована,  перерегистрация, 
по  истечении  30-ти  суток,  с  момента  регистрации  в  ЖУИ,  в  результате 
проверки, общие правила, о принятии мер к неизвестным лицам, отметка, 
обращение  граждан,  канцелярия,  имели  место  нарушения  требований, 
устранение нарушения, инструкция. 
 
4-тапсырма.  Сөз  бен  сөз  тіркестерін  қазақ    тіліне  аударып,  сөйлем 
құраңыз. 
По  факту  мошенничества,  по  истечении  4-х  суток,  заявление 
гражданина,  экспертно-оценочный  центр,  кража,  данный  материал, 
уведомление,  текущий  год,  заявитель,  рассмотрение  материалов,  процесс, 
несвоевременно,  доследственная  проверка,  материалы  с  истекшими 
сроками,  принятие  процессуального  решения,  заявление  гражданина, 
указанные нарушения, отсутствие надлежащего контроля, руководство. 
 
5-тапсырма.  Сөз  бен  сөз  тіркестерін  қазақ  тіліне  аударып,  сөйлем 
құраңыз. 
Повторяется  из  года  в  год,  не  с  государственными  предприятиями  и 
организациями, журнал учета жалоб и заявлений граждан, фактов укрытия, 
не  перерегистрации,  не  перерегистрировано,  однако,  по  истечении  14-ти 
суток,  факт  нарушения  требований,  не  в  полной  мере  отвечает 
требованиям,  в  небрежном  состоянии,  неправильно  составлены  описи,  не 
соответствует действительности, отсутствовали отметки. 
 
6-тапсырма. Ресми атауларды қазақ тіліне аударыңыз. 
Выделить 
проблему 
канала, 
двусторонние 
переговоры, 
конструктивное  решение,  у  него  в  собственности  есть  машина,  обмен 
мнениями,  проблема  коррупции,  компетентный  орган,  опубликовать 
статью  в  газете,  строгий  выговор,  международная  организация,  саммит 
прикаспийских  государств,  подбор  кадров,  стихии  природного  и 
техногенного  характера,  материалы  были  собраны  и  сданы  в  музей,  меня 

 
94 
избрали    в  президиум,  укреплять  атмосферу  добрососедства,  внести 
дополнения  в  закон,  вынести  на  обсуждение  проблему  наркомании  и 
детской  смертности,  глава  государства  выразил  обеспокоенность,  
издательство  “Рауан”,  Казахстан  –  светское  государство,  магазин 
ювелирных  изделий,  фальшивые  банкноты,  разоблачили  группу 
преступников, министерство чрезвычайных ситуаций. 
 
7-тапсырма. Ресми атауларды қазақ тіліне аударыңыз. 
Проект  был  одобрен  на  коллегии,  гости  поклонились  памятнику 
жертвам  политических  репрессий,  документ  действителен  до  30  декабря 
2007  года,  нам  было  необходимо  выяснить  условия  сделки,  вопросы 
глобализации  общества,  копия  свидетельства  ИП,  напишите  заполнено 
верно  и  распишитесь,  местные  исполнительные  органы,  проблема 
стабильности тенге, официальный стиль казахского языка не сформирован, 
встреча прошла на высоком уровне, я обменял тенге по выгодному курсу, 
прошел  творческий  вечер  композитора  Н.  Тлендиева,  мы  изучили 
материалы  конференции,  пополните  свой  баланс  и  получите  бонусные 
единицы, выразить вотум недоверия, сделать дубликат паспорта, в лесу нас 
встретил  егерь,  в  нашей  стране  много  заповедников  и  заказников,  на 
собрании не было кворума,  либерализация цен на рынке недвижимости, я 
читал  мемуары  поэта,  менталитет  народа,  администратор  ресторана,  мне 
предписали  диетическое  питание,  открылась  еще  одна  скважина  в 
Атырауской области, я спросил номер платежного поручения.   
 
8-тапсырма. Бұрыштамаларды орыс тіліне аударыңыз. 
Жұмыс жандандырылсын 
Қалпына келтірілсін 
Зерделеу үшін 
Орындалуы туралы баяндаңыз 
Орындаушылық тәртіп бақылауға алынсын 
Сұрау салуға 
Жеке құрамның келуін қамтамасыз етіңіз 
Тексеру нәтижелері бойынша 
Барлық құжаттарды бұйрыққа сәйкес келтіріңіз 
Көрсетілген 
талаптарды 
орындау 
жөнінде 
тиісті 
шаралар 
қабылдансын 
Жеке  құрамның  немесе  нақты  адамдардың  қатысуын  қамтамасыз 
етіңіз 
Қолдауыңызды сұраймын 
Қолдаймын 
Мүдделі қызметтермен келісілсін 
Келісілсін, келісім берілсін 
Мерзімі нақтылансын 
Жауабы тездетілсін 
 

 
95 
9-тапсырма. Қазақ тіліне аударыңыз. 
1. Среди депутатов возникли разногласия.  
2.  За  нарушение  правил  дорожного  движения  необходимо  уплатить 
штраф.  
3. Наблюдается негативное влияние западной культуры. 
4. Мне дали 25%-ную надбавку к окладу. 
5. Оптимизация процесса обучения.  
6. Прерогатива суда. 
7. Принят закон о защите интеллектуальной собственности.  
8. Необходимо активизировать работу комиссии. 
9. Мы храним завещания предков. 
10. По причине конфликта между присутствующими. 
11. Живопись не интересовала его.  
12. Сделайте копию прилагаемых документов.  
13. Мировое господство.  
14. В связи с праздником была объявлена амнистия.  
15. Буранный полустанок.  
16. Обеспечить регионы чистой водой.  
17.  Дольщики  рискнули,  вложив  деньги  в  строительство  нового 
объекта.  
18. Америка не может победить расизм. 
19. Соответственно мы приняли меры.  
20. Арендодатель повысил стоимость аренды. 
 
10-тапсырма. Мәтінді оқып, төмендегі тапсырмаларды орындаңыз.  
Қылмыс – заңды бұзудың бір түрі. Оны заң жолымен жазаланатын іс-
әрекет  деп  тануға  болады.  Қылмыстың  көрінісі  сан  алуан.  Қылмыс  жеке 
адамның  өміріне,  денсаулығына,  ар-намысына,  мүлкіне  үлкен  нұқсан 
келтіреді.  Адам  қылмысты  бір  жағдайлардың  кездейсоқ  шиеленісуіне 
байланысты  да  жасауы  мүмкін.  Қасақана  жасайтын  қылмыс  та  болады. 
Кейбіреулер  қылмыспен  кәсіби  түрде  шұғылданады.  Бірінші  белгі  – 
қоғамдық мүдделеріне нұқсан келтіру. Екінші белгі – заңды, құқықты бұзу, 
қылмыстың  құқыққа  қайшылығы.  Басқа  құқық  бұзушыларға  қарағанда 
қылмыс  өзінің  қоғамға  қауіптілігімен  ерекшеленеді.  Үшінші  белгі  – 
кінәлілік.  Қылмыс  саналы  түрде  жасалады.  Жаза  тек  кінәлі  адамға 
қолданылады.  Жаза  қылмыс  зардабының  белгісі.  Қорыта  айтқанда, 
қылмысты қоғамдық мүдделеріне үлкен нұқсан келтіретін, заңды бұзатын, 
жаза қолданылатын кінәлі әрекет немесе әрекетсіздік деп түсінуге болады.  
 
1. Мәтінге 5-6 сұрақ құрастырыңыз. 
2. Мәтінді орыс тіліне аударыңыз. 
3. Сөйлемдерді аударыңыздар:  
1) Служба работников правоохранительных органов опасна и трудна.  
2) Жуткое преступление имело место 24-го ноября.  
3) Убицу доставили в ДВД.  

 
96 
4) Задержанный дал признательные показания.  
5) Сейчас в отношении него возбуждено уголовное дело.  
 
11-тапсырма. Мәтінді оқып, төмендегі тапсырмаларды орындаңыз.  
Қазақтарда  ең  ауыр  қылмыстар  қатарына:  1)  кісі  өлтіру;  2) 
жезөкшелік;  3)  біреудің  некелі  әйелін  ұрлау  немесе  зорлау;  4)  бірнеше 
дүркін ұрлық жасау жатады. 
Қазақтардың  әдет-ғұрып  заңдарында  кісі  өлімі  тек  жақын  туыстары 
үшін  ғана  емес,  бүкіл  руластардың,  тіпті  жүздің  кегіне  айналып  отырған, 
сондықтан  осы  істерге  жаза  тағайындау,  құн  кесу  билерден  үлкен 
тәжірибелікті,  парасаттылықты,  ақылдылықты,  әділеттілікті  талап  еткен. 
Құн мөлшері әр қылмыс үшін әр түрлі болған. 
Сүйек  құны.  Оған  өлген  кісінің  сүйегі  үшін  төленетін  құн  жатады. 
Мәселен,  өлген  адамның  сүйегі  туған-туысқанының  қолына  түспей,  жоқ 
болып кетсе, ол үшін айыпты екі адамның құнын төлеу керек.  
Өнер  құны.  Оған  жүлде  алған  атақты  адамның  құны  жатады.  Жүлде 
алған  деп  жұртқа  белгілі  ақындар  мен  топқа  түсіп  бәйге  алған  балуандар 
есептеледі,  олардың  құны  үшін  екі  кісінің  кесілуі  керек.  Бұл  екі  құнды 
кейде үстеме құн деп атайды.  
 
1. Мәтінге 5-6 сұрақ құрастырыңыз. 
2. Мәтінді орыс тіліне аударыңыз. 
3. Мәтінге байланысты қызметтік жазба дайындаңыз. 
4.  Сөздер  мен  сөз  тіркестерін  аударып,  сөйлем  құрастырыңыз: 
продлить полномочия, оформить протокол преступлений, защищать права 
граждан, вынужден посадить, преступник вынудил, ничего не мог сделать. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
97 
15-cабақ.  
ҚЫЗМЕТТІК ХАТТАР 
Қызметтік  хат  –  бұл  хаттардың  ерекшелігі  айтылатын  мәселе 
өрісінің  кеңдігі  мен  қызметтен  тыс  мәселелерге  де  арналатындығында. 
Дегенмен,  қызметтен  тыс  мәселелер  адамның  өз  қызметімен,  ұйымның 
атқаратын  қызметімен,  шеше  алатын  мәселелер  өрісімен  тікелей 
байланысты  болады.  Бұл  хаттар  жеке  тұлға  атынан  жазылады.  Мазмұны 
мен  міндетіне  қарай  хаттардың:  кепілдік,  ақпараттық,  жарнамалық, 
коммерциялық, шақыру, жауап, өтініш, ескертпе және т.б. түрлері бар.  
Қызметтік  хатты  жазудың  қалыптасқан  тәртібі  бар.  Ол  әркез  сақталу 
керек. 
Служебные  письма  –  это  обобщенное  название  большой  группы 
документов  управления  с  различным  содержанием,  которые  служат 
средством  общения  с  учреждениями,  организациями  и  частными  лицами, 
для сообщения чего-нибудь, уведомления о чем-нибудь. 
Служебные  письма  принимаются  для  решения  многочисленных 
оперативных  вопросов,  возникающих  в  управленческой  деятельности.  По 
содержанию  и  назначению  письма  могут  быть:  гарантийные, 
информационные,  рекламные,  коммерческие,  рекламационные,  письма-
запросы, письма-извещения, письма-приглашения, письма-ответы, письма-
просьба, письма-уведомления, письма-напоминания и др. 
 
Баяндау хат 
Баяндау қызметтік хат – деректер мен іс қорытындыларын баяндай 
жазылатын іс қағазының түрі. 
Баяндау хаттар басшылықтың нұсқауы бойынша немесе қызметкердің 
өз  тарапынан  жазылады.  Құжат  мәтіні  екі  бөлімнен  тұрады.  Бірінші 
бөлімінде  жұмыс  қорытындысының  есебі  баяндалса,  екіншісінде  өтініш, 
ұсыныс-тілектер  айтылады.  Баяндау  хаттар  ағымдағы  жұмыс  туралы 
ақпарат беретін мекеме, ұйым жұмысында жиі жазылады. 
Докладная  записка  –  документ,  адресованный  руководителю 
предприятия  или  высшестоящему  органу  в  целях  информации  о 
сложившейся  ситуации,  имевшем  место  явлении  или  в  акте,  отчет  о 
выполненной работе с содержанием выводов и предложений. Составляется 
по  инициативе  автора  или  по  указанию  руководства  в  случае 
необходимости  извещения  вышестоящего  органа  или  лица,  и  может 
содержать  предложения  составителя  по  излагаемому  вопросу.  Цель  – 
побудить руководителя принять определенные решения.  
 
 
Түсініктеме хат 
Түсініктеме  қызметтік  хат  –  қандай  да  бір  оқиғаның,  жеке 
адамдардың әрекеттерінің себептерін түсіндіретін құжат. 

 
98 
Объяснительная  записка  –  это  документ,  объясняющий  причины 
действия людей, какого-либо события. 
 
Шақыру хат 
Шақыру  хат  –  адресатты  қандай  да  бір  өткізілетін  іс  шараларға 
қатысуға  шақыру.  Нақты  тұлғаларға,  сондай-ақ  мекемелерге  жіберіледі. 
Хат: «Құрметті ...! Сіздің іс шараға қатысуыңызды сұраймыз», «Сізді .... 
шақырамыз» және т.б. сияқты сөздер арқылы жазылады. 
Шақыру  хатта  іс-шараның  сипаты  беріледі,  өткізілетін  мерзімі  мен 
уақыты көрсетіледі. 
Письмо-приглашение  предлагает  адресату  принять  участие  в  каком-
либо  проводимом  мероприятии.  Может  адресоваться  как  конкретным 
лицам,  так  и  учреждениям.  Начинаются  письма  этой  разновидности 
словами: «Просим принять участие в ....», «Приглашаем Вас .....» и т.п. 
В 
письме-приглашении 
раскрывается 
характер 
проводимого 
мероприятия, указываются сроки проведения и условия участия. 
 
Құттықтау хат 
Құттықтау хат - қажет болған реттерде, мәселен, ресми ұйымдарда, 
мекемелерде,  лауазымды  адамдарды  құтттықтаған  жағдайларда  және 
мерейтойларда, 
үкімет 
наградасымен 
марапатталғанда, 
маңызды 
мерекелерде  арнаулы  ресми  құттықтау  түрінде  (үйлену  тойы,  бала 
туылғанда, пәтер алғанда, лауазымы бойынша көтерілгенде) жазылады. 
Поздравительное  письмо  –  оформляется  в  официальной  форме  в 
организациях,  учреждениях  для  поздравления  должностных  лиц  с 
государственными  праздниками,  с  получениями  правительственных 
наград,  с  юбилеями  и  другими  событиями,  датами  важными  в  жизни 
поздравляемого  лица  (женитьба,  рождение  ребенка,  получение  квартиры, 
повышение по должности и т.п.) 
 
Жеделхат 
Жеделхат  –  жедел  түрдегі  телеграф  арқылы  жіберілетін  қысқа 
мазмұнды  құжат.  Жеделхаттың  жазылу  үлгісі  еркін.  Негізінен,  телеграф, 
факс арқылы жіберілетіндіктен көлемі ықшам, нақты болады. 
Телеграмма  –  это  обобщенное  название  различных  по  содержанию 
документов, которых объединяет способ передачи информации (телеграф). 
Образец написания телеграммы свободный. Так как телеграмма передается 
по  телеграфу  или  факсу,  содержание  обычно  бывает  кратким  и 
конкретным. 
 
Телефонхат 
Телефонхат – телефон арқылы жеткізілетін жедел сипаттағы ақпарат. 
Телефонограмма 
– 
документ 
по 
оперативным 
вопросам, 
передаваемый по телефону. 
 

 
99 
1-тапсырма.  Төмендегі  мақал-мәтелдерді  қандай  жағдайда  қолдануға 
болады? 
 
 
Көп жасаған білмейді, көп көрген біледі. 
 
 
Жаңбырсыз – жер жетім,  
 
Басшысыз – ел жетім. 
 
 
Әкесіз бала – жартылай жетім,  
Анасыз бала – тұл жетім.   
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
100 
16-сабақ. 
ІССАПАР 
1-тапсырма. Мәтінді оқып, танысыңыз. 
 
Іссапар  дегеніміз  –  ҚАЖ  қызметкерлерінің  ҚАЖ-нің  құрылымдық 
бөлімше басшыларының өкімі бойынша өзінің негізгі қызмет орнынан тыс 
жерде  белгілі  бір  уақыт  аралығында  қызметтік  тапсырманы  орындау, 
сонымен  қатар  біліктілігін  жоғарылату  және  кадр  дайындау  үшін  сапарға 
шығу.  
Іссапарларды ұйымдастыру негізі болып келесілер табылады: 
1) ҚАЖ комитеті басшылығының нұсқауы бойынша; 
2) ҚАЖ комитетінің тоқсандық іссапарлар жоспары. 
Құрылымдық  бөлімшелердің  берген  ұсыныстары  бойынша  ҚАЖ 
комитетінің  тоқсандық  жоспарының  ресімделуін  кадр  бөлімі  жүзеге 
асырады. 
Осы  Жадынама  ҚАЖ  комитетінің  қызметкерлерінің  іссапарларға 
шығуы бойынша тиісті құжаттардың ресімделу тәртібін анықтайды.  
 
2-тапсырма. Үлгіге қарап, іссапар туралы есепті жасаңыз.  
 
Үлгі 
БЕКІТЕМІН 
__________________________  
(лауазымы,органның атауы) 
__________________________ 
(шені) 
 
(тегі, аты-жөні, қолы) 
201__ж.«____»____________ 
 
Іссапар туралы есеп 
Мен,________________________________________________________ 
(іссапарға шығушының лауазымы, шені, тегі, аты-жөні) 
____________________________________________________________ 
(іссапардың мақсаты және негізі мерзімі, белгіленген орны) 
____________________________________________________________ 
Мына төмендегі жұмыстар жасалды: 
____________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
_______________________ 

 
101 
Ескерту: есеп беруде тексерілген жұмыс туралы анықтамадан 
негізгілері көрсетіледі (табылған жетіспеушіліктер, оларды жою 
жөніндегі ұсыныстар және т.б.). 
 
Танысты 
_____________________________________ 
                                        (лауазымы, шені) 
_____________________________________ 
                      (тікелей басшының тегі, аты-жөні) 
_____________________________________ 
201__ж. «____»_________________           ________________________         
(қолы)
 
 
3-тапсырма.  Үлгілерге  қарап,  іссапарға  байланысты  баянат  пен 
тапсырма-жоспарды жасаңыз.  
1 үлгі  
ҚР ӘдМ ҚАЖ комитеті 
Қостанай  облысы  бойынша 
басқармасының бастығы 
әділет полковнигі 
(Аты, тегі)___________ 
 
Баянат 
 
Сізден, 2009 жылдың 5-7 қыркүйегі аралығында Астана қаласына ҚР 
ӘдМ  ҚАЖ  комитетіне  (ҚР  ӘдМ  ҚАЖ  комитеті  Басқармасының  2009 
жылдың  3  тоқсанындағы  іссапарлар  жоспарына  сәйкес)  қызметтік 
іссапарға шығуыма рұқсат етуіңізді сұраймын. 
Іссапар  шығындары  республикалық  бюджет  қаражатының  есебінен 
төленеді. 
 
ЖҮБ инспекторы 
әділет лейтенанты  
 
 
 
 
 
 
Аты, тегі. 
 
2 үлгі  
ЖҮБ инспекторы 
әділет лейтенанты  
   
 
 
 
(Аты, тегі.) 
 

жүктеу/скачать 1,37 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: