Геоэкологиядағы антропогендік факторлар Құрлықтың 26,8%-ын алып жатыр: ормандар. Ағаш сүрегінің қоры – 330 млрд м3
Ғаламшардағы ең бай экожүйелер болып табылады: ылғалды тропиктік ормандар
Қазіргі кезде адамзат бұрын пайдаланып келген жер қорының 2 млрд гектарынан осы факторлар салдарынан айырылып қалған – антропогендік бұзылу (деградация)
Антропогнендік шөлейттену көлемі қазіргі кезде 10 млн км2 аумақты қамтыған, бұл әлемдік жер қорының
8%-ға жуығы.
Ғаламдық экологиялық мәселелер
Шөлейттену – аумақтардың тиімсіз пайдаланылуы әсерінен өсімдік жамылғысынан айырылуы. Ноосфера туралы ілімнің негізін қалаған академик – В.И.Вернадский
Ең «лас» өнеркәсіп салалары: тау-кен және құрылыс материалдарын өндіру, энергетика, қара және түсті металлургия, мұнай өндіру мен өңдеу, химия өнеркәсібі, целлюлоза-қағаз өндірісі, тамақ өнеркәсібі.
1 т шойын өндіру барысында атмосфераға 4,5 кг қатты заттар, 2,7 кг күкіртті зат бөлінеді. 1 т алюминий алу үшін 38-47 кг фтор пайдаланылады.
1986 жылы сәуір айында болған жойқын апат – Чернобыль АЭС-нің жарылысы. Озон қабығының жұқаруы туралы әйгілі мақала жарық көрді – 1985 жылы
Озон қабатының жұқаруын мейлінше тежеу мақсатында өткізілген жиындар: Вена конвенциясы (1985), Монреаль хаттамасы (1989)
ХХ ғасырдың төртінші ширегінде шөлейттену зардаптарын шеккен материк: Африка
Turebayev Zhandos
ХХ ғасырдың 80-жылдарындағы қуаңшылық пен шөлейттену салдарынан Африкада: 1 млн-нан астам адам қазаға ұшырап, 10 млн адам экологиялық босқындарға айналды.
21-Геоэкологиялық үдерістерде географиялық қабық заңдылықтарының рөлін анықтау
-
Географиялық қабық заңдылықтары
|
Тәуліктік циклдер
|
Күн мен түннің ауысуы, температураның, абсолютті және салыстырмалы ауа ылғалдылығының тәулік ішіндегі өзгерістері, фотосинтез және күндіз белсенді тіршілік ететін жануарлар, түнгі және күндізге бриздер,
суық судың түнде газдарды сіңіріп, күндіз бөліп шығаруы
|
Маусымдық циклдер
|
Ландшафтылардың алмасуы, мұз жүруі, су толысуы, жануарлардың ұйқыға кетуі,
балықтардың, құстардың, сүтқоректілердің миграциясы
|
Ғасырішілік циклдер
|
35-40 жыл сайын ылғалды және салқын жылдардың жылы және құрғақ жылдармен алмасуы, көлдердің сулылығының, күн
қарқындылығының тербелістері
|
Ғасырлық тербелістер
|
Көлдер деңгейінің өзгерістері, құрғақшылық,
вулканизм, апатты сел
|
Достарыңызбен бөлісу: |