Бағалау критерийі
Білім алушы
Ойлау
дағдыларының
Білу және түсіну
деңгейі
Тапсырма
а) Полимерлену реакциясына анықтама беріңіз.
b) Реакцияның жүру жағдайларын келтіріңіз.
2 а) Этиленнің үш мономерінен қос байланыстың үзілуі нәтижесінде алкен молекулаларының бір-бірімен тізбектеліп қосылуы, яғни полиэтиленнің түзілуінің реакциясын жазыңыз:
b) Полиэтиленнің шар өзектік моделін құрастырыңдар және суретін салып, жеке-жеке мономерлерді анықтап көрсетіңіз:
Жоғары молекулалық қосылыстарды алудың негізгі әдістері – полимерлену және поликонденсациялану реакциялары.
Екі реакцияның негізгі ұқсастықтары мен айырмашылықтарын анықтаңдар:
-
Полимерлену реакциясы
|
Поликонденсациялану
|
|
реакциясы
|
Ұқсастықтары
Айырмашылықтары
Дескриптор Білім алушы
этиленнің полимерленуін жазады және полимерлену жағдайларын көрсетеді;
полимерленуді модельдей отыра полимерлену типін салыстырады.
Бөлім
9.4В Көмірсутектер. Отын
Оқу мақсаты
9.4.3.13 Этин мысалында алкиндердің химиялық қасиеттерін
(жану, гидрлеу, гидратация, галогендеу, сапалық
реакциялар) оқып үйрену, химиялық реакция
теңдеулерімен дәлелдеу
Бағалау критерийі
Білім алушы
Алкиндердің гомологтық қатарын және этин мысалында химиялық қасиеттерін түсіндіреді
Реакция теңдеулерімен қатар сапалық анықтауды түсіндіреді
Ойлау
дағдыларының
Білу және түсіну
деңгейі
Тапсырма
Алкиндер гомологтық қатарының алғашқы 4 мүшесін кестеге толтырыңыз:
-
№
|
Молекулалық формуласы
|
Атауы
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Төмендегі реакцияларды жүзеге асырыңыз:
Этин + сутегі →
Этин + су молекуласы→
Этин + бром суы→
Этин + хлорсутек қышқылы→
Жоғарыдағы реакциялардың қайсысы алкиндерге сапалық реакция болып саналады және қандай өзгеріс байқалады?
Дескриптор Білім алушы
этиннің гомологтық қатарын және реакция теңдеулерін жазады;
алкиндерге сапалық талдауды біледі және байқалатын өзгерістерді жазады.
Бөлім
9.4В Көмірсутектер. Отын
Бағалау критерийі
Білім алушы
Бензолдың құрылымын, ерекшеліктерін анықтайды
Бензолдың қасиетін реакция теңдеулерімен жазады және
реакция механизміне сілтеме жасайды
Ойлау___дағдыларының__Қолдану____деңгейі'>Ойлау
дағдыларының
Қолдану
деңгейі
Тапсырма
Төменде этен және бензолдың орбитальдық құрылымы берілген:
Екі молекула да броммен реакцияға түседі. Неліктен бензол этен сияқты қосылу реакцияларына түспейді?
Төмендегі реакцияларды жүзеге асырыңыз:
Br
SO3H
NO2
R
с) Бензол және бензол туындыларының қолдану салаларына үш мысал келтіріңіз.
Дескриптор Білім алушы
бензолдың құрылымын этен молекуласымен салыстыра сипаттайды;
қолдануын келтіреді және реакция теңдеулерін жазады.
Бөлім
9.4В Көмірсутектер. Отын
Оқу мақсаты
9.4.3.17 Мұнай фракцияларын және
өнімдерінің қолдану аймақтарын атау
шикі
мұнайды
айдау
Бағалау критерийі
Білім алушы
Фракциялық дистелдену өнімдерін атайды
Фракциялық дистелдену өнімдерінің қолданылуына
келтіреді
Крекинг түрлерін ажыратады
мысал
Ойлау
дағдыларының
Білу және түсіну
деңгейі
Тапсырма
Мұнай өнеркәсіпте әр түрлі заттарды өндіруге қолданылатын ең маңызды шикізаттардың бірі болып табылады. Төменде берілген суретте шикі мұнайды бөлуге арналған қондырғының суреті көрсетілген.
Бағдаршамен берілген жерде түзілуі мүмкін өнімдердің атауларын жазып шығыңыз:
Шикі мұнай дегеніміз не? Мұнайды фракциялау дегеніміз не?
Бензиннің құрамындағы көміртек саны қанша? Қолданылуы:
Лигроиннің құрамындағы көміртек саны қанша? Қолданылуы:
Керосиннің құрамындағы көміртек саны қанша? Қолданылуы:
Газойлдың құрамындағы көміртек саны қанша? Қолданылуы:
3. Крекинг дегеніміз не?
4. Термиялық крекинг дегеніміз не? Қажетті жағдайлары мен түзілуі мүмкін өнімдерді қоса жазыңыз.
5. Катализдік крекинг дегеніміз не? Қажетті жағдайлары мен түзілуі мүмкін өнімдерді қоса жазыңыз.
6. Риформинг дегеніміз не? Бір реакция теңдеуін мысал ретінде көрсетіңіз.
7. Бензиннің октан саны дегеніміз не? Ол қалай анықталады?
Дескриптор Білім алушы
фракциялық дистелдену өнімдерінің құрамын зерттейді;
қолдану саларына жеке тоқталумен қатар крекинг жағдайларын келтіреді.
Бөлім_9.4С_Оттекті_және_азотты_органикалық_қосылыстар____Оқу_мақсаты'>Бөлім 9.4С Оттекті және азотты органикалық қосылыстар
Бағалау критерийі
Білім алушы
Оттекті органикалық қосылыстарды жіктейді.
Оттекті органикалық заттарға мысал келтіреді
Ойлау
дағдыларының
Білу және түсіну
деңгейі
Тапсырма
1. Оттекті органикалық қосылыстарды жіктеңіз.
2. Оттекті органикалық қосылыстардың құрылымдық формуласын сызыңыз.
|
пропаналь
|
|
бутанол 2
|
бутан қышқылы
|
2
|
хлор
|
этан
|
|
|
|
|
|
|
қышқылы
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
пентан-2-он
|
|
пропилэтаноат
|
2
|
аминопропан
|
глюкоза
|
|
|
|
|
|
қышқылы
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Дескриптор
|
Білім алушы
|
|
|
|
|
|
оттекті органикалық заттарды жіктейді;
берілген қосылыстардың құрылымдық формулаларын жазып кестені толтырады.
Бөлім 9.4С Оттекті және азотты органикалық қосылыстар
Оқу мақсаты: 9.4.3.22 Карбон қышқылдарының құрамын білу және сірке қышқылының химиялық қасиеттері мен қолданылуын сипаттау
Бағалау критерийі Білім алушы
Карбон қышқылдарының құрамына қандай
функционалдық топтарын атайды
Типтік карбон қышқылы сірке қышқылының мысалында
карбон қышқылдарының химиялық қасиеттері мен
қолданылуын сипаттайды
Ойлау
дағдыларының
Білу және түсіну
деңгейі
Тапсырма
Карбон қышқылдарындағы функционалдық топтардың формуласын жазыңыз:
(а) Этан қышқылы типтік карбон қышқылы болып табылады. Ол этаноаттар түзеді.
(і) Карбон қышқылына мысал келтіріңіз.
(іі) Келесі теңдеулерді толтырыңыз:
Mg + ______CH3COOH → ___________________________ + __________________
Натрий
+ Этан
→ _______________
+ _____________
(iіi) Этан қышқылы этанолмен әрекеттесуі нәтижесінде күрделі эфир түзіледі. Түзілген күрделі эфирдің құрылымдық формуласын сызып, атаңыз.
Атауы ____________________________________________________________________
Құрылымдық формуласы:
(і) Сірке қышқылының ең жақын екі гомологының құрылымдық формуласын салыңыз.
(іі) Күрделі эфир алуда қолданылатын этан қышқылының күнделікті өмірде және өнеркәсіпте қолданылуына екі мысалдан келтіріңіз.
Дескриптор Білім алушы
карбон қышқылдарының функционалдық тобының формуласын жазады;
карбон қышқылдарының химиялық қасиеттерін сірке қышқылының мысалында түсіндіреді;
карбон қышқылдарының химиялық қасиеттері нәтижесінде түзілген қосылыстардың қай класқа жататының түсіндіреді және олардың құрылымдық формулаларын салады;
сірке қышқылының қолданылу салаларын атайды.
|