«Химия» пәнінен жиынтық бағалауға арналған әдістемелік ұсыныстар 9-сынып



бет20/26
Дата27.02.2020
өлшемі3,86 Mb.
#59192
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   26
Байланысты:
химия 9 сынып бжб


Оқу мақсаты 9.5.1.1 Адам ағзасының құрамына кіретін элементтерді

атау және олардың маңызын түсіндіру (О, С, Н, N,

Ca, P, K, S, Cl, Mg, Fe)

9.5.1.2 Қазақстанның тұрғындарының типтік тамақтану

рационын зерттеу және теңгерімді тамақтану

рационын құрастыру

9.5.1.3 Адам ағзасындағы кальций мен темірдің ролін

түсіндіру

9.5.1.4 Тамақ өнімдерінің құрамындағы көміртекті анықтау

9.5.1.5 Қоршаған ортаның ауыр металдармен ластану

көздерін атау және олардың ағзаларға әсерін

түсіндіру


Бағалау критерийі Білім алушы


  • Ағзадағы сандық құрамы бойынша элементтерді жіктеу принципін түсіндіреді




  • Ауыр металдардың адам ағзасына түсу және олардан туындаған улану тәсілдерін сипаттайды




  • Макро - және микроэлементтерді функциялары бойынша сәйкестендіреді




  • Майлардың, ақуыздардың және көмірсулардың адам ағзасындағы функцияларын анықтайды


Ойлау дағдыларының Білу және түсіну

деңгейі Қолдану
Орындау уақыты 20 минут
Тапсырма


    1. Элементтерді ағзадағы сандық құрамына байланысты макро- және микроэлементтерге жіктейді.

Элементтерді жіктеңіз:



сутек, көміртек, кобальт, магний, натрий, стронций, азот, йод, оттек, бром.
Макроэлементтер:

__________________________________________________________________________


Микроэлементтер:

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________


  1. 9-сынып оқушысы медициналық тексеруден өту кезінде оның ағзасында темір, фосфор, магний және йод сияқты элементтердің жетіспеуі анықталды.

Ағзадағы элементтердің орнын толтыру үшін сіздің құрдастарыңызға тамақтану рационын ұсыныңыз:


Темір: __________________________________________________________________

Фосфор: ________________________________________________________________

Магний: ________________________________________________________________

Йод:____________________________________________________________________


45


Ағзадағы магний мен йодтың жетіспеушілігі қандай аурулар туғызатынын болжаңыз:

Магний: __________________________________________________________________



Йод: _____________________________________________________________________


  1. Өткен ғасырдың 50 жылдары Жапонияда Минамата кентінің маңында сірке қышқылын өндіру зауыты салынған. Оның қалдықтары 30 жыл бойы мұхитқа төгіліп отырған. Жүздеген жылдар бойы Минамата кентінің балықшылары балық, асшаяндар, теңіз алабұғаларын аулаумен айналысты. Әрине, теңіз өнімдері олар үшін негізгі тағам көзі болды. Біраз уақыт өткеннен кейін кент тұрғындарында аяқ- қол тырысулары, психоз, қояншық аурулары, психика мен интеллектінің бұзылуы сияқты аурулардың белгілері біліне бастады. Науқастарды зерттеу нәтижесінде кент тұрғындарының ауыр металдармен уланғаны анықталды.




      1. Улануды туғызатын металды атаңыз: _______________________________________




      1. Бұл металдың адам мен жануарлар ағзасына қандай жолмен түсетінін сипаттаңыз:________________________________________________________________




      1. Ауыр металдармен уланудың алдын алу әдісін ұсыныңыз:______________________

__________________________________________________________________________


    1. Адам ағзасында химиялық элементтердің периодтық жүйесінің 70-тен астам элементі кездеседі. Осы элементтердің әрқайсысы адам организмінде белгілі бір қызмет атқарады және олардың кез келгенінің жеткіліксіз болуы организмде баланстың бұзылуына әкеліп соғады. Элементтердің функциялары және олардың организмде жетіспеушілік салдары арасындағы сәйкестікті орнатыңыз:







Элемент







Функциясы және олардың организмде



















жетіспеушілігі







Макроэлемент

Ca

1

A

Функция:

жасушаларды

құрастырады,













зат

алмасу




























процесіне

қатысады,

гормондарды













қалыптастырады,

























мидың қызметіне әсер етеді.



















Жетіспеушілік:созылмалышаршау,













бұлшық ет

























спазмалары, назарын жоғалту, рахит,













остеопороз.



















P

2

B

Функция:




























су

алмасуға

қатысады,

асқазаннан













тұз қышқылын шығарады.



















Жетіспеушілік: Гастрит, қышқылдың













төмендеуі
















Микроэлемент

Fe

3

C

Функция:

сүйектер

мен

тістерді













нығайтады, бұлшық етке серпімділік













береді.




























Жетіспеушілік:

Сүйектер

мен













бұлшықеттердегі

ауырсыну,

бұлшық













еттің тартылуы,

тырнақтардың мүжілуі.




Cl

4

D

Функция: қан түзілу

және

клеткаішілік













алмасу

процесстерінде




қатысады,













гемоглобин




мен




миоглобинді

46


қалыптастыру үшін қажет, организмге

оттекті тасымалдау кезінде қажет,

қалқанша безді қалыпқа келтіреді.

Жетіспеушілік: анемия және қаназдық,

гемоглобиннің түзілуін төмендетеді және

тыныс алу функцияларын бұзылады.

Жауабы:


1

2

3

4
















  1. Адам ағзасындағы заттар қосылыстар түрінде болады. Төмендегі кестеге осы қосылыстардың адам денесіндегі функцияларын және ақпарат көздерін (екіден кем емес) көрсетіңіз:



Денедегі функциялары

Ақпарат көздері (азық-




түлік өнімдері)

Ақуыздар
Майлар


Көмірсулар

47


Бағалау критерийі




Тапсырма







Дескриптор




Балл















Білім алушы
















Ағзадағы

сандық

құрамы

1

элементтердің

тізбегінен

№1

1

бойынша элементтерді

жіктеу




макроэлементті анықтайды;







принципін түсіндіреді







элементтердің

тізбегінен

№2

1
















макроэлементті анықтайды;






















элементтердің

тізбегінен

№1

1
















микроэлементті анықтайды;






















элементтердің

тізбегінен

№2

1
















микроэлементті анықтайды;



















2

ағзадағы

темірдің орнын

толтыру

1
















үшін тамақтану рационын ұсынады;



















ағзадағы фосфордың орнын толтыру

1
















үшін тамақтану рационын ұсынады;



















ағзадағы

магнийдің

орнын толтыру

1
















үшін тамақтану рационын ұсынады;

















































ағзадағы

йодтың

орнын

толтыру

1
















үшін тамақтану рационын ұсынады;
















Ауыр металдардың адам ағзасына

3

улануды туғызатын металл атайды;

1

түсу және

олардан

туындаған































ауыр

металдардың

адам

немесе

1

улану тәсілдерін сипаттайды







жануарлардың

ағзасына

түсетін





































циклді сипаттайды;




























ауыр металдармен уланудың алдын

1
















алу әдісін ұсынады;













Макро - және микроэлементтерді

4

кальцийдің

адам

ағзасында

1

функциялары




бойынша




атқаратын




функцияларының




сәйкестендіреді










арасындағы сәйкестікті белгілейді;



















фосфордың

адам

ағзасында

1
















атқаратын




функцияларының



















арасындағы сәйкестікті белгілейді;



















темірдің

адам

ағзасында атқаратын

1
















функцияларының




арасындағы



















сәйкестікті белгілейді;






















хлордың

адам

ағзасында атқаратын

1
















функцияларының




арасындағы



















сәйкестікті белгілейді;







Майлардың,

ақуыздардың

және

5

адам




ағзасындағы

майлардың

1

көмірсулардың адам

ағзасындағы




функциялары

мен

ақпарат көздерін




функциялары мен ақпарат көздері




көрсетеді;
















анықтайды













адам

ағзасындағы

ақуыздардың

1
















функциялары

мен

ақпарат көздерін



















көрсетеді;































адам

ағзасындағы




көмірсулардың

1
















функциялары

мен

ақпарат көздерін



















көрсетеді.
















Барлығы


































18

48

9.3В «Адам ағзасындағы химиялық элементтер» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні ___________________________________________












































Оқу жетістіктерінің деңгейі

























Бағалау критерийі






























































































Төмен




























Орта






















Жоғары









































































































































































Ағзадағы сандық құрамы

Ағзадағы

сандық

құрамы

Элементтердің

тізбегінен




№1/№2

Ағзадағы




сандық

құрамы

бойынша




элементтерді

бойынша

элементтерді

жіктеу

макроэлементтерді

/микроэлементтерді

бойынша

элементтерді жіктеу

жіктеу




принципін

принципін




түсіндіргенде

анықтағанда/










ағзадағы

принципін түсінеді.
















түсіндіреді










қиналады.

























темірдің/фосфордың/

магнийдің/йодтың



































































орнын

толтыру

үшін

тамақтану



































































рационын ұсынғанда қателіктер


















































































жібереді.


























































































































































Ауыр металдардың

адам

Ауыр

металдардың




адам

Улануды







туғызатынметалдарды

Ауыр

металдардың

адам

ағзасына

түсу

және

ағзасына

түсу және

олардан

атағанда/ ауыр металдардың адам немесе

ағзасына

түсу және

олардан

олардан туындаған улану

туындаған

улану

тәсілдерін

жануарлардың




ағзасына түсетін

циклді

туындаған

улану тәсілдерін

тәсілдерін сипаттайды

анықтағанда қиналады.



















сипаттағанда/ ауыр металдармен улану-

біледі.
































































дың алдын алу әдістерін ұсынғанда









































































қателіктер жібереді.

















































































































































Макро




-

және

Макро - және микроэлементтерді

Кальцийдің/фосфордың/темірдің/

хлор-

Макро




-

және

микроэлементтерді




функциялары




бойынша

дың адам ағзасында атқаратын



















микроэлементтерді
















функциялары

бойынша

сәйкестендіргенде қиналады.

функцияларының арасындағы



















функциялары




бойынша

сәйкестендіреді;


































сәйкестікті

анықтағанда

қателіктер

сәйкестендіреді.


























































жібереді.





























































































































































































































































Майлардың, ақуыздардың

Майлардың,

ақуыздардың

және

Адам










ағзасындағы

Майлардың, ақуыздардың және

және көмірсулардың адам

көмірсулардың







адам

майлардың/көмірсулардың/ақуыздардың

көмірсулардың

адам

ағзасындағы










ағзасындағы

функциялары

мен

функциялары




мен

ақпарат

көздерін

ағзасындағы

функциялары мен

функциялары мен ақпарат

ақпарат

көздерін

анықтағанда







көрсеткенде қателіктер жібереді.
















ақпарат көздері біледі.




















































көздері анықтайды




қиналады.














































































































































































































































































49


IV ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   26




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет