Дедукция (лат.,шығару) – ой қозғалысы процесінің жалпылықтан ерекше арқылы жекелікке өтуі;
Догматизм -қоршаған ортаны, дүниені әлдебір догмаларға, «жоғарыдан алдын ала берілген абсолюттік ақиқатқа» сүйеніп қабылдау. Бұл метод ортағасырлық батысеуропалық философияға тән.
Диалектикалық материализм марксистік философияның негізі, ғылыми философиялық дүниетаным.
Дуализм тең құқылы бастаулардың рухани және материалдық субстанциялары деп санайтын философиялық ілім.
Дүниетаным қоршаған орта туралы танымдар мен түсініктер, көзқарастар жиынтығы.
Индукция(лат., нысанаға алу) – ой қозғалысы процесінің жекеден ерекше арқылы жалпылыққа өтуі;
Идеалистік сенсуализм - түйсіктермен сезімді шындықтың көзі, ал олардың шығу тегі, қайнар көзі мәселесін терістейді. (Беркли, Юм, Мах).
Идеализация (грек.,idea- түр, көлеңке) - шындығында бейнесі бар, бірақ күнделікті тіршілікте кездеспейтін объекттерді ойда құрастыру, конструкциялау;
Идеализм - философияның негізгі мәселелерін шешуде материализмге қарама қарсы бағыт.
Имманентік сын - идеяларлы және олардың өзіне тән шарттарға сүйене отырып сынау.
Иррационализм - адамзат танымының мүмкіндігін, ақыл-ой танымдық қабілетін жоққа шығаратын философиялық ілім.
Категориялар - заттар мен құбылыстардың елеулі жақтарын, белгілерін бейнелейтін жалпы ұғымдар
Кеңістік пен уақыт - бүкіл әлемнің, материя болмысының объективті өмір сүру формалары.
Классификация -белгілі бір принциптер негізінде ғылымдар арасындағы өзара ішкі байланысты ашу және логикалық жағвнан негізделеді.
Концептуализм -схоластикалық философияның бір бағыты.
Қарапайым реализм - адамнан тыс тұрған заттарды, Құбылыстарды біз қалай қабылдасақ, ол шындықта дәл солай болады, ал олар түйсіктер формасына ешқандай әсер етпейді.
Логикалық позитивизм - XXғ. 20ж.ж. пайда болған неопозитивтік ағым.
Локаята - Үнді филоофиясындағы материалистік ілім.
Метафизика -диалектикаға қарама- қарсы таным әдісі, мұнда заттар мен құбылыстар бір біріне байланыссыз, ішкі қайшылықсыз, тұрақты түрде өзгеріп отырады деп түсіндіріледі.
