І бөлім. Халық ауыз әдебиеті үлгілері №1. Сабақтың тақырыбы: Батырлар жыры. Ер Тарғын жырынан. Мақсаты

1. Бата берген атасы көпке не тіледі? (бақыт)

2. Балаға кім бол деп тілейді? (адам)

3. Достарыңмен қандай бол дейді? (тату)

4. Ата сөзі қандай сөз? (алтын)

ҮІІ. Қорыту: Өзің қандай бата білесің? «Жақсы сөз – жарым ырыс» дегенді қалай түсінесің? ҮІІІ. Үйге тапсырма: 1. Мәнерлеп, түсініп оқу, әңгімелеу. 2. Бағалау.

№ 117. Тақырыбы: Мен соғысты жек көрем. Қайрат Жұмағалиев.

Балалар, бір – біріңе қарап жымиыңдар, жайланып отырып, көздеріңді жұмыңдар. Менің айтқанымды іштеріңнен қайталау. Мен бақытты баламын,

Жан дүниемде күн нұрлы Жылуым мол бойымда.

Осы жылуды Жер бетіндегі барлық адамдарға жолдаймын.

Менің оқығым келеді! Білімді, алғыр болғым келеді!

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау: 1. Бата берген атасы көпке не тіледі? Балаға кім бол деп тілейді? Достарыңмен қандай бол дейді? Ата сөзі қандай сөз?

ІІІ. Үй тапсырмасын пысықтау: Өзіңнің жаттаған баталарыңды жатқа айт. Оның мағынасын түсіндір. Өлеңде не жайлы айтылған? (бақыт, адам, тату, алтын).

ІҮ. Мақсат қою кезеңі: 1.Сабақтың мақсатын, тақырыбын хабарлау. 2.Жаңа сабаққа даярлық. Балалар, «соғыс» деген сөзді естідіңдер ме? Ол сөздің мағынасы қандай? Ол сөз ұнай ма? Сұм соғыс қай жылдары болған? Ол немен аяқталды? Интерактивті тақтадан соғыстан үзінді көрсету.

Ү. Жаңа сабақ: 1. кіріспе. Бұл бөлімге сондай-ақ ұлы Отан соғысына қатысқан ержүрек батырлардың ерен ерлігі мен қайтпас қайсарлығын баяндайтын шығармалар енгізілген. Кеңес одағының Батыры атағын алған Әлия Молдағұлова, Мәншүк Мәметова, Төлеген Тоқтаров, атақты ұшқыш Талғат Бигелдинов және басқалардың ерен ерліктері туралы жазылған көркем шығармалармен танысасыңдар. Қайрат Жұмағалиевтің «Мен соғысты жек көрем» атты өлеңінен осы жайлы танысамыз. 2. Оқулықпен жұмыс: мәнерлеп, түсініп оқу. 3. сөздік жұмыс: Қасірет – басқа түскен уайым, қайғы. Жырақ – шалғай, алыс, қашық. Ғұмыр бойы – өмір бойы. 4. Өлеңде жиі қайталанған жол қайсысы? («Мен соғысты жек көрем»). Автор бұл өлең жолдарын неліктен қайталап отыр деп ойлайсың?

ҮІ.Түсінгендерін тексеру: Өлеңдегі ұйқасып тұрған сөздерді теріп жаз. (көрем, ержетем, өрлетем, төрлетем; мұратқа, жыраққа; белдермен, көлдермен, шөлдермен)

ҮІІ. Қорыту. Сол ұйқастарды пайдаланып, өзің бір шумақ өлең құрастырып жаз.

Мен соғысты жек көрем, Талай баланы зар қақсатқан.

Мен соғысты жек көрем, Талай шаңырақты ойсыратқан ...

ҮІІІ. Үйге тапсырма: 1. түсініп оқу. 2. Бағалау.

№ 118. Тақырыбы: Шығыс шынары. Әзиза Нұрмаханова.

- Кәне, айналамызға жылу сыйлайық, жүздеріңнен күннің көзіндей күлкі кетпесін.

жүйрік, қолы шебер.

Әлияның төсегі жиюлы, қағаз- кітаптары өз орнында.

шашы өрулі, киімі үтіктеулі, дене мүсіні өте сұлу

1. 
   ...есімі – ел есінде. Еліңді сүйсең – ... істейсің.
   
2. 
   Батыл болмай, ... болмайсың.
   

№ 119. Тақырыбы: Бала Мәншүк. Мәриям Хакімжанова.

а). Мәншүктің ерлігі туралы түсініктер алып, білімдерін оқыған әдеби кітаптарынан мысалдар келтіре отырып дәлелдей білу.

б). Оқушылар тақырып бойынша жеке ойын қатыстыра отырып, материалды талдау және «Не білемін?», «Не білгім келеді?», «Нені білдім?» тәсілдері бойынша өз ойларын эссе арқылы жеткізе білу.

Уақыт меңгеру:

• 
  Проблеманы айқындау кезеңі – 10 минут.
  
• 
  Проблеманы шешу кезеңі – 15 минут.
  
• 
  Проблеманың шешімін қолдану кезеңі – 20 минут.
  

І. Топтарға бөліну (1минут). Мұғалім қағаз қиындыларына топтардың аттарын жазып, оқушыларға таратады. Оқушылар шағын топтарға «қосарлана біріктірілген екі партаға – төрт балаға бөлініп, топтарының аттарын үш бұрыштанған қағаздарға маркермен жазып қояды. Мәселен: «Пулеметшілер», «Мергендер», «Атқыштар», «Жауынгерлер»).

1). Топтық жұмыс (4мин.). оқушылар үйде орындаған тапсырмаларын топ ішінде бір-біріне оқып береді.

2). Жариялау (2мин.). бірнеше оқушы үй тапсырмаларын бүкіл сыныпқа оқиды. Қалған оқушылар олардың жұмыстарын бағалайды, олар туралы өз пікірлерін айтады.

Жаңа тақырыпқа бағытталу «15мин.)

Тапсырма. Мұғалім оқушыларға тақырып бойынша «Ой қозғау» үшін бар білгендерін жазбаша жазуды тапсырады.

Жеке жұмыс (5мин.) оқушылар өтілетін тақырып – мәншүк және соғыс туралы «Не білемін?», «Не білгім келеді?», «Нені білдім?» кестесінің бірінші бөлімін өздігінен толтырады.

Не білемін?
Не білгім келеді?
Нені білдім?

Топтық жұмыс (2мин.) оқушылар топ ішінде жазғандарын талқылайды, толықтырады.

Жеке жұмыс. Оқушылар кестенің «Не білгім келеді?» деген бөлімін өздігінен толтырады.

Топтық жұмыс. (3мин.) Оқушылар топ ішінде жазғандарын талқылайды, толықтырады.

Сыныптық жұмыс (3мин.) Әр топтан бір-бір оқушыдан шығып, өз беттерімен класты таныстырады. Қорытындылау (2мин.) Мұғалім сабақ тақырыбын жариялап, оқушылардан не күтетіндігін айтады.

ІІ. Проблеманы шешу кезеңі

Тапсырма. Оқушыларға оқулықтағы мәтінді «Үш бөлімдік сұхбат» тәсілін қолданып оқу тапсырылады. Мәтін ұшке бөлінеді.

«Үш бөлімдік сұхбат» тәсілі (10мин.):

1). Оқушылар топ ішінде А, В, С, Д болып бөлінеді. Олар мәтіннің бірінші бөлімін оқиды (бірінші абзац). Оқып болғаннан кейін А деп аталатын оқушылар Б деген оқушыларға, ар, С деп аталатын оқушылар Д деген оқушыларға мәтін бойынша сұрақ қояды.

2). Оқушылар мәтіннің екінші бөлімін оқиды (келесі үш абзац) оқып болған соң бір-біріне сұрақ қояды.

3). Оқушылар мәтіннің үшінші бөлімін оқиды (соңғы үш абзац). Оқып болған соң жұптасып сүрақ қояды.

4). Мұғалім оқушыларға және оқушылар мұғалімге мәтін бойынша сұрақтар қойып, өз ойлары мен тұжырымдарын айтады.

• 
  Сабақтың тақырыбын жақсы меңгердім деп ойлайсың ба?
  
• 
  Сабақ ұнады ма?
  
• 
  Бүгін алған білімдеріңді өмірде қалай қолданасың?
  

Адамның күлкісі – әлемдегі ең ғажайып құбылыстардың бірі. Адам күлкінің көмегімен таныса да, қоштаса да алады. Жымиыс біздің сезіміміздің сарасының ашылуына жол ашады. Күлкі арқылы көңіл күйлеріңді білдіріліп көріңдер. Бір - біріңе жымиыңдар, күлкілеріңді сыйлаңдар. Рахмет! Ендеше сабағымызды бастайық.

тамаша ер еді.

қыз мінезді, ақкөңіл, сыпайы жігіт.
Төлеген Тоқтаров

жанып тұрған еді.

шаршауды білмейтін.

қамқоршы, жәрдемші еді.

№ 121. Тақырыбы: Балама хат. Жамбыл Жабаев.

Күнге қолдарыңды созыңдар. Күннің жомарт сәулелері ананың нәзік алақанындай аялайды, сипалайды, жылытады.Сиқырлы күн барлық өкпе мен мұңды ерітіп жібереді. Жүрегімізді жылу мен махаббатқа толтырады.

Барлығы: Күн жарығын алақанға саламын Жүрегіме басып ұстай қаламын

Ізгі әрі нәзік, жарық, мейірімді, Болып кетер сонда дереу жан-жағым.

-Міне, жүрегіміздегі осындай жылумен сабағымызды бастаймыз.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау: 1. Әңгіме кім жөнінде жазылған? Бородиноға кімдер келді? Әңгімені баяндап отырған кім? Ол Төлегенге не берді? Төлеген Тоқтаров жөнінде жолдастарының пікірі қандай еді?

ІІІ. Үй тапсырмасын пысықтау: Егер сен осы батырлардың орнында болсаң не істер едің? ІҮ. Мақсат қою кезеңі: 1.Сабақтың мақсатын, тақырыбын хабарлау. 2.Жаңа сабаққа даярлық. Суреттер топтамасымен жұмыс. Жамбыл ата туралы не білесің?

Ү. Жаңа сабақ: кіріспе. Жамбыл Жабаев – қазақ поэзиясының алыбы атанған ақын. Ол айтыс ақыны ретінде халық арасында кеңінен танылған сөз шебері. Бүгінгі сабақта Жамбыл Жабаевтың «Балама хат» атты өлеңін мәнерлеп оқып көрелік. Оқулықпен жұмыс. Өлеңді мәнерлеп оқу, жалғастырып, өз тілінде түсіндіруі. 3. Жамбыл ата соғыстағы баласына хатты қай кезде жазған? Хатта не туралы жазған?

ҮІ.Түсінгендерін тексеру: Өлеңдегі Жамбыл атаған Саурық, Сұраншы батырлар туралы не білесің? Жамбылдың жау, жауыз, залым, дұшпан деп отырғаны кімдер? Автордың бұл сөздерінен нені байқауға болады?

ҮІІ. Қорыту. Бүгінгі сабақта кім жайлы білдік? Өлеңнің мазмұнын өз сөзіңмен әңгімелеп айтып көр. ҮІІІ. Үйге тапсырма: 1. түсініп оқу, әңгімелеу. 2 . бағалау.

№ 122. Тақырыбы: Жақия. Тұрдыбек Алшынбаев.

Сабағымыз басталды, балаларға пайдалы. Бәрін ұғып алыңдар, ссбаққа зер салыңдар.

№ 123. Тақырыбы: Мен не үйрендім? Мазмұндама.

Күнге қолдарыңды созыңдар. Күннің жомарт сәулелері ананың нәзік алақанындай аялайды, сипалайды, жылытады.Сиқырлы күн барлық өкпе мен мұңды ерітіп жібереді. Жүрегімізді жылу мен махаббатқа толтырады.

Барлығы: Күн жарығын алақанға саламын, Жүрегіме басып ұстай қаламын.

Ізгі әрі нәзік, жарық, мейірімд Болып кетер сонда дереу жан-жағым.

-Міне, жүрегіміздегі осындай жылумен сабағымызды бастаймыз. Бүгін «Білгенімізді қайталаймыз!» деген мақсатпен жұмыс істейміз.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау: 1. Екінші дүниежүзілік соғыс туралы не білесің? Әңгіме жау ұшақтары мен танкілерін неге теңеген? Жақия қандай ерлік көрсетті?

ІІІ . Мақсат қою кезеңі: 1.Сабақтың мақсатын, тақырыбын хабарлау. 2. Жаңа сабаққа даярлық. Балалар, біз қандай бөлімді оқып аяқтадық? Онда не жайлы білдік? Кімдермен таныстық? Өзімізге қандай әсер алдық?

ІҮ. Қайталау. Әр оқушы жеке жұмыс парағымен істейді.

1. 
   Көктем туралы жазылған бір өлең жатқа айтып бер.
   
2. 
   Екі өлеңнен келтірілген шатасқан шумақтарды ұйқасына, мазмұнына қарап ретке келтіріп жазып шық. Тақырыптарын анықта.
   

Бастады той думанын жазық дала,

Құлпырды да жетілді

Күркіреп жатыр тулап сай мен сала.

Барлық дала өртеніп

Малшылыр өрісінен қозы терсе,

Бара жатқан секілді.

Мәз боп жүр соны тасып бір топ бала.

3. 
   « Әттең мен неге бармадым екен сонда» деген баяғы үнсіз өкініш арнасын бұзған өзендей лықсып шыққан еді» деген үзінді қай шығармадан алынған?
   

Ә). Ж. Аймауытов. Қараторғай.

Б). Ә. Кекілбай. Тасбақаның шөбі.

4. Берілген анықтаманы аяқтап жаз.

5. 
   Берілген үзінді қай шығармадан алынған?
   

А). Шығыс шынары . Ә: Нұрмаханова. Б). Балама хат. Ж.Жабаев.

Ә). Бала Мәншүк. М.Хакімжанова. В). Тау қыраны. М.Ғабдуллин.

Мазмұндама жазу.

1.Кіріспе: жазбаша жұмыс алдында нақты талап қою: мәтіннің мазмұнын толық жазу; кейіпкелерді анықтау; қай жақта жазу керектігін нақтылау;

2. Мұғалімнің мәтінді дауыстап оқуы; Оның негізгі бөлімдерін кідіріс жасап оқуы; Мазмұны бойынша сұрақ қою арқылы оқушылардың түсінгенін анықтау; содан кейін мәтінді қайталап оқу. Жоспар құру. Міндетті түрде жазуға тиісті тірек сөздер мен сөз тіркестерін тақтаға жазып қою; түсініксіз сөздерді тақтаға жазып қою.( міндетті түрде істелетін жұмыстар).

Ү. Әлем әдебиеті үлгілері.

№ 124. Тақырыбы: Атадан қалған тұяқ. Шыңғыс Айтматов.

Күнге қолдарыңды созыңдар. Күннің жомарт сәулелері ананың нәзік алақанындай аялайды, сипалайды, жылытады.Сиқырлы күн барлық өкпе мен мұңды ерітіп жібереді. Жүрегімізді жылу мен махаббатқа толтырады.

Барлығы: Күн жарығын алақанға саламын,

Жүрегіме басып ұстай қаламын.

Ізгі әрі нәзік, жарық, мейірімді,

Болып кетер сонда дереу жан-жағым.

-Міне, жүрегіміздегі осындай жылумен сабағымызды бастаймыз.

ІІ . Мақсат қою кезеңі: 1.Сабақтың мақсатын, тақырыбын хабарлау. 2.Жаңа сабаққа даярлық. Балалар, сендер 4 класта қазақ әдебиеті үлгілерін оқумен қатар, әлем халықтары әдебиетінің үлгілерімен танысуды жалғастыра бересіңдер.

Әлемде әр түрлі халық өмір сүретінін білесіңдер. Соның ішінде орыс, қырғыз, қалмақ, итальян, ағылшын елдерінің атақты жазушыларының қызықты да көркем шығармалары сендердің оқуларыңа ұсынылып отыр.