Есi дұрыс еместiктiң интеллектуалдық белгiсi психикалық аурудың салдарынан адам санасының бұзылғандығын бiлдiредi. Өз iс-əрекетiнiң iс жүзiндегi сипатын ұғына алмау өзi жасаған əрекеттiң мəнiн адамның түсiне алмағандығын, жасаған əрекетi мен туған зардаптың арасындағы себептi байланысты түсiнбейтiндiгiн көрсетедi.
Заңдық критерийдiң ерiктiлiк белгiсi – адамда өз iс-əрекетiне ие болу қабiлетiнiң жоқтығын бiлдiредi. Адамның ерiктiлiк қызметi оның санасымен тығыз байланысты, сана бұзылса адам өз iс əрекетiнiң мағынасын ұғынбайды, сол кезде ерiктiк қызмет те бұзылады да адам өз əрекетiне басшылық жасау қабiлетiнен айрылады. Заңдық критерий болу үшiн осы екi белгiнiң бiреуiнiң болуы жеткiлiктi болып табылады.
Қылмыстық заңда көзделген қоғамға қауіпті әрекетті есі дұрыс емес жағдайда жасаған адам қылмыстық жауапқа тартылмайды және жазаланбайды, себебі ол қылмыс субъектісі бола алмайды. Мұндай адамға, соттың тағайындауы бойынша, ҚК – тің жалпы бөлімнің VII бөлімінде көзделген медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шаралары қолданылуы мүмкін.
