Плазмалық мембрана
Мембрананың билипидті қабаты фосфолипидтердің орналасуы арқылы түзіледі. Фосфолипидтердің гидрофильді бастары сыртқы ортаға, сондай-ақ ішкі цитозоль ортасына қарайды. Ал гидрофобты құйрықтары бір-біріне қарайды. Орналасудың бұл түрі нуклеин қышқылының, аминқышқылының, нәруыздардың, көмірсу мен иондардың биқабаттан өтуіне мүмкіндік бермейді. Цитоплазма жағынан мембрана цитоқаңқамен қапталған. Цитоқаңқа жасуша мембранасына мембраналық нәруыздарды бекітуге көмектеседі.
Жасуша қабырғасы
Бұл – қатты, жартылай өткізгіш қорғаныс қабаты. Өсімдіктерде негізінен целлюлозаның берік талшықтарынан тұрады.
Эндоплазмалық тор
ЭПТ – цитоплазмадан өтетін, мембраналық каналдар жүйесі. Ол көлемі бойынша цитоплазманың жартысына жуық орынды алады. Екі түрге бөлінеді:
Түйіршікті ЭПТ. ЭПТ құрамында рибосомалардың болуына байланысты түйіршікті болады. Ол нәруыз синтезіне қатысатын және ферменттерді шығаратын жасушаларда жақсы дамыған, сонымен қатар лизосомаларды шығаруға көмектеседі. Негізінен цистерналардан, каналдардан тұрады.
Тегіс ЭПТ. ЭПТ құрамында рибосомалардың болмауына байланысты тегіс болады. Ол липидтерді синтездейтін және стероидты гормондар шығаратын жасушаларда көп кездеседі. Негізінен көпіршіктер мен каналдардан тұрады.
Гольджи аппараты
Бұл – күрделі цитоплазмалық құрылым, ол тегіс мембраналық қапшықтардан немесе цистерналардан, мембраналық трансформацияға, секрецияға және күрделі биохимиялық заттарды өндіруге қатысатын везикулалар мен вакуольдер бар каналдар жүйесінен тұрады. Ядроға жақын орналасқан.
Лизосомалар
Жасушаішілік және жасушадан тысқары ас қорытуға жауапты гидролитикалық ферменттері бар тығыз түйіршікті құрылымдар. Негізінен, сыртқы түрі бойынша шар тәрізді немесе түйіршікті, өлшемі – 0,2-0,4 мкм, жалғыз липопротеин мембранасымен қоршалған. Ферменттер, нәруыздар мен басқа биохимиялық қосылыстардың ыдырауын гидролиздейді, сыртқы мембрана жарылған кезде босатылады.
Достарыңызбен бөлісу: |
