сауға, қыл аяғы: тас лақтыруға немесе тайпаластарына белгі беруге
болады. Қол көбірек қызмет істеуге бейімделе түскен сайын, сол қол-
дардың иесінің турмысы да жақсара бастады. Міне, сондықтан эво
люция алақан мен саусақтардағы жүйке талшықтары мен сезімтал
булшық еттер санының көбейе түсуіне жағдай жасады. Соның нәтиже-
сінде адам қолдарымен күрделі заттар жасауды, ең бастысы - қолай-
лы аспаптар қурастырып, кәдеге жаратуды үйренді. Аспап-саймандар-
ды пайдаланудың алғашқы айғағы 2,5 миллион жыл бурын көрінген.
Дәл сол құрал-жабдықтарды өндіріп, пайдаға асыру ісі айқындаушы
нышан саналады. Қуралдарды зерттеген археологтар ежелгі адам-
дарды танып-біледі.
Тігінөн жүрудің пайдасына қоса зияны да болды. Арғы бабалар -
приматтардың сүйек қаңқасы миллиондаған жылдар бойы төрт аяқтай
жүгірген, әрі басы онша үлкөн еместіршілік иелерінің муқтаждықтарын
ескере отырып дамыған еді. Тігінен жүруге бейімделу әсте оңай шаруа
болмай шықты, бұған қоса, осынау тұтас тұрпат, бүтін қурылымның үс-
тіндегі қолақпандай қазанбасты бұлғандатпай, бір қалыпта устал туру
да едәуір күшті қажет етті. Алыстан көру қабілеті мен шебер қолдары
үшін адамзат әлі күнге дейін мойынға уялаған құяң, басты қысқан «са
тина» түрінде өтем төлеп келеді.
Әсіресе әйелдер екі есе өтем төледі. Тігінен жүру шарананың
басы өсіп жатқан кезде жамбас ауқымын, демек, бала туу жолын
тарылта түсті. Босану барысында қаза болу ықтималдығы біздің түр
ұрғашыларының басты қаупіне айналды. Баланы басы жұмсақ өрі
шағын кезде шала туған әйелдердің тірі қалу мүмкіндігі артып, жарық
дүниеге көп ұрпақ алып келді. Осылайша, табиғи сұрыптау мезгілінен
ерте босануды
қолдады.
Басқа жануарлармен
Достарыңызбен бөлісу: |
