Жакаева к. А. Жакаева с. А «музыка пəнін оқыту əдістемесі»
Музыкалық-орындаушылық іс-әрекет
жүктеу/скачать 149,31 Kb.
|
Жакаева К.А. Музыка пәнін оқыту әдістемесі
Музыкалық-орындаушылық іс-әрекет.Музыканы ойнату музыкалық белсенділіктің түрі болып табылады, оның негізгі мазмұны музыканың бір бөлігін ойнау болып табылады. Музыка орындаушыларының келесі түрлері бар: əн айту; вокалды-хорлық іс-шара балалар музыкалық аспаптарда ойнау; музыкалық ырғақты іс-әрекет қозғалыстар. Əн айту іс-әрекетің кезеңдері. Ән үйрету әдістері. Ән айту– бұл музыкалық белсенділіктің бір түрі, оның негізгі мазмұ- ны вокал жұмысын атқарады. Соло, ансамбль, хор əні бар. Оқушыларға арналған музыкалық белсенділіктің ең көп таралған түрлерінің бірі – вокалдық-хорлық белсенділік. Вокалды-хорлық іс-шара оқушылардың вокалдық-хорлық мəдениетін қалыптастыруға, вокалды-хор іс-шараларына қызығушылықты дамытуға, дауысты, музыкалық құлақты, музыкалық естеліктерді қалыптастыруға ықпал етеді. Музыкалық сабақтарда олар өз халқының жəне басқа елдер- дің тарихы, салт-дəстүрлері мен мəдениетін құрметтеуге, əн айту дағдыла- рына, театрландыру жəне интерпретациялау тəжірибесіне, музыкалық есту қабілетін дамытады. Вокалдық-хорлық жаттығулардың мазмұнына əн айту дауысын дамы- ту жəне қажетті вокалды-хорлық дағдыларды беру үшін енгізіледі. Алғаш- қы кезеңде вокалды-хорлық білім берудің маңызды жəне тұрақты міндеті нашар интонациялаушы балалармен жұмыс жасау. Олармен жұмыс істеу үшін белгілі бір студенттегі бұл құбылыстың себебін анықтау: нашар есту, есту қабілетінің жеткіліксіздігі жəне есту үйлестіруі, вокалды ауру немесе əн айтудың жеткіліксіз тəжірибесі. Мұндай жағдайларда жұмыстың əр түрлі тəсілдері, "жұмыс дауысы" ауқымын біртіндеп кеңейте отырып, оған қызықты жəне қозғалыспен қа- рапайым əуендерді орындау негізінде қарапайым дыбысталу аймағының ерекшеліктерін анықтау ұсынылады. Барлық жағдайларда нашар интона- циялайтын балалар жақсы əн айтушылардың жанында отырып, олардың əн айтуына тыңдаған жөн. Сабақ мазмұнына отандық жəне шетелдік ком- позиторлардың əндерін жаттықтыру жəне орындау кіреді. Оқушылардың вокалдық-хорлық əрекеттерінің мазмұны мен ұйым- дастырылуы туралы ойлану керек, ол төрт жұмыс түрін қамтиды: əн айту жəне əн айтуды баптау; жұмысты үйрену; жұмыстарды орындау; жұмыстың сөз сөйлеуі. Негізгі вокалдық міндеттер балалардың музыкалық тыңдауын дамы- тумен тығыз байланысты. Дұрыс тыңдау, дыбысты қабылдау жəне дұрыс ойнату. Қате əн айтудың себептері əртүрлі болуы мүмкін: назардың болмауы; əн айтудың дамымауы; есту мен дауысты үйлестірудің жоқтығы. Мұғалім кез келген дағдыны қалыптастыру үшін уақыт талап ететінін есте сақтауы тиіс. Əн біртіндеп жүреді деген ұғым кездейсоқ емес. Əрбір бала əуен қозғалысына құлақ салып, өз дауысыңызға дəл осы дыбысты ойнату керек. Бірінші басты міндет балаларды дыбысты "созу", бірқалып- ты (легато) əн айтуды үйрету болып табылады. Əн айтудың алғашқы кезеңінде балалар əн айтады, ең алдымен, мұға- лім мысалдар арқылы көрсете алатын сөз бен əн арасындағы айырмашы- лықты түсіну керек. Кез келген жаттығуды əн айту, тіпті егер бұл бір ды- быс болса да əдемі болуы керек. Балалар бірінші сабақтан бастап өздері- нің əн айту жəне жолдастарының əн айтуын тыңдап, бағалайды. Ән үйретудің негізгі кезеңдері. бірінші дыбысты таза орындату; Мәтінді оқыту; мəтінді жəне əуенді түсіндіру бойынша жұмыс жасау; мəнерлілік, интонация бойынша бір уақытта жұмыс жасау Әуеннің әр жолын жаттау, -екінші дауыс болса жаттау; шумақ,немесе қайырмасы біріктіріп орындау; Әннің көркемдік мағынасын талқылау. Ән қалай орындалу керек оқушылармен пікір алмастыру. Әнді музыкалық көркемдік сипатымен, эмоционалды орындау қорыту. Музыка мұғалімнің ән үйретуге дайындалуы. Әннің əдеби мəтінін зерттеу жəне талдау, авторлар туралы ақпаратты іріктеу, визуалды жəне дидактикалық материалдарды дайындау. Кіріспе сөз немесе кіріспе əңгіме оқушылардың әнді қабылдауын жақсартуға, эмоционалды қарым-қатынасты қалыптастыруға бағытталған. Кіріспе əңгіменің негізгі мақсаты балалардың әннің музыкалық сипатына, көркемдік образын назарын аудару. Кіріспе əңгіме барысында мұғалім композитор туралы қысқаша сөйлесе алады. Əнді көрсету. Алғашқы танысу баланың қызығушылығын тудырып, өздерін қалай əн айтуды үйренуге тырысады. Сондықтан, шоу көркемдік, мəнерлі болуы тиіс. Мұғалім баланы жақсы көретіндіктен, əндерді айқын- дауға міндетті. Əуен мен сөздердің айқын, мағыналы екендігі маңызды. Əн туралы сөйлесу. Ол сөзсіз болуы керек, ал оның басты мақсаты – əннің көркемдік бейнесін түсіндіру. Кейде балаларға əн ұнамайды, əдетте, бұл – таңғажайып, мұңлы табиғаттың əні, бірақ осындай мұңғы əнде əн айтқан сайын, ол жақынырақ бола алады. Бастауыш мектеп жасындағы балалардың көпшілігі күлкілі жəне көңілді əндерді жақсы көреді. Үйрене- тін сөздер мен əуендер əннің күрделілігіне байланысты, ауызша мəтін əуенмен бір мезгілде оқиды немесе сəл алда. Əнді əдетте фразалар бойын- ша үйренеді. Фраза туралы ұғымды балалар өз сөзінде алады, ол əндерді жаттаған кезде, "бір тыныс алу кезінде фразаны əн айту", "фраза арқылы тыныс алуды алмау"талаптарын орындаған кезде бекітіледі. Əуеннің қозғалысы қолмен, қол белгілерімен көрсетілгенде жақсы сі- ңеді. Айқындық қағидасын қолданған кезде, музыкалық сауаттылықтан алынған ақпараттар əннің жақсы меңгерілуіне мүмкіндік береді, білімнің күші мен хабардарлығын арттырады. Орындау мəнерлілігі бойынша жұмыс əннің барлық жаттықтыру про- цесін сүйемелдейді. Оны соңғы кезең ретінде қарастыруға болады. Əннің сөздері мен əуендері терең білгенде, оны шығармашылықпен түсіндіру мүмкіндігі туындайды. Көркем əнге шығарманың авторлары, оның құрылу тарихы туралы қызықты хабарлар ықпал етеді. Н.Л.Гродзенская балалардағы алғашқы сабақтан бастап əдемі, мəнер- леп əн айтуға дейінгі білімнің маңыздылығын атап өтті.Исполняя песни разного характер, дети более глубоко, творчески осознают значение эле- ментов музыкальной выразительности в создании содержания песни. Əртүрлі табиғат əндерін орындаған балалар əннің мазмұнын жасауда музыкалық көркемдік элементтерінің маңыздылығын терең жəне шығар- машылық түрде біледі. Алдын ала жұмыстың негізінде келесі міндеттер шешіледі: студент- тердің көркемдікимиджін орындау, əн салу үдерісіндегі эмоционалдық қабілеттерін дамыту, командамен бірлікті сезіну – яғни, ол керемет өнерді шырқайды. Г.П. Стулова өз шығармаларына əн айту дауысын дамыту мəселесіне ерекше назар аударады. Автордың негізгі сұрақтарының бірі – əн айту ды- бысының сапасы, балалар дауысының оңтайлы дамуына ықпал ететін əдіснамалық тəсілдерді іздеу. Нəзік балалардың дауысын қорғау үшін оларды дауыстап, əн айтуға шоғырландырып, қалыпты жəне табиғи дауысты дамытуға кепілдік беретін əндерді əр жерде қорғау қажет. жүктеу/скачать 149,31 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|