Жаратылыстану ғылымдары факультетінің деканы

3 

Ф

Пəннің

оқу

əдістемелік

кешені

Алтыншы

басылым

PV

= const

Егер

бұл

теңдеуді

моль

газ

үшін

жазатын

болсақ

Менделеев

  – 

Клапейронның

теңддеуінің

 1 

моль

газға

арналған

теңдеуі

түрі

Ал

мөлшері

əр

болғанда

теңдеуі

PV = 𝑛𝑅𝑇

мұндағы

газдың

зат

мөлшері

PV =

𝑀

𝑅𝑇

R  – 

газ

тұрақтысының

мəні

мен

өлшем

бірліктеріне

байланысты

болады

II. 

массаны

анықтау

əдісі

Дюлонг

жəне

Пти

əдісімен

атомдық

массаны

анықтау

ж

. 

ғалымдары

Дюлонг

жəне

Пти

əр

металдардың

жылу

сыйымдылығын

зерттей

отырып

көптеген

қатты

күйдегі

заттардың

атомдық

жылу

сыйымдылығы

бірдей

жəне

С

m=22-29 

/

моль

к

болады

С

m 

орташа

Дж

/

.

к

деген

тұжырым

жасады

Атомдық

жылу

сыйымдылығы

дегеніміз

моль

затты

0

С

қа

 (

Дж

моль

к

) 

жылу

Меншікті

жылу

сыйымдылығы

 m=1

г

 

 1

0

қа

кететін

жылу

мөлшері

Дж

.

к

2. 

əдісі

ж

. 

ғалымы

Канницаро

тəжірибе

жүзінде

газ

тəрізді

заттардың

бірнеше

қосылыстарының

формуласын

тапты

Анализ

жасай

отырып

элементке

тиісті

массалық

үлесін

табады

Сөйтіп

əр

элемент

массасын

табады

Алынған

массалардың

ішіндегі

ең

мəн

элементтің

атомдық

массасы

ретінде

алынады

Мысалы

Элемент

бірнеше

газ

тəрізді

қослыстар

түзеді

Оның

сутегі

бойынша

тығыздығы

  8;15;22;29. 

Элементтің

қосылыстардағы

мөлшері

Элементті

тауып

оның

М

керек

Зат

D

H2 

W 

Элементің

қосылыстағы

масса

ж

.

.

б

І

ІІІ

IV 

15 

29 

30 

58 

80 

82,76 

24 

48 

 

ДƏРІС

ДƏРІС

Атом

ядросы

Ядро

нуклондардан

  (

протондар

мен

нейтрондардан

) 

тұрады

Протондар

 Z 

мен

нейтрондар

 N 

саныныңқосындысы

массалық

сан

А

аталады

А

 = Z+ N.

Протондар

 — 

массасы

м

.

.

б

жəне

заряды

шартты

түрде

деп

алынған

оң

бөлшектер

Элементтік

реттік

номері

атомдағы

протондар

санына

тең

жəне

 

Л

.

Н

. 

Гумилев

 

атындағы

 

Еуразия

 

ұлттық

 

университеті

 

Пəннің

 

оқу

-

əдістемелік

 

кешені

 

Басылым

: 

алтыншы

 

 

4 

ЕҰУ

 

Ф

 703-08-16. 

Пəннің

 

оқу

-

əдістемелік

 

кешені

. 

Алтыншы

 

басылым

 

 

ядроның

 

жалпы

 

оң

 

зарядын

, 

сонымен

 

қатар

 

периодтық

 

системадағы

 

элементтің

 

орнын

 

анықтайды

. 

Нейтрондар

  — 

массасы

  1,700866 

м

.

а

.

б

. 

электірлік

 

бейтарап

 

бөлшектер

. 

Бір

 

химиялық

 

элементтің

 

ядросындағы

 

нейтрондар

 

саны

 

əртүрлі

 

болуы

 

мүмкін

. 

Изотоптар

  — 

ядро

 

заадтарының

 

Изобарлар

  — 

ядро

 

зарядтары

 

саны

 

бірдей

, 

бірақ

 

массалары

 

əртүрлі

, 

ал

 

массалық

 

сандары

 

əртүрлі

 

болатын

 

химиялық

 

бірдей

 

болатын

 

химиялық

 

элементтер

. 

 

16 17 18 

¬

ядроның

 

массалық

 

саны

®

 54 54 

О

, 

О

, 

О

                          Cr, Fe 

 8  8  8 

¬

атомның

 

реттік

 

номері

®

  24  26 

 

Ядролық

 

реакциялар

 

— 

атомдардың

 

ядроларындағы

 

протондар

 

мен

 

нейтрондардың

 

жаңа

 

элемент

 

түзе

 

отырып

 

ыдырау

 

процесі

. 

Радиоактивтілік

  — 

атом

 

ядроларының

 

ыдрауы

 

нəтижесінде

 

бір

 

элементтіңөздігінен

 

бөлшектер

 

немесе

 

толқындар

 

бөліп

 

шығаруы

. 

Изотоптар

 

түрақты

 

жəне

 

тұрақсыз

 

болып

 

бөлінеді

. 

Тұрақты

 

изотоптар

 

радиоактивтік

 

изотоптар

 

радиоактивтік

 

ыдырауға

 

ұшырамайды

. 

Тұрақсыз

 

изотоптар

 

радиоактивті

. 

Радиоактивті

 

заттар

 

үш

 

түрлі

 

сəуле

 

шығарады

: 

а

(

альфа

),  — 

ыдырау

  — 

массасы

  4 

жəне

 

заряды

  +2-

ге

 

тең

 

гелий

 

ядросының

 

ағыны

, 

қалыңдығы

 0,01 

мм

 

металдан

 

өтіп

 

кетеді

.  

b

  (

бета

)  — 

электрондардың

 

ағыны

 

р

 

бөлшектері

 

қалындығы

  0,01 

м

 

металдан

 

өтіп

 

кетеді

. 

γ

 (

гамма

) - 

ыдырау

 — 

энергиясы

 

өте

 

жоғары

 

электромагниттік

 

сəуле

 

шығару

. 

Тұрақсыз

 

изотоптық

 

жартылай

 

ыдырау

 

периоды

  T

1/2

- 

радиоактивтік

 

бастапқымен

 

салыстырғандағы

 

екі

 

есе

 

азаю

 

уақыты

: t

1/2

=0,693/

l

, 

мұнда

 

l

- 

ыдыраудың

 

тұрақтысы

.  

Радиоктивті

 

элементтердіңүш

 

табиғи

 

қатары

 

бар

:  

1

 - 

уран

 

қатары

 

238

92

U 

басталып

 

тізбекті

 

ядролықөгерістердің

 

нəтижесінде

 

қорғасын

 

206

82

Pb 

изотопымен

 

аяқталады

; 

2 - 

актиний

 

қатары

 

235

92

U -

тен

 

басталып

 

207

82

Pb -

мен

 

аяқталады

; 

3- 

торий

 

қатары

232

90

T-

тен

 

басталып

 

207

82

Pb-

мен

 

аяқталады

; 

Изотоп

 

a

 — 

ыдырауға

 

үшырағанда

, 

оның

 

атомдық

 

номері

 2-

ге

, 

ал

 

массалық

 

саны

 4-

ке

 

кемиді

; 

b

- 

ыдырауда

 

атомдық

 

номер

 1-

ге

 

артады

, 

ал

 

массалық

 

сан

 

өзгермейді

. 

a

жүктеу/скачать 2,39 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: