|
Байланысты: umkd (6)Л
.
Н
.
Гумилев
атындағы
Еуразия
ұлттық
университеті
Пəннің
оқу
-
əдістемелік
кешені
Басылым
:
алтыншы
15
ЕҰУ
Ф
703-08-16.
Пəннің
оқу
-
əдістемелік
кешені
.
Алтыншы
басылым
орбиталі
хлордың
p
орбитальдармен
қабысып
sp
жəне
р
-
р
байланыс
түзілу
керек
. sp –
байланыс
қысқа
əрі
əлсіз
, pp –
байланыс
ұзынырақ
берік
болуы
керек
.
Бірақ
тəжірбие
бұл
екі
байланыстың
ұзындығы
да
беріктігі
де
бірдей
екенін
көрсетеді
,
яғни
молекула
түзілу
барысында
атомдық
,
орбиталдар
өзгеретінін
көрсетеді
.
Гибридтелу
деп
атомдық
орбитальдардың
молекулалық
орбитальдар
түзілу
барысында
араласып
теңесуін
,
кеңстіктегі
орналасуы
мен
пішіні
жағынан
бірдей
болуын
айтады
.
Гибридтелудің
себебі
жеке
S
жəне
р
орбитальдар
қатысуының
нəтижесінде
түзілген
байланыстан
гибридтелген
орбитальдан
түзілген
Химиялық
байланыстың
шықтырақ
болатынында
.
ІІ
-
негізгі
топша
элементтерінің
қозғалыс
күшінде
бір
– S,
бір
–
р
орбиталі
бары
sp
-
гибридтелу
нəтижесінде
пішіндері
де
энергиялары
да
бірдей
,
бір
-
біріне
180
0
бұрышпен
орналасқаг
орбиталь
пайда
болады
.
гибр
120
0
s, p
2
мысалы
BCl
3
І
V -
негізгі
топшада
-
қозған
күйде
бір
– s,
үш
–
р
электрон
болады
,
олар
гибридтелгенде
тотраэдрдің
төбесіне
қарай
бағытталған
4-
бұлт
түзеді
,
арасындағы
бұрыштары
109
0
28.
Бұған
метан
СН
4
–
молекуласы
мысал
бола
алады
.
V -
негізгі
топ
элементтерінің
үш
р
–
электроны
бар
.
Гибридтелуге
жұп
s –
электрондар
да
қатысады
,
бірақ
ол
байланыс
түзуге
қатыспайды
,
гибридтелуге
үлесі
азаяды
.
Сондықтан
пайда
болған
тетраэдр
сияқты
гидридтелген
орбитальдің
бұрыштары
109-
дан
107
кішірейеді
.
Пайда
болатын
молекуланың
кеңістіктегі
пішіні
пирамида
сияқты
болады
.
Су
молекуласының
ауытқыған
тетраэдрі
Галогенсутектер
молекулаларының
құрылымы
ДƏРІС
№
6
тақырыбы
:
Льюис
пен
Коссель
теориялары
.
Иондық
жəне
коваленттік
байланыстар
жөніндегі
түсінік
.
Сутек
молекуласының
түзілуі
тақырыптарын
оқытудың
əдіснамалық
аспектілері
Иондық
байланыс
.
Иондық
балланыстың
бірінші
теориясын
1916
ж
.
неміс
ғалымы
Коссель
ұсынды
.
Оның
теориясы
бойынша
иондық
байланыс
қарама
-
қарсы
зарядталған
иондардың
электростатикалық
тартылысуынан
болады
.
Л
.
Н
.
Гумилев
атындағы
Еуразия
ұлттық
университеті
Пəннің
оқу
-
əдістемелік
кешені
Басылым
:
алтыншы
16
ЕҰУ
Ф
703-08-16.
Пəннің
оқу
-
əдістемелік
кешені
.
Алтыншы
басылым
Коссель
теориясы
бойынша
иондық
байланыс
қарама
-
қарсы
зарядталған
иондардың
электростатикалық
тартылысуынан
болады
.
Коссель
теориясының
қағидалары
мынадай
:
1.
Сыртқы
қабатында
2
не
болмаса
8
электроны
бар
инертті
газдар
химиялық
жағынан
өте
тұрақты
.
2.
Атомдар
молекулаға
біріккенде
электрон
беріп
жіберу
,
не
болмаса
қосып
алу
арқылы
сыртқы
қабаттарын
инертті
газдардыкіне
ұқсатқысы
келеді
.
3.
Əрекеттесуші
атомдардың
электронын
беріп
жібергені
оң
ион
-
анионға
айналады
.
Түзілген
иондар
біріне
-
бірі
Кулон
заңы
бойынша
тартылысып
,
иондық
байланыс
түзіледі
.
Иондық
байланыс
қарама
-
қарсы
зарядталған
иондардың
кулон
күштері
арқылы
тартылысуы
нəтижесінде
түзіледі
.
Ал
кулон
күштері
-
қанықпайтын
күштер
,
демек
иондық
байланыс
қанықпаған
байланыс
.
Сутектік
байланыс
.
Сутектік
байланыс
кəдімгі
Ван
-
дер
-
Валь
күштеріне
қарағанда
беріктеу
де
,
ал
химиялық
байланысқа
қарағанда
əлсіз
,
оның
мөлшері
жуық
мөлшермен
12,5-62,76
кДж
/
моль
аралығында
боладыСутектік
байланыс
молекула
арасында
жəне
молекула
ішінде
түзілуі
мүмкін
.
Осыған
сай
сутектік
байланыс
молекула
аралық
жəне
молекула
ішіндегі
болып
бөлінеді
.
Сонымен
атомдардың
электрон
бұлттарының
əрекеттесуінде
Химиялық
байланыс
пайда
болады
екен
.
Химиялық
байланыс
ионды
болуының
бірінші
шарты
жүйенің
төменгі
энергэтикалық
күйге
ауысуы
,
екінші
шарты
əрекеттесуші
электрондардың
спиндерінің
қарама
-
қарсы
болуы
–
яғни
электрондық
бұлттарының
бүркесуі
болып
табылады
.
Пайда
болған
химиялық
байланыс
,
əрекеттесуші
элементтердің
электртерістіліктеріне
байланысты
үш
түрлі
жағдайда
бола
алады
.
Біріншіден
,
егер
екі
элементтің
электр
терістігі
бірдей
болса
(
Н
2
, O
2
, Cl
2
, N
2
т
.
с
.)
пайда
болған
молекулалық
электрон
бұлты
екі
элементтердің
ортасында
симетриялы
орналасады
.
Мұндай
химиялық
байланыс
–
полюссіз
ковалентті
байланыс
дейміз
.
Полюссіз
болатын
себебі
молекулалық
оң
жəне
теріс
зарядтарының
«
ауырлық
центірінің
»
ара
қашықтығы
0-
ге
тең
.
Молекуланың
полюсын
анықтау
үшін
Достарыңызбен бөлісу: |
|
|