Жаратылыстану ғылымдары факультетінің деканы

 

Л

.

Н

. 

Гумилев

 

атындағы

 

Еуразия

 

ұлттық

 

университеті

 

Пəннің

 

оқу

-

əдістемелік

 

кешені

 

Басылым

: 

алтыншы

 

 

20 

ЕҰУ

 

Ф

 703-08-16. 

Пəннің

 

оқу

-

əдістемелік

 

кешені

. 

Алтыншы

 

басылым

 

 

Реакцияның

 

жылу

 

эффектісі

 

реакцияныңөнімдерінің

 

жану

 

жылуларыныңқосыядысынан

 

реагенттердің

 

жану

 

жылуларының

 

косыңдысын

 

алып

 

тастағаңдағы

 

айырымға

 

тең

:

 

Q

реак

 = Q

жану

.

өнім

 – Q

реаг

.

жану

 

Термодинамикалық

 

кестелерде

 

келтірілген

 

реакциялардың

 

энтальпиясы

 

стандартты

 

жағдайларда

 

түзілу

 

энтальпиясы

D

Н

түз

жəне

 

жану

 

энтальпиясы

D

Н

жану

арқылы

 

көрсетілген

. 

 

1. 

Энергияның

 

бір

 

түрден

 

басқа

 

түрге

 

ауысу

 

заңдылықтарын

 

зерттейтін

 

ғылым

 

термодинамика

 

деп

 

аталады

.  

 

Кез

 

келген

 

химиялық

 

реакциялар

 

кезінде

 

сапалық

 

өзгерістер

 

болады

. 

Бір

 

зат

 

орнына

 

жаңа

 

бір

 

зат

 

пайда

 

болады

. 

Жүйенің

 

энергия

 

қоры

 

өзгереді

, 

яғни

 

жылу

 

сіңіріледі

 

не

 

шығарылады

. 

Химиялық

 

реакция

 

кезінде

 

бөлінген

 

немесе

 

сіңірілген

 

жылу

 

мөлшерін

 

химиялық

 

реакцияның

 

жылу

 

эффектісі

 

деп

 

атайды

. 

Химиялық

 

реакцияның

 

жылу

 

эффектісін

 

сан

 

жағынан

 

сипаттайтын

 (

д

) 

термодинамиканың

 

бір

 

бөлігін

 

термохимия

 

деп

 

атайды

 (

тх

). 

 

Химиялық

 

реакцияға

 

қатысқан

 

жəне

 

түзілген

 

заттардың

 

агрегаттың

 

күйі

  (

газ

, 

сұйық

, 

кристалл

) 

жəне

 

реакцияның

 

термодинамикалық

 

теңдеулер

 

дейді

.  

 

С

граф

+2

Н

2(2)

 = 

С

H

4(2)

; 

ê

H= -74,9 

кДж

  

экзотерм

 

  4NH

3(2)

+3O

2(2)

 = 2N

2

 + 6H

2

O

(c)

 

ê

H=1530,29 

кДж

  

эндотерм

 

 

Термодинамикалық

 

процесстер

 

мына

 

жағдайда

 

жүруі

 

мүмкін

:  

 

жүйеде

  

р

 = const – 

изобарлық

 

процесс

 

   

 

v = const – 

изохорлы

 

процесс

 

   

 

t = const – 

изотерм

. 

процесс

 

 

 

Химиялық

 

жүйені

 

сипаттайтын

 

негізгі

 

энергия

 

түрлері

 

  U 

 

H 

 

S 

 

G 

 

 

ішкі

 

энергия

   

энтальпия

 

энтропия

 

энергия

  

 

Гиббие

.  

Изобара

 – 

изотерм

. 

Потенциал

  

 

Бұл

 

аталған

 

энергия

 

түрлері

, 

жүйе

 

күйінің

 

функциясы

 

болып

 

табылады

, 

былайшы

 

айтқанда

 

жүйенің

 

күйіне

 

ғана

 

байланысты

 

болады

, 

осы

 

жолға

 

қандай

 

жолмен

 

жеткеніне

 

байланысты

 

емес

.  

  2.

Ішкі

 

энергия

 (U) 

қоры

 

болады

 (H).  

 

Əрбір

 

дененің

 

ішкі

 

энергия

 

қоры

 

болады

  (U). 

Ішкі

 

энергияға

  – 

молекуладағы

 

атомдық

 

е

-

 

дардың

 

қозғалысының

 

энергиясы

, 

ішкі

 

ядролық

, 

атомдар

 

мен

 

молекулалардың

 

тербеліс

 

қозғалыстарының

 

энергиясы

 

ж

.

т

.

б

. 

энергиялар

 

жатады

. 

Бұған

 

дененің

 

потенциялық

 

жəне

 

кинетикалық

 

энергиясы

 

жатпайды

.  

Химиялық

 

реакция

 

кезінде

 

əрекеттесетін

 

жүйенің

 

ішкі

 

энергиясы

 

ê

U 

өзгереді

. 

Ішкі

 

энергэнияның

 

обсолюттік

 

мəнін

 

есептеуге

 

б

/

мды

, 

тек

 

ішкі

 

энергияның

 

өзгеруі

 

ғана

 

анықтайды

 (

ê

U). 

Сондықтан

 

ішкі

 

энергия

 

жүйесінің

 

функциясы

 

болып

 

есептелінеді

. 

Егер

 

жүйенің

 

ішкі

 

энергиясы

 

азайса

  (

ê

U<0) 

онда

 

реакция

 

жылу

 

шығара

 

жүреді

 

(

экзотермиялық

 

реакциялар

). 

Егер

 

жүйенің

 

ішкі

 

энергиясы

 

ê

U>0 

көбейсе

, 

онда

 

процесс

 

энергияны

 

сырттан

 

сіңіре

 

жүреді

 (

эндатерм

 

реакциясы

).  

Жалпы

 

алғанда

 

химиялық

 

реакциялар

 

жүргенде

 

сіңірілген

 

жылу

 

ішкі

 

энергияны

 

(

ê

U) 

өзгертуге

 

жəне

 

белгілі

 

бір

 

жұмыс

 

істеуге

 (

А

) 

жұмсалады

. G=

ê

U+A. 

 

КелтірілгентеңдеуТД

-

ныңбіріншізаңыныңматематикалықкөрінісі

, 

яғниэнергетикалықсақталузаңыныңжекекөрінісі

.  

 

Көптəжірибелер

p=const,  V=  const

болғандаизобара

  – 

изотермиялықпроцесс

. 

Айталыққозғалмалыпоршенібарцилиндірдіжылжытсақпаршелькөтеріліпжұмысістейді

.  

  V = V

2

 – V

1

   

G

p

=

ê

U + A = 

ê

U + 

ê

V 

.

 P 

Бұлар

 

жүйе

 

параметрлері

 

 

жүктеу/скачать 2,39 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: