Жаратылыстану ғылымдары факультетінің деканы

 

Л

.

Н

. 

Гумилев

 

атындағы

 

Еуразия

 

ұлттық

 

университеті

 

Пəннің

 

оқу

-

əдістемелік

 

кешені

 

Басылым

: 

алтыншы

 

 

14 

ЕҰУ

 

Ф

 703-08-16. 

Пəннің

 

оқу

-

əдістемелік

 

кешені

. 

Алтыншы

 

басылым

 

 

басты

 

шарты

 

молекула

 

түзілгенде

 

энергияның

 

бөлінуі

, 

яғни

 

жүйенің

 

тұрақтырақ

 

күйге

 

ауысуы

 

болып

 

табылады

.  

Электрондардың

 

спиндері

 

паралель

 

сутегінің

 

екі

 

атомы

 

жақындасқанда

 

жүйенің

 

энергия

 

қоры

 

көбейе

 

береді

.  (1-

сурет

). 

Мұндай

 

жағдайда

 

молекуланың

 

пайда

 

болуы

 

Химиялық

 

байланыстың

 

түзілуі

 

мүмкін

 

емес

. 

Электрондардың

 

спиндері

 

қарама

-

қарсы

 

сутегінің

 

екі

 

атомы

 

жақындағанда

 

жүйенің

 

энергиясы

 

азая

 

береді

 

де

, 

энергияның

 

мөлшері

 

ең

 

аз

 

шегіне

 

жеткенде

 

ара

 

қашықтық

 

Химиялық

 

байланыс

 

болғанда

 

түзіліп

, 

молекула

 

пайда

 

болады

.  

 

 

 

 

Е

мол

< 2

Е

атом

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сутегінің

 

екі

 

атомынан

  

 

 

Сутегі

 

молекуласындағы

  

тұратын

 

жүйенің

 

энергиясы

   

 

атомдық

 

электрон

  

   

 

 

 

 

 

бұлттарының

 

бүркесуі

 

 

Химиялық

 

байланыстың

 

пайда

 

болуының

 

екінші

 

шарты

  – 

элементтердің

 

электрон

 

бұлттарының

 

бүркесуі

, 

екі

 

ядроның

 

арасында

 

электрон

 

бұлттарының

 

тығыздығының

 

артуы

. 

Электрон

 

бұлттарының

 

тығыздығының

 

артуы

 

ядролардың

 

осы

 

электртеріс

 

заряды

 

басым

 

аймаққа

 

таралуын

 

күшейтеді

, 

нəтижесінде

 

жүйе

 

тұрақтанады

, 

сутегі

 

молеуласы

 

түзіледі

.  

Химиялық

 

байланыс

 

түзіген

 

кезде

 

бөлінетін

 

энергияны

 

байланыс

 

энергиясы

, 

оны

 

түзуге

 

жұмсалатын

 

энергияны

 

байланыты

 

үзу

 

энергиясы

 

деп

 

атайды

. 

Мысалы

, 

су

 

молекуласын

 

сутегі

 

атомдарына

 

біртіндеп

 

ыдыратқанда

 

жұмсалатын

 

байланысты

 

үзу

 

энергиялары

 

төмендегідей

:  

 

1) 

Н

-

О

-

Н

 

Ž

 

Н

-

О

+

Н

    

 

r

Н

=493, 77 

кДж

/

моль

 

2) 

Н

-

О

 

Ž

 

Н

+

О

  

 

 

r

Н

=424, 05 

кДж

/

моль

 

 

Су

 

молекуласының

 

орташа

 

байланыс

 

энергиясы

.  

 

(493,77 + 424,05) / 2 = 458,91 

кДж

/

моль

 

 

яғни

 

химиялық

 

байланыс

 

энергиясы

 

жеке

 

байланыстарды

 

үзу

 

энергиясының

 

орташа

 

мəні

, 

Химиялық

 

байланыс

 

энергиясы

 

туралы

 

айтқанда

 

осы

 

жағдай

 

есте

 

болуы

 

керек

.  

Атомдық

 

орбитальдардан

 

молекулалық

 

орбитальдар

 

түзілген

 

кезде

 

түзілетін

 

Химиялық

 

байлаынс

 

энергиясы

, 

ұзындығы

, 

кеңістіктегі

 

пішіні

 

орбитальдардың

 

гибридтелетінін

 

көрсетеді

. 

Мысалы

, BeCl

2

 

молекуласы

 

түзілгенде

 

бериллидің

 

бір

 S 

бір

 p 

 

 

Å 

Å

0 

à 

r

0 

á 

r 

r

0 

1-

сурет

 

2-

сурет

 

 

жүктеу/скачать 2,39 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: