Жаратылыстану ғылымдары факультетінің деканы
жүктеу/скачать 2,39 Mb. Pdf көрінісі
|
umkd (6)
9,10,11,12, 9,10,11,12, Документ, 199261009045638 (1) (копия), PhD докторантура институтыны? директоры (копия), PhD докторантура институтыны? директоры (копия), Badavamova, 17-18-19-20 (копия), Задачи экз. (копия), Задачи экз. (копия)
- Бұл бет үшін навигация:
- Атомдардың молекула түзілуінің
|
ДƏРІС № 5 тақырыбы : Химиялық байланыс . Атомдар орбитальдарының гибридтелу теориясын оқытудың əдіснамалық аспектілері ДƏРІС
тезистері : 1)
Химиялық
байланыстың пайда
болуы
, түзілуі
. 2)
Химиялық
байланыстың типтері
. 3)
Ковалентті
байланыстың қасиеттері – байланыс
ұзындығы
, байланыс
энергиясы , қанығуы
, бағытталуы , дипольдік моменті
. 4)
Химиялық
байлаысты сипаттайтын
теориялар – валенттік
байланыс
теориясы
( ВБТ ), молекулалық
орбитальдар теориясы
. 5)
Гибридтену
теориясы – І -V ІІ
топ элементтерінің
электрон
бұлттарының
гибридтелуі , олардың
кеңістіктегі
пішіні
. Химиялық
байланыс
туралы
ілім
- қазіргі
Химияның
басты
мəселесі
. Өйткені
, не
себепті
атомдар бір
- бірімен
əрекеттесіп
молекулалар түзетінін
білмей
тұрып
, заттардың
құрамын
, құрылысын , реакциялық қабілетін
білу
қиын
. Химиялық
байланыстар
атомдардың əрекеттесуі
нəтижесінде екі
атомдық
немесе
көп
атомдық
тұрақты
жүйелерде
пайда
болады
. Атомдардың
сыртқы
энергетикалық
деңгейде
1- ден
8- ге
дейін
электорондар бола
алады
. Аяқталған
деңгейлердің беріктігі
үлкен
болады
, олар
Химиялық
байланыс
түзбейді
, мысалы
асыл
газдар
– инертті
, ешқандай
элементпен
əрекеттеспейді . Сыртқы
еңгейі
толмаған
кез
- келген
элемент
Химиялық
байланыс
түзеді
, оның
нəтижесінде
аяқталмаған деңгейі
аяқталады , толады
. Химиялық
байланыстың
түзілу
механизімін
сутегі
молекуласының
пайда
болу
мысалы
арқылы
қарастырайық . Сутегі
атомы
бір
пратоннан , бір
электроннан
тұрады
, осындай
екі
атом
жеткілікті
мөлшерде
бір
- біріне
жақындатқанда
бір
атомның
ядросымен
екінші
атомның
электрондары
арасында
тартылыс
күші
, ал
екі
атомның , ядросы
мен
электрондары
арасында
тебу
күші
пайда
болады
. Осы
екі
күш
теңескен
жағдайда
Химиялық
байланыс
пайда
болады
, тұрақты
жүйе
– молекула
түзіледі
. Атомдардың молекула түзілуінің
ең Л . Н . Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті Пəннің оқу - əдістемелік кешені Басылым : алтыншы
14 ЕҰУ
Ф 703-08-16. Пəннің
оқу
- əдістемелік
кешені
. Алтыншы
басылым
басты шарты
молекула
түзілгенде
энергияның бөлінуі
, яғни
жүйенің
тұрақтырақ
күйге
ауысуы
болып
табылады
. Электрондардың
спиндері
паралель
сутегінің
екі
атомы
жақындасқанда
жүйенің
энергия
қоры
көбейе
береді
. (1- сурет
). Мұндай
жағдайда
молекуланың
пайда
болуы
Химиялық
байланыстың
түзілуі
мүмкін
емес
. Электрондардың
спиндері
қарама
- қарсы
сутегінің
екі
атомы
жақындағанда
жүйенің
энергиясы
азая
береді
де , энергияның
мөлшері ең
аз
шегіне жеткенде
ара
қашықтық
Химиялық
байланыс
болғанда
түзіліп
, молекула
пайда
болады
.
Е мол < 2 Е атом
Сутегінің
екі атомынан
Сутегі
молекуласындағы тұратын
жүйенің
энергиясы
электрон
бұлттарының бүркесуі
Химиялық байланыстың
пайда
болуының
екінші
шарты
– элементтердің
электрон
бұлттарының
бүркесуі
, екі
ядроның
арасында
электрон
бұлттарының
тығыздығының артуы
. Электрон
бұлттарының
тығыздығының артуы
ядролардың
осы
электртеріс
заряды
басым
аймаққа
таралуын
күшейтеді , нəтижесінде жүйе
тұрақтанады , сутегі
молеуласы
түзіледі
. Химиялық
байланыс
түзіген
кезде
бөлінетін
энергияны байланыс
энергиясы , оны
түзуге
жұмсалатын
энергияны байланыты
үзу
энергиясы
деп
атайды
. Мысалы
, су
молекуласын
сутегі атомдарына
біртіндеп ыдыратқанда
жұмсалатын байланысты
үзу
энергиялары
төмендегідей :
1) Н - О - Н
Н - О + Н
r Н =493, 77 кДж
/ моль
2)
Н - О
Н + О
r Н =424, 05 кДж / моль
Су молекуласының
орташа
байланыс
энергиясы .
кДж / моль
яғни химиялық
байланыс
энергиясы
жеке
байланыстарды
үзу
энергиясының
орташа
мəні
, Химиялық
байланыс
энергиясы
туралы
айтқанда
осы
жағдай
есте
болуы
керек
. Атомдық
орбитальдардан
молекулалық орбитальдар
түзілген
кезде
түзілетін
Химиялық
байлаынс
энергиясы , ұзындығы
, кеңістіктегі
пішіні
орбитальдардың
гибридтелетінін көрсетеді . Мысалы
, BeCl 2
молекуласы
түзілгенде бериллидің
бір
S бір
p
Å Å 0 à r 0 á r r 0 1- сурет 2- сурет |