Мультимедиялық технологияларды қолдану Қазіргі заманғы оқушыға білім беруді ұйымдастырудың келесі негізгі әдістемелік ерекшеліктерін ұсынуға болады: 1) мультимедиялық презентацияларды қолдану арқылы сабақтар компьютерлік сыныптарда мультимедиялық проекторларды, резиденттік анықтамалықтарды, автоматтандырылған оқыту жүйелерін, әртүрлі бағдарламалардың бейне жазбаларын және т.б. пайдалана отырып жүргізіледі; 2) практикалық сабақтарда әрбір студентке жеке компьютер бөлінуі керек, онда сынып коды және студенттің тегі көрсетілген оның жеке папкасын жасаған жөн; 3) жеке оқыту бағдарламаларын, көп деңгейлі тапсырмалар банкін (тәжірибелік жаттығулар мен зертханалық жұмыстар үшін) кеңінен қолдануды қамтитын жеке тәсілді қолдану қажет; 4) сабақтардың едәуір бөлігін іскерлік ойындар түрінде өткізген жөн; тапсырмалар ретінде нақты өмірде көп нұсқалы және қойылмаған тапсырмалар, әсіресе түлектер кәсіби қызметінде кездесетін тапсырмалар берілуі керек; 7) шеңберінде жүйелілік пен сабақтастық принциптерін сақтау қажет жобалар әдісі кеңінен қолданылуы керек; бұл бір ғаламдық тапсырма барлық практикалық (зертханалық) және есептеу және графикалық жұмыстарда дәйекті түрде орындалуы, толықтырылуы және кеңейтілуі, үйлесімді толық жүйеде жүзеге асырылуы керек дегенді білдіреді; 8) бағдарламаның негізгі тарауларын параллельді және концентрлі зерделеу мүмкіндігі қамтамасыз етілуге тиіс; бұл студенттерге курсты меңгерген сайын бүкіл материалды баяндау тұтастығын жоғалтпай, әрбір бөлім бойынша тереңірек білім алуға мүмкіндік береді; 9) мынадай өзара байланысты принциптерге сүйену қажет: танымдық мотивация; жан-жақты қабылдау; «еніп жатқан» жүйелік-ақпараттық талдау; 10) проблемалық оқыту әдісін кеңінен қолдану, студенттердің оқу процесінде қолдануға болатын нақты бағдарламаларды (құжаттар, кестелер, мәліметтер базасы) әзірлеуін қамтамасыз ету қажет.
Оқытуда мультимедиялық технологияларды пайдалану дәстүрлі оқытумен салыстырғанда келесідей артықшылықтарға ие:
түсті графиканы, анимацияны, дыбысты, гипермәтінді пайдалануға мүмкіндік береді;
тұрақты жаңарту мүмкіндігін береді;
басып шығаруға және көбейтуге төмен шығындарға ие;
оған интерактивті веб-элементтерді, мысалы, тесттерді немесе жұмыс кітабын орналастыру мүмкіндігін береді;
дәйексөзге арналған бөліктерді көшіру және тасымалдау мүмкіндігін береді;
гиперсілтемелердің көптігіне байланысты материалды өтудің сызықты еместігіне мүмкіндік береді;
электрондық кітапханаларда немесе оқу сайттарында қосымша әдебиеттермен гиперсілтемені орнатады;
Мультимедиа вербальды және визуалды-сенсорлық ақпаратты біріктіруге мүмкіндік береді, бұл студенттердің мотивациясына, оқудың нақты жағдайын жасауға ықпал етеді.
Мультимедиялық технологияларды пайдалана отырып, аудиториялық сабақтарды ұйымдастыру уақытты үнемдеуге, сол арқылы кез келген оқушыға қолжетімді өте қарапайым құралдарды пайдалану арқылы оқу материалын көрсетуді күшейтуге мүмкіндік береді. Сабақ барысында мектеп оқушыларының өздері «Информатика» пәнін мектеп оқушыларының қабылдауында революциялық әсер беретін шегіне дейін визуалды түрлі-түсті оқу және ойын ортасын жасай алады.
Мультимедиялық компьютерлік технологиялар мұғалімге оқылатын материалды тереңірек және саналы түрде меңгеруге, сабақ уақытын үнемдеуге және оны ақпаратпен қанықтыруға ықпал ететін әртүрлі құралдарды жылдам біріктіруге мүмкіндік береді.
Заманауи информатика курсын оқытуда мультимедиялық технологияларды енгізу бірқатар оң жақтарын ашып, бірнеше қиын сәттерді де ашып берді. Осылайша, мультимедиялық технологияларды пайдалана отырып, арнайы проекторды қолдану арқылы сабақтарды ұйымдастыру зерттелетін бағдарламалық қамтамасыз етудің мүмкіндіктерін көрнекі түрде көрсетуге және уақытты үнемдеуге мүмкіндік береді, сол арқылы оқу материалын көрсетуді жандандырады. Сонымен қатар мультимедиялық материалдарды дайындауға және сабақты ұйымдастыруға қосымша талаптар қойылады.
Ақпараттық мультимедиялық технологияларды енгізу оқу процесін технологиялық және тиімді етеді. Иә, бұл жолда қиындықтар да бар, қателіктер де бар, болашақта оларды болдырмау мүмкін емес. Бірақ басты жетістік бар – бұл студенттердің қызығушылығы, олардың шығармашылыққа дайындығы, жаңа білім алу қажеттілігі мен дербестік сезімі. Компьютер бір-біріне ұқсамайтын сабақтарды жасауға мүмкіндік береді. Бұл тұрақты жаңалық сезімі оқуға деген қызығушылықты арттырады.
Сонымен сабақта мультимедиялық құралдарды интерактивтілік, құрылымдау және ақпаратты визуализациялау арқылы қолдануда оқушының ынтасы күшейеді, оның сана деңгейінде де, санадан тыс сана деңгейінде де танымдық әрекеті белсендіріледі.
Барлық ақпараттық арналардың ішінде көрнекілік ең күшті болып табылады, сондықтан оны мультимедиялық білім беруде қолдану біршама дамыған. Дегенмен, бұл басқа ақпарат құралдарының маңыздылығы мен маңызын жоққа шығармайды. Мысалы, материалды меңгеру тиімділігі музыкалық сүйемелдеуді оңтайлы таңдау көмегімен әрбір мультимедиялық оқулық үшін өзіндік ырғақты доминантты құруды айтарлықтай арттырады. Мультимедиялық оқулықтардағы пернетақта мен тінтуірдің басқа ақпарат құралдарымен ұштастыра отырып ойластырылған әрекеттесуі осы білім беру технологиясына тағы бір артықшылық береді. Ол қолмен жаттығулар есте сақтауды айтарлықтай дамытатынына негізделген. Бұрынғы контур карталары гимназияларда қолды «толтыру» және жақсы есте сақтау үшін сызылғаны кездейсоқ емес. Егер болашақта біз пайдалануды қалыпқа келтіруді арттыруға тырысатын болсақ (кездейсоқ пернені басуларды азайту үшін), онда тінтуір мен пернетақтамен байланысты сәттерді ресімдеу оңайырақ болады. Бұл жерде инженерлік психология мен эргономика саласындағы зерттеулерге сүйену керек.
Жеке автор санасының жекелеген туындылары (мәтін, бейне, дыбыс тізбегі, бейне) жаңа жүйеге біріктірілген. Сценарий әзірлеу сатысында бір-бірімен өзара әрекеттесе отырып (өзінің мақсатына сәйкес өнімнен күтілетін барлық функционалдылықты есептеу) олар өздерінің тәуелсіздігін жоғалтады. Осы өзара әрекеттесу нәтижесінде мультимедиялық жұмыс жеке жұмыстарда жоқ қасиеттерге ие болады. Өйткені, ғылымда (лингвистика, өнертану, т.б.) бұл тұлғалар туралы білім жинақталған ақпарат формалары, ал мультимедиялық ортаның қасиеттері енді ғана зерттеле бастады. Сайып келгенде, білім берудегі мультимедиялық құралдар оларды пайдалану кезінде белгілі бір білім беру міндеті шешілгенде ғана тиімді болады - бір нәрсені үйрету, бір нәрсемен жұмыс істеу дағдысын дамыту.
Мультимедиялық технологиялар оқу үдерісін байытып, білім беру ақпаратын қабылдау процесіне оқушының сенсорлық компоненттерінің көпшілігін тарта отырып, оқытуды тиімді етуге мүмкіндік беретіні сөзсіз. Сонымен, Г.Кирмайердің пікірінше, интерактивті мультимедиялық технологияларды оқу процесінде пайдаланған кезде меңгерілетін материалдың үлесі 75%-ға дейін жетуі мүмкін. Бұл, ең алдымен, оптимистік бағалау болуы әбден мүмкін, бірақ оқу материалын меңгерудің тиімділігі, қабылдау процесіне көру және есту компоненттері қатысқан кезде, компьютерлер пайда болғанға дейін белгілі болды. Мультимедиялық технологиялар білім беру визуализациясын статикалықтан динамикалыққа ауыстырды, яғни уақыт өте келе зерттелетін процестерді қадағалау мүмкін болды. Бұрын мұндай мүмкіндік тек білім беру теледидарында болған, бірақ бұл көріну аймағында интерактивтілікке қатысты аспект жоқ. Осы процестердің параметрлерін интерактивті түрде өзгерте отырып, уақыт өте келе дамитын процестерді модельдеу мультимедиялық оқыту жүйесінің өте маңызды дидактикалық артықшылығы болып табылады. Сонымен қатар, оқытылатын құбылыстарды көрсетуді сыныпта жүзеге асыру мүмкін еместігіне байланысты көптеген оқу тапсырмалары бар, бұл жағдайда мультимедиялық құралдар бүгінгі күні мүмкін болатын жалғыз құралдар болып табылады.
Мультимедиялық технологияларды қолдану тәжірибесі мыналарды көрсетеді:
оқушылардың еңбекке және олардың белсенділігіне қызығушылығын күрт арттырады;
ойлаудың алгоритмдік стилі дамиды, оңтайлы шешім қабылдау, өзгермелі әрекет ету қабілеті қалыптасады;
мұғалім күнделікті жұмыстың массасынан босатылады, алынған нәтижелер бойынша шығармашылық әрекетке мүмкіндік беріледі.
