Жылдардағы ашаршылық куәгерлері сөйлейді Алматы, 2016

1931-33 жылдардағы АШАРШЫЛЫҚ куәгерлері сөйлейді. А.Әлімовтың редакциясында. – Алматы, 2016 ж.

Қазақ халқының ХХ ғасырда бастан кешірген талай зұлмат пен нәубеттің ең ауыры 1931-33 жылдарда болған Ашаршылықта әртүрлі деректер бойынша халқымыздың 50-ден 75 %-ке дейіні қырылған, ал бұл дегеніңіз 2-4 миллион адамдай. Мүмкін одан да көп болар... Ол тылсым жәйт бір Хақ Тағалаға ғана аян. Ашаршылықта жақынын жоғалтпаған бір де бір қазақ жоқ та шығар, ондай зобалаңды Сіздің де ата-бабаларыңыз бастарынан өткерген де болар...

Алайда бұл қасірет бүгінгі күні біздің назарымыздан тыс қалып отырған секілді. Ашаршылық туралы тіс жарып, елге аян жасап жатқандар бірлі-жарым ғана: ғылыми зерттеулер, көркем шығармалар мен деректі фильмдердің саны азын-аулақ, ол туралы бірде-бір көркем фильм түсірілмеген, картина жазылмаған, мүсін сомдалмаған, елді мекендерде жазықсыз қырылғандарды қадір тұтатын ескерткіштер мен белгілер де санаулы ғана, қара жамылып, аза тұтып, құрбандық шалып, Құран бағыштап, оларды еске түсіретін белгіленген күн де жоқ.

Жазықсыз қырылғандар бүгінгі күні ескерусіз, жоқтаусыз және жоқтаушысыз қалды десек те болады...

Бірақ олардың қасіреті мен жапа шеккендігі, төгілген қаны мен көз жасы, кеудеден жазықсыз ұшқан жандары мен қыршынынан үзілген өмірлері бізді – олардың бүгінгі ұрпағын – алысқа жіберер ме екен?! Олардың обалы бізге қалмас па екен?! Өткен күннің қасіретін еш елемей, біз қалайша тыншып, қаннен-қаперсіз өмір сүре алады екенбіз?! Ертеңгі күнгі ұрпақ біздің әрекетсіздігімізді, бүткіл иісі Алашқа, бүкіл Әлемге бұл қасірет туралы жар салмай отырған немқұрайдылығымызды түсінер ме екен, кешірер ме екен, ағайын?

Өткен күндердің қасіретін жария жасау ісі мұқалып қалған ұлттық рухымызды жандандыруға, асқақтатуға өз септігін тигізер деген үміттеміз. Біз қауым болып осы іске атсалысуымыз керек. Әрқайсымыз да ұлт тарихын айқындауға аз да болса өз үлесімізді қосайық, ағайын!..

Бүгінгі күні Талдықорған қаласындағы Ө.А.Жолдасбеков атындағы экономика және құқық академиясының студенттері мен оқытушылары Ашаршылық зұлматын халқымыздың жадында есте қалдыру ісіне атсалысып, біраз шараларды жүзеге асыруда. Атап айтқанда, «Жетісу», «Заң», «Қазақстан-Заман» гәзеттері мен «Дауыс және көрініс» журналында мақалалар мен зерттеулер жарыққа шығарылып, бірнеше конференцияларда ғылыми баяндамалар жасалды, Интернетте қазақ тілінде http://www.naubet.ucoz.kz сайты ашылды.

Сайт Ашаршылық тақырыбын көтерем деген әрбір азаматқа ашық. Оқырмандар мұндағы «Куәгерлер сөйлейді» атты бетте нәубетті бастан кешкендердің естеліктерін жариялап, «Мартиролог» бетінде аштықтан қаза тапқандардың тізімдерін жалғастырып, ал «Басылымдар», «Кітапхана» және «Зерттеу жұмыстары» атты беттерінде Ашаршылық туралы жазылған көркем шығармалар мен ғылыми зерттеулерді келтіруіне болады. Осы мәселеге жаны ашитын кез келген адам сайттың авторлары қатарына кіре алады, өйткені сайтты құрастырушы студенттердің ойынша бұл сайт - халық жазған сайт болуы керек.

Тура сол секілді осы кітапта да академия студенттері Ашаршылықты бастан кешкен Жетісу өңіріндегі жасы үлкендердің естеліктерін, олардың куәгерлік көрсеткіштерін келтірдік. Өйткені, біздің ойымызша, нағыз тарих дегеніміз - еш бүкпесіз шындық тұрғысынан халықтың өзі жазғаны. Сол нәубеттің куәгерлері бүгінде азайып бара жатқандықтан бұл іске асықтық...

Әрине, біздің зерттеулеріміз сырт көзге ғылыми тұрғыдан жұпыны болып та көрінуі мүмкін. Алайда біз әу бастан «таза ғылыммен» айналысып жатырмыз деп айтпадық, кәсіби тарихшылардың «нанына» жармаспаймыз деп ескерттік те. Біз тек өзіміздің азаматтық борышымызды ғана атқаруға ұмтылдық деп айта аламыз...