Жүйе және құрылым ұғымдары Тілдің жүйелік, құрылымдық сипатының белгілері 5
Қазақ тіл білімін зерттеген ғалымдар
жүктеу/скачать 31,95 Kb.
|
Баяндама Тіл мен ойлаудың өзара байланысы
3. Қазақ тіл білімін зерттеген ғалымдарӘйгілі ғалымдар. Қазақ халқынды әйгі ғылымдар көп. Қазақ тілін зерттеген әгелі ғалымдар: Радлов, Айдаров, Бартольд, Сауранбаев. Радлов 1837 жылы туған, ол түрколог, шығыстанушы. Шығармалары: «Түрік тілінің сөздегін», «Түрік тайпағыхалықтардын әдебиет әдебиет үлгілері». Адаров 1921 жылы туған. Ол – ғалым, профессор, филолог. Ол көні түркі ескерткіштерінің мәтіндерін талдаған және оқулықтар жазған. Бартольд – академик, ғалым. Ол Шығыс халықтарының мәдениетті мен тарихи зерттеген. Ол шығармасы «Жетісу» - тарихиның мәсіресі. Сауранбаев 1910 жылы туған. Ол түрколог, профессор, қазақ тіл білімінін негізі салушы. Оларды бірі оқулықтар әдебий тіл тарихи тұралы жазған. Ғұбайдола – ғалым, профессор филология ғылымның докторы. Ол 250 ғылыми еңбек, 10 монография және студенттерге орнап оқулықтар жазған. Ол түркі ескерткіштерін зерттеген. Ы. Алтынсариннің 1871 жылы Оринборда жарық көрген «Начальное руководство к обучению киргиз-русскому языку» атты еңбегі қазақтарға орыс тілі грамматикасын түсіндіретін ең бірінші оқу құралы ретінде зор қзмет атқарды. Қазақ тіл білімінің іргетасын қалаушы ғалым А. Байтұрсыновтың ағартушылық жолға құлшына кірісіп, сауаттылықты жою жолында қазақ тілін жан-жақты талдауына Ы. Алтынсариннің осы еңбегі де үлгі болған сияқты. Ташкентте, Орынборда, Алматыда жоғары орындарында профессор қызметін атқару. Қазақ тілі мен әдебиетін терең зерттеуге ғалымға мүмкіндік жасады, ұстаздық пен қоғамдық жұмыстарда жүріп, ол зерттеу жұмыстарын тоқтатпаған. Ахмет Байтұрсыновтың еңбектері «Оқу құрал» (1912) «Әдебиет танытқыш» (1926) «Әліпби» (1924) «Тіл құрал» (1914) “Қазақтың дыбысына, сөзіне арнап әліппе мен әріп, тіл һәм оқу құралдарын шығарып, қазақтың жалпақ тілін талайға үйреткен Ақаң еді. Ұлт қамы дегенді көксеген адам болмай, қазақ құлшылыққа кез болғанда бостандыққа жол көрсеткен Ақаң еді”,1841жылы Қостанай облысы Затобол ауданында туған 1879 – 89 жылдары Торғайда мектеп инспекторы болды, 4 училище, 7 мектеп ашты 1860 жылы Торғайда қазақ балалары үшін мектеп ашуға рұқсат алады 1850-57 жылдары Орынборда ашылған қазақ-орыс мектебінде білім алады 1864жылы мектеп жанынан интернат ашылады 1888 жылы Орскі қаласында мұғалімдер мектебін ашты. жүктеу/скачать 31,95 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|