Жүк және жолаушылар тасымалының сапасын бағалау
жүктеу/скачать 1,64 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Лекция 4.
- Автомобиль тасымалын басқарудың заманауи жағдайы
- Тасымалдауды диспечерлік басқару
Дәріс мазмұны: Халықаралық көлік дәліздері Көлік дәлізінің артықшылығы Халықаралық тасымалда тасымалданатын тауарлардың құрылымы Қалааралық тасымалдау бойынша көлік талаптары Шетелдік тасымалдаушылардың Қазақстан Республикасының Халықаралық келісімдері бойынша Қазақстанда үшінші елдер мен үшінші елдерге тасымалдаулар тыйым салынған. Алайда, Қазақстан мемлекетінен бақылаудың жоқтығынан шетелдік тасымалдаушылар үнемі тыйымды бұзады. Қазақстандағы ата-аналар еңбек және демалыс режимі туралы шарттың орындалуын бақылау болмауы, республикалық жолдардың өткізу қабілетін көлік құралына артық жүктеме , т.б. Қазақстандық автокөлік компаниялары елдегі қайшылықпен және айнымалы заннамалық және салық саясаты елде шетелдік бәсекелестермен салыстырғанда тең емес жұмыс жағдайы болып табылады. Еуропалық Одақ бір ауыр көлік құралына арналған барлық салықтардың орташа деңгейі жылына 700 экю құрайды, ал Қазақстанда- 8000 экю. Қазақстандық тасымалдаушылар шетел аумағында жолдық және басқа да алымдарды төлейді, деңгейі үнемі өсіп келе жатқан. Отандық өндірушілердің біршама арзан жылжымалы құрамы ЕЭС елдер талаптарына сай келмейді және оны шекара арқылы жібермейді. Біздің тасымалдаушылар үшін «Магистральники» Еуропалық автомобиль зауыттары өте қымбат. Тіпті ұлттық аумағында қазақстандық тасымалдаушыларды ығыстыру. 1994 жылы Критте екінші еуропалық көлік конференциясы болды Ол бірлескен трансшекаралық еуропалықтар көлік жүйесінің Еуропалық Қоғамдастық аясында әзірленген және қабылданды. Орталық және Шығыс Еуропа басым дәліздерін анықтады. Халықаралық көлік дәліздерінің ең көп шоғырлану бағыты халықаралық жүк тасымалдаумен және жүктерді әртүрлі көлік түрлерімен тасымалдау. Жолақ дәлізінде қарқынды және уйлесімді қатынас жолдары және әртүлі көлік түрлерінің нысандары дамиды. Бұл жүйе 9 дәліздермен 13 филиалдарынан тұрады( 6.42 сурет). Бұл жүйенің 3 дәлізі тікелей Ресейге әсер етеді.. Бұл дәліз №1 Берлин - Балтық елдері,Калинградский ауданы болып табылады, № 2 : Берлин - Варшава - Минск - Мәскеу және дәлізі № 9: кейінірек оңтүстік Еуропа елдерінде және - Хельсинки - Мәскеу. 
Сурет. 6.42. Орталық және Шығыс Еуропа тоғыз Криттік дәліздер Толығырақ жақында жасалған келісімдер көлік дәлізі № 2 Берлин - Варшава - Минск - Мәскеу Нижний Новгород және Екатеринбург.
Бір ел аумағы арқылы өтеді; Кедендік операцияларды ұштастыра отырып жүктерді терминалда техникалық өңдеу; ол Солтүстік және Солтүстік-Батыс Еуропа, сондай-ақ Таяу Шығыс, Оңтүстік Еуропа, Түркия елдерімен Қазақстанның сыртқы экономикалық қарым-қатынасты қамтамасыз ете алады; Осы аймақта 60 млн астам адам тұрады. Сондай-ақ өнеркәсіп пен ауыл шаруашылыгы жеткілікті дамыған, тасымалдауда қажеттігін анықтайды.һ Халықаралық саудада, көлік компонент және оның барлық элементтері ең тиімді болып табылады. Жол пойыз қозғалысы бағдары (± 20%) тасымалдаудың негізгі бағыттары бойынша пайыздық мөлшерлемелердің деңгейі: Германия - Москва- 2200 долл. США; Финляндия - Москва - 1200 долл. США; Италия - Москва - 3300 долл. США. Пайыздық мөлшерлемелердің деңгейі жыл мезгіліне байланысты ауытқиды(жыл соңында жоғары ,жыл басына қарағанда) Қазақстан географиялық орналасуы үшінші елдерден біздің көлік коммуникациялары транзиттік тауарды жеткізу үшін мүмкіндік береді.
Қазақстан арқылы өтетін транзит - қолданыстағы баламалы бағыттарын салыстырғанда ең тез тасымалдау болып табылады. Жүктер, Қазақстан арқылы өтіп,шекараны аз мөлшерде қиып өтеді. Көлік теминистрлігінің МПС мен бірлесіп МТК дамуының бағдарламасын әзірледі ресей дәліздерін ескере отырып тоғыстыру, оларға кіретін:транссібір дәлізі(шамамен 100 жыл бұрын құрылған Транссібір магистралі, шекаралық пункттер мен Ресейдің Солтүстік-Батыс порттарына) Қиыр Шығыс порттары байланысты, ол; көлік дәлізі Солтүстік-Оңтүстік; Солтүстік теңіз жолы. Үкіметаралық келісіммен содан кейін паром арқылы Каспий теңізіндегі Иран порттарына шығанағы облысы, Үндістан мен Пәкістан, Ресейде темір жол және автомобиль желіге беруге қамтамасыз ету керек, Солтүстік-Оңтүстік МТК Ресей, Иран және Үндістан арасында келісім, немесе өзенінің кемелерде - Теңіз және Шығыс және Орталық Еуропа мен Скандинавия елдері. Дәлізінің 15 әлеуеті қуаты -. 16 млн жылына жүк. Солтүстік-Оңтүстік бағытындағы негізгі нүктелері федералдық автомобиль жолдары, екі жолдық теміржол, ішкі су жолдары, байланыс және әуе қозғалысына байланысты. Оның техникалық параметрлерін Көлік байланыс негізінен халықаралық стандарттарға сәйкес келеді. Алайда, айтарлықтай ұзындығы автомобиль жолдары және инфрақұрылымдық қызметтер техникалық жағдайы елеулі жетілдіруді талап етеді Солтүстік-Оңтүстік бағытындағы терминалдар жеткілікті. Алайда, олар, әдетте, көлік құралының кез келген бір түрін, бейімдейді. Олардың нақты жаңғырту олар белгілі бір әкімшілік орталықтарында экспорт-импорт тасымалдау және тарату функцияларын қамтамасыз ете алады. Қазіргі уақытта, автожол кең желісін құру мен ауыр жүктің озық болуы ішкі трафиктің шетелде тауарларды халықаралық тасымалдаудың өсу қарқыны жаппай өндірісін дамытуы. Еуропада, тауарларды құрылымы халықаралық тасымалда тасымалданатын: жемістер мен көкөністерді, азық-түлік өнімдері, химиялық заттар, құрылыс материалдары,және бағалы тауарлар. Еуропа елдерінің арасындағы жүктерді автокөлік өзен көлігі салыстырғанда 48 сағаттан 134 сағатқа дейін, темір жол тасымалдауда 2 сағаттан 56 сағат дейінгі уақытты үнемдейді. Батыс сарапшылардың пікірінше ең үнемді жүк көлік құралдары болып автопоезд саналады толық массасы 40-45 тонна, қос білікті тартқыш үшосьті жартылай тіркемеден тұрады. Шетелдік тасымалдаушылар үнемі көлікті оңтайландыру бойынша жұмыстарды жүргізуде. Ол кеңінен терминал тасымалдау жүйесін пайдаланылады, онда халықаралық көлік тек терминалдар арасында жүзеге асырылады, ал жартылай тіркемелерді тарату (немесе кузовтардың ауысымы) тағайындалған елде көлік құралдарын тасымалдаушылар,ішкі тасымалдаумен айналысады. Терминал желісін бір немесе бірнеше орталық терминалдары және экспедиторлық қоймалардан тұрады. Қоймалар өз аумағында барлық жүктерді тиеп-жөнелтуді қабылдайды және орталық терминалға жеткізеді,олар құрама партияларда топталады. Терминал жүйесінде тасымалдау процесінің бірнеше циклы жұмыс істейді: жүктердi тасымалдауды жүзеге асыратын, терминал және сақтау үшін желілік тасмалдаулар ,жүктерді жеткізу. Маршрут бойынша қозғалыс бірқатар елдердің аумағы арқылы өтетін, 1000-нан астам шақырымды құрайды, тасымалдауды ұйымдастыруда аймақтық учаскелік жүйе қолданылады. Әр иінде автокөлік-тарқыш жұмыс жасайды, берілген облысқа тағайындалған, ал жартылай тіркеме терминал басынан соңына дейін артық жүк тиеусіз жеткізіледі. Жүктерді түпқоймада тасымалдау немесе контейнерлерде, тиеп-түсіру өлшемімен және көлік құралымен сәйкес келеді.
халықаралық стандарттарға сәйкес, ұлттық көлік заңнамасын бірте-бірте жақындасуы; жол көлігінде көпжақты және екіжақты келісімдер жүйесін жетілдіру Қазақстанның позициясын нығайту; халықаралық көлік дәліздерін инфрақұрылымын дамыту; тауарлар мен көлік құралдарын кедендік ресімдеу және бақылау үшін тиімді технологияларды енгізу; шекара бекеттерін көлік құралдарын өндірістік базаны жаңғырту. ҚОРЫТЫНДЫ 1.Тауар тасымалдауды ұйымдастыру өзара байланысты қатарынан күрделі процесс болып табылады және өзара туындайтын операциялар, барлық нормативтік істі оларды өндіру орнынан тауарларды өткізу орнына. туралы тұтыну. Шығынды азайту үшін, өнімдерді өндіру және оны тасымалдау ұйымдастыруға байланысты өндірістен тұтыну нүктесіне дейін,тасымалдау процесі функциясы қатысушылар арасында бөлінген-тасымалдау кешенімен,автокөлік кәсіпорын мен өңірлік және федералды деңгейдегі құрылым. Көлік құралдары кешені - көлік жүйесінің келесі элементі бөлімшелері кіреді: тасымалдау, тиеу, тасымалдау, тиеу және жұмыс жылжымалы құрамды дайындау үшін жүкті дайындау. Әр біріктірілген жеке құрама ұйымға топ әкелмейді. Жиі компоненттерін біріктіру нәтижесінде бейтарап кешендері немесе iрiткi салу болып табылады. Әрбір система компонеті өзінің нақты қызуғышылығы бар, ол көбінесе басқа компоненттерінесәйкес келмейтін белгілі бір ақпарат, жасайды. Олардың арасындағы өзара іс-қимыл, олар жүк мүмкіндіктер мен жүйенің басқа көрсеткіштері ретінде анықталады.Система әсерінің басты факторы болып барлық компонент үйлесімділігі болып табылады,системаға кіретін,бір мақсатта біріктірілген. 5. Синергия байланысты өндірістік процестерді ұйымдастыру жүйелі тәсілді одан әрі дамыту. Синергия - атап айтқанда ғалымдардың жаңа талпынысы, сипаттау түсіндіруге және жалпы өзін-өзі дамытушы динамикалық жүйелердің әрекетін болжау және тірі жүйелер. Синергетикалық әсері бір компоненті мүдделері сәйкес бастайды, сонымен қатар басқа да мүдделеріне жабатын, осылайша оларды пайдалану тиімділігін арттыру мүмкін емес кезде ғана көрінеді. Тасымалдау үдерісін ұйымдастыру - жолаушылар тасымалын жеке кезеңдерінің арасындағы уақыт дәл пропорцияда анықтау және құру. Көліктіің әрбір партиясы белгіленген уақытта басталып және аяқталуы керек. Жүктерді тасымалдау тиімділігі әртүрлі шарттарға байланысты және ұйым тәсіліне. Өнеркәсіптік,ауыр шаруашылық,құрылыс жүктер, Тауарлар өнеркәсібі олардың нақты ерекшеліктерін қабылдау тиіс, олардың қауіпсіздігіне, жол қозғалысы қауіпсіздігі, жалпы ішкі өнімдегі көлік шығындары үлесінің төмендеуіне, сайып келгенде, жылжымалы құрамды пайдалануды арттыру. Лекция 4. Автомобиль тасымалдарын басқару Дәріс сабақтарының материалдары; Басқару анықтамасы Өндірісті басқару және ұйымдастыру теориясының үш кезеңі Автомобиль тасымалын басқарудың заманауи жағдайы Басқару функциялары Басқару процесінің стадиялары Тасымалдауды диспечерлік басқару Иерархиялық колея Диспетчерлік қызметті тағайындау Басқару – бұл алдын-ала орнатылған жағдайға немесе оның тұрақты функционалдауын қамтамасыз ететін функция. Алдын-ала орнатылған жағдай – бұл орташа функционалдау объектіне және жұмысты орындаушылар жүйесіне қолайлы материал ойлап табуды қарастыратан, рационалданған қозғалысты проекттеу және өлшеу жүйесі.Бұл активті қорытынды және басқару эффектісінің бүлткімес шарты болып табылады. Биологиялық жүйелерде бұл тұрақтылық өзін-өзі ұйымдастырумен,ал социалды- экономикалықтарда – басқару жүйесі функциясымен. Басқару – ұйымдастыру,алдын-ала көру,реттеу, координаттау және бақылау. Басқаша сөзбен айтқанда басқару бұл: Әрекет программасын жобалау және жоспарлау; f;f өндірістің социалды және материалды организмін құрау. Жұмысшыларды өз еріктерімен жұмыс істеуге үгіттеу; Барлық іс-әрекет пен тырмысуларды байланыстыру,біріктіру және үйлестіру; Бәрі орнатылған ережелер мен шығарылған тапсырмаларға сай орындалуын қамтамасыз ету; Басқарма үнемі адамдардың өздерін ұстауына әсер етеді. Басқарма механикалық және техникалық материал объектілерімен емес,адамдар арасындағы қоғамдық қатынастармен әс жүргізеді. Басқарма қоғамдық қатынастарды,дәлірек айтқанда адамдардың басқару функцияларын орындауға қатынасын сипаттайды. Кез-келген біріккен және қоғамдық жұмыс басқаруды қажет етеді. Ол болмаса қызмет те,табиғаттың өзгеруіне бағыт та,сабақтар бірігуі де және бір процесте жұмыс амалы да мүмкін емес. Басқару тарихы ғылымдар сияқты,абстрактілі басқарудың болмайтынын,адамдар мен билік арасындағы қарым-қатынастың ар жағында тұратынын дәлелдейді. Проффесионалды менеджмент энциклопедиясының авторларының пікірінше,заманауи менеджменттің дамуының басы деп 1866 жылы Американдық инженер-механиктер бірлестігі жиналысында Г.Таунның «инженер- экономист» баяндамасымен шыққанын санауға болады. Баяндамада,менеджменттің проффессионалды мамандандырылуда және ғылыми дисциплинада қажеттігі негізге алынған. Баяндама Ф.Тейлорға үлкен әсер қалдырып,оның «ғылыми менеджмент » теориясын жазуына ынта берді.1911 жылы Ф.Тейлор,1950 жылға дейін еш өзгерусіз өмір сүрген, өндіріс және басқару ұйымының концепциясын ойлап тапты. «Адам – машина» жүйесі трактовкасының кең ауқымын Г.Тейлордың жұмысшысы Л.Гант жасап шықты. Жеке өндіріс операцияларына аналитикалық әдістерді қолдану оларға осындай ұйымдастыру және мотивациялық жүйелерде өндіріс аспектілерін аңғаруға мүмкіндік берді. Франк және Лилиан Гильберт ерлі-зайыптыларының бірігіп жұмыс істеуі, өндіріс операцияларының негізгі элементтері жұмыс мәтініне қарамайды деген шешімге әкелді. Олардың технологиялық операцияларды жетілдіру мақсатында өткізген қозғалыс микроанализі қозғалыс және уақыт шығындарын зерттеудің бастауы болды, сондай-ақ жұмыс орындарын жоспарлау үшін тиісті графиктерді қолдану. 1920 жылдары кейбір идеологтар (Ренис Ликерт) алдарына социология және психология жетістіктерін пайдалана отырып, жұмысшыларды айтқанға көнетін,келісімге жақсы келетін қылып,осы негізде олардың ақыл-ойларын билеуге мүмкіндік алғылары келді.Жұмыс топтары негізге алынған басқару моделі жасалды. Ф.Тейлордың ғылыми концепциялық басқаруы билікте қатал рационализмға бағытталған.Дегенмен менеджментте рационализм,нағыз ұйымдар мен өндірістердің жұмыс эффектісін көтерудің жалғыз жолы емес.Басқа бағыты – психолгия,социология жетістіктеріне негіздеген,социалды жүйелерді басқаруда тереңдетілген антропология мәдениетіне негізделген. Соның негізінде «Адамдар қатынастарын» жетілдіру жұмыстары орындалады, «адамдық фактор» мобилизациясы,басқаруды жетілдіруге жұмысшылардың өз үлесін қосуы,лидерлік эффектіні жоғарылату Екінші кезеңі – қабылданатын шешімдердің ғылыми негізде жеке жетекшілердің субъектілі бағалаулар қолдану әдістеріне өту. (математикалық модельдеу,сызықтық программалау,ситуациялық анализ,транспорт ойындары). Үшінші кезең өндірісті басқару және ұйымдастыру жүйесі идеясымен байланысты. . Соңғы жылдары кибернетика,анализ және басқару шешімдеріне негізделген экономика-математикалық әдістердің,басқарудың компьютеризациялануы басқару жүйесінде активті қолдануға әсер етті. Бұл атақты басқару ғылымдары мен басқару білімдерінің қиындауына әкеліп соқты. Ұйымдардың социалды жүйе ретінде зерттелуі мен мағынасы тереңдей түсті,өдірірістің ашық жүйе ретінде түсінігі,өз ортасымен активті түрде ақпарат алмасуы мен өзінің ішкі құрылысын оның «ұйымдастрыу контекстіне» машықтандыратын , яғни,өндірстің ішкі жағдайын,оның размерін,мақсаты мен жетілу технологиясын,адамдардың сапасын, «адам капиталын» құрылуын. Уақыт өте келе Ф.Тейлор мен А.Файоляның менеджмент туралы кітаптарының саны артты.Дегенемен жаңа идеялар аз болды. Теоретиктер негізінде шешімдердің рационалды дамуын зерттеу керектігін, менеджменттің сыртқы орта проблемаларымен айналысуы керектігіне,сауда даумының қорытындыларын зерттеу,менеджменттің мүмкіндіктерінің санын өлшеу керектігіне қанағаттанады Еңбек бөлінісі негізінде өндіріс процестерінің спецализациясының тереңдеуі, технология ролінің ұлғаюына әкеледі,сондай-ақ байланыс кооперировниясының кеңеюінің басқару деңгейінің одан әрі кеңеюін талап етеді. Дегенмен менеджменттің «бармықтылығы» жайлы әңгімелер біршама азайып калды. Көбінесе ралды фактілі билік финанс магнаттарының қолында болады,ал менеджмент күнделікті құрылғы мен оптикалық экономика көмегімен тапсырылған эффектірек қолданысқа айналады. Экономикалық реформаға дейін ортақ қолданыстағы Қазақстан автокөлік ұйымының құрылымы мынадай болды: Минавтотранс; Басты басқарулар; Территориалды өндіріс бірігулері; Автокөлік өндірістері Жоғары басқару буыны Миниавтотранс, орта - аумақтық басқару және төменгі (бастапқы буын) автокөлік кәсіпорындары болып табылады. Шаруашылық тәжірибесінде құрылымдық буындардың қатынасы «мемлекеттік социалды өндіріс кәсәпорындары жайлы ережеде»және «СССР Министріктеріндегі жалпы ережелермен» реламенттелді. Нәтижесінде экономикалық қайта құрулардың айтарлықтай үйлесімді және тиімді басқару жүйесі " Минтрансе ҚазССР іс жүзінде өмір сүруін тоқтатты. Ұлттық деңгейде құрылған коммерциялық құрылымдар "Қазавтокөлік" АҚ және т. б. Қазақстанның көптеген аймақтарында мемлекеттік басқару функцияларын автокөлік қызметі бойынша көпгабаритті жүйеде әкімшілік-салалық мемлекеттік органдар және аумақтық, салалық шаруашылық ұйымдары,республиканың тиісті өкілеттіктері берген атқарушы билік органдары арқылы жүзеге асырылады.. Жекелеген арнайы функциялар республикалық департамен және Қазақстанның көлік инспекциясының аумақтық бөлімшелерімен жүзеге асырылады. Мәселен, Ресей Федерациясында, Кемерово, Ульянов, Мәскеу облыстарында, Краснодар ауданында толық құқылы уәкілетті органдар ауданның автокөлігін реттеу және басқару үшін акционерлік қоғамдар құрылған (бұрынғы аумақтық өндірістік бірлестіктер), құрылған автокәсіпорындардың (сур. 7.1) елеулі санымен тіркелген. Оларға өңір әкімшілігі өз қаулысымен автокөлік қызметін облыс аумағында басқаруға толық рұқсат берген. 
Сур. 7.1. Аймақтық акционерлік қоғамдар нысанында (бұрынғы CR) уәкілетті экономикалық ұйымдарды пайдалатын мемлекеттік реттеу жүйесі: ^^= - әкімшілік басқару; Реттеудің жекелеген функциялары; Функционалдау координациясы; Уәкілеттіктердің делегироваландануы Саратов, Тамбов, Киров, Псков аймақтарында қозғалысты басқару үшін мемлекеттік унитарлық кәсіпорындар -шаруашылық құрылымдары құрылған. кәсіпорындар (сур. 7.2) Мұндай кәсіпорын Ресей Федерациясының Көлік министрлігінің аймақтық әкімшілігімен және өзіндік-әкімшілігімен бірлесуімен бекітіледі.Мемлекеттік унитарлы кәсіпорындардың негізгі мақсаты координациялау және реттеу бойынша аймақта автокөлік өндірісінің функцияларын орындау болып табылады. Мәскеу және С-Петербург қалаларында,Иркутрс және магадон облыстарында Дагестан,Кабардино-Балкария,Карачаева-Черкессия және Марий-Эл республикаларында аймақтық әкімшілік органдарда әкімшілік-басқару бөлімшелері құрылған. Оның дизайны кез келген коммерциялық және экономикалық құрылымдардың автокөлік құралдарын, жұмысын бақылауды және реттеудi шын мәнінде тиімді мемлекеттік басқарумен байланысты болуы керек.Практикада кейбір аймақтарда басқару органдарының формалдары,қабілетсіз қабылдаулары,штатты құрам ретінде құрады; 
Рис. 7.2. мемлекеттік реттеудің аймақтық жүйесі уәкілетті шаруашылық ұйымдарымен мемлекетті унитарлы кәсіпорындар формасында: - Әкімшілік басқару ; - жекелеген реттеу функциялары; - координациялау функциялары; - орган уәкілеттіктері. Белгород аймағында,автокөлік өндірісі облысында басқару және реттеумен айналысатын, жол қызметі құрамындва ұйымдастырылған,территориалды жол фондының есебінен,автотранспорт бөлімшелері болады. Астрахан облысында Ресей көлік инспекциясын бөлімшелерде автокөлік өндірісін басқаруды реттеу ұйымдастырылған.Аймақтық автокөлік өндірісін қабілетсіз органдарды басқару және реттеу аймақтың 55-60% үшін құрылған.20 аймақта практический жоқ. 
Сур . 7.3. Мемлекеттік реттеудің регионалды жүйесі шаруашылық ерекше территориалды әкімшілік-өндіріс органдарының уәкілетті қолданылуы: - әкімшілік басқару; - реттеудің жеке функциялары; - функционалданған координация. Қазіргі уақытта автотранспорт өндірісінің мемлекеттік реттеу қажетті аныталған.Мемлекеттің автомобиль көлігінің кещенін Автокөлік өндірісінің функционалдарының ерекшеліктерін мемлекеттік басқару және реттеу жетілдірілген жүйесі ескеру қажет. Өндіріс жүйесін басқаруға әсер ететін негізгі ерекшеліктерге жатады: Автомобиль көлігін басқауда субъектілердің көптілігі және көптүрлілігі. Мемлекеттендіру, демонстолизациялау, акционерлеу және приватизациялау қортындысында 1996 жылға дейін көлік қызметі саласында 532 мың шаруашылық субъектілері,соның ішінде J15 мың жеке меншік ұйымдар,112,6 мың әр-түрлі формадағы меншігі бар ұйымдар,156 мың индивидуалды ұйымдар әрекет етті. 1997 жылдың басында индивидуалды кәсіпкерлердің саны 120 мыңға дейін азайды.; әрбір жүк автокөлік ұйымы әр-түрлі саладағы 50-60 клиентке қызмет етеді. Автобустармен күніне 50-60 млн. адам тасымалданады; Автокөлік қауіптілігі жоғары объект болып табылады.Бұл персоналдың,жұмысшылардың, басқарманың жоғары квалификациялуы болуын талап етеді,сондай-ақ жұмыс режимін,демалыс уақытын,экологиялық талаптарды және жол жүрісіндегі ережелердің орындалуын қадағалайды. Сондықтан автокқлік ұйымдарында бірыңғай техникалық саясат жүргізу,бірыңғай тасымал ережесін енгізу және т.б.; Төтенше жағдайлар ликвидациясында автомобиль көлігінің маңызы өте жоғары,сондай-ақ мемлекеттің қорғау жүйесінде де; Автокөлік ұйымдарды мемлекеттік реттеу де жүк тасмалын, социалды мәні бар жүктерді, автоколонналары нөмірленген жүктердің уақытында тасмалдануын қамтамасыз етеді; Эффектілі басқару жүйесі басқару функцияларында федералдф және аймақтық деңгейлер арасында ,сондай-ақ аймақтық деңгей мен автокөлік ұйымдары деңгейлері арасында анық шектеулерді талап етеді. Қазіргі уақытта, жүкті тасымлдаудың негізгі бөлігі өндіріс аясында орындалады. Өндірісті мамандандыру мен кооперизациялау бір жағынан дайын өнімге төмендетілген шығындарды көрсетеді, және басқа да жағынан - көлікте өндірістік процесті қатысуымен арттырырады. Бір компанияның дайын өнімі басқа компаниялар үшін шикізат және жартылай фабрикаттар болып табылады. Кез-келген өнеркәсіптік және ауыл шаруашылық кәсіпорын қызметі жабдықтауға байланысты. Үлкен кәсіпорындарды жабдықтау елдегі косалқы мердігерлердің үлкен көлемде шашыраңқы болумен сипатталады, заттың өте үлкен санын, немесе тікелей тұтынушыға жеткізу, немес аралық жабдықтау базасы тұтынушылар саны үшін, әр жерде орналасқан. Процесс, оның басқару әр түрлі жүктерді қажеттіліктерін анықтау тиімді әдістерімен ұйымдастыру, клиенттер, жеткізушілер және деректер базасымен байланыс, сондай-ақ деректердің үлкен көлемін өңдеу жолдары басқарылады, егер жеткізу, бейберекеттікке айналуы мүмкін. Басқарушы компания орындауға міндетті функциялары мыналар болып табылады: үздіксіз әрбір өнімге тұтынушының қажеттіліктерін болжау; болжам негізінде құрылған өнімді дауындау мен олқылық уақытын қосқанда және қағаттандырылмаған өнім салдары; барлық клиенттермен тиімді екі жақты байланыс, олардың тапсырыстарын алу және тауарларды күтілетін келу уақытын, оларды хабардар ету мақсаты; тұтынушылардың қойма жеткізушілерімен екі жақты байланысы; әр түрлі көлік құралдарының қолма-қол ақша анықтау, авариялар мен тұтынушыларға, бүлінген жағдайда шығындарды ескере отырып; осы тауарларды өндіру қысқарту, ал нақты қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін түрлі орындарда тауарларды сақтауға. Өз кезегінде, жол қозғалысын ұйымдастыру мәселесін шешуге жалпы мәні мынада: • сұранысқа тұрақсыздық пайыз ретінде тек қана жоғары немесе төмен тасымалданатын тауарлардың тiзбесiн және оларға (сұраныстың деңгейіне сәйкес топтарға, оларды біріктіру арқылы) тауарларды элементтер санын азайту үшін қажеттігін және тіркелгі өнімдерін зерттеу; сұраныс болжау процесін талдау болжамдарының белгісіздік азайту және белгісіздік салдарының алдын алу мақсатында іс-шаралар санын азайту мақсатында; бастапқы мәліметтер негізінде қор мен өнім шығынын анықтау,нақты есепті ақтамаған мүмкіндікті шығару; заманауи байланыс енгізу мен өңдеу жағдай әдісі, өзіне өңдеу ЭВМ көмегімен, мүмкіндігінше оны қанағаттандырудан өтініш алған күннен бастап уақытын қысқартуға және осылайша болжам жақсарту, тауарларды қорының төмендеуі және т.б. олқылықты азайту, көлік құралдарын дұрыс таңдау тауарларды тасымалдау және сақтау азайту, тиеу операциялар санын қысқарту және тасымалдау жоспарлау басқа дажақсартулар. Толығымен басқару процестер тиімді жұмыс күшін қолма-қол ақшаны пайдалану, материалдық және қаржылық ресурстар негізінде көлік табысты жүзеге асыру үшін барлық ірі жұмыс топтарына, автокөлік кәсіпорынның қосалқы және қызмет көрсету бөлімшелерінің іс-қимыл мен мақсатын бірлігін қамтамасыз етуге арналған. Басқару процесі мазмұнын мынадай кезеңдерге бөлуге болады. Бірінші кезең- қажетті ақпаратты қабылдау және алу. Мақсаты –жағдайды анықтау, қажетті және жеткілікті тиісті шешімді дайындау . Ақпарат тікелей есту мүшесі арқылы ,көру және сезу мүшесімен қабылдануы мүмкін. Екінші кезең - шешім қабылдау -, оның ықтимал шешімдер және шешім қабылдау негізінде оқыту қажетті ақпаратты талдауды қамтиды. Үшінші кезең - шешiмнiң атқарылуын ұйымдастыру, тиісті міндеттерді қалыптастыру болып табылады және ауызша немесе жазбаша нысанда орындаушылар оларды әкеледі
Басқару процесінің бесінші кезеңі - процесінің қол жеткізу дәрежесі тұрғысынан шешімдер мен нәтижелерін бағалау жүзеге асыру туралы ақпарат. Тасымалдау процесінің басқаруын АТП ның барлық буыны айналысады; АТП диспетчер басшысынан бастап. Әр түрлі деңгейдегі басқарудың шектеу міндетінің анық еместігі, құқық пен міндетке сай келмеуі, басқару кадрлары функциялары тоғысында тиімсіз және біркелкі емес АТП жұмысшыларымен жоғары басшылар ұсақ мәселелерді анықтайды. Басқару аппараты құрылымы ақпарат көлеміне, шешілетін тапсырмалардың саны мен сапасына байланысты. Аз көлемде ақпарат болған жағдайда сызықтық құрылым құрылады, басшыға өзінен төмен басшылар мен орындаушылар бағынған кезде. Аз көлемде ақпарат болған жағдайда сызықтық-штабтық жүйе құрылады, штаб басшысы құрылады, жекелеген бөлімшелер( департаменттер, бюро, және т.б.) және орындаушылар тұратын. Басқару аппараты құрылымы тігінен және көлдененінен құрылады. Ұйымдастырушылық құрылым басшысының неғұрлым тиімділігі үшін ескеруге тиіс, бірнеше негізгі ережелер бар. Аз немесе қайталаусыз міндеттерді бөлуді қамтамасыз ету. Арнайы анықтық көмекшілермен,сондай-ақ мысалы, диспетчер мен аға (жоғары) диспетчерда болуы қажет. Басқарудың ең қысқа тік сызықтардың болуы. Ұйым басқаруының тиімділігі үшін, ұзақ тізбекті пайдаланудан аулақ болу керек, ақпаратты және нұсқауларын жеткізу құралы ретінде.Көп мөлшерде ИТР мен көмекшілерді қолдану барынша төмен болуы қажет, ИТР мен аппарат міндеттері толық анық болған жағдайға дейін. Бір тұлғаның жауапкершілігімен аз мөлшерде адам санының ұстауы. Ең тиімді ұйым мына жағдайда болуы мүмкін, егер бір тұлғаға 10-12-ден артық емес адам бағынса(адам санасының орташа саны,бір адам санасының тиімді басқарылу мүмкіндігі). Басқарушылық ұйым құрылымында кадрларды таңдау. Теориялық тұрғыдан,басқару ұйымы былайша құрылған болуы тиіс, ол барынша тиімді жұмыс құралы болып табылады, жұмыс жасайтын адамдар барлық талаптарға жауап береді. Алайда ,кейде қажетті болып,басқару ұйым қызметін талапқа ғана емес, адамдарға да бейімдеу. «Крайслер» компаниясының президенті Ли Якока былай деп жазды, жетістік кілті адамдармен жұмыс істеу болып табылады: «Сондықтан жоғары басқару орыны үшін мен қажымас жұмысшыны іздеймін. Бұл қызметкерлер, талап етілгенен артық жасауға ұмтылатындар». 5. Тасымалдау есебі мен бақылау сапасын орындау (тасымалдау мерзімі,жүк қауіпсіздігі және т.б.). Басқару тиімділігі«иерархическая колея» мағынасы мен байланысты. Алғашында «иерархия» сөзі Шіркеу басқармасы құрылымында тағайындалды, шіркеуқызметкерлерінде әртүрлі дәрежелері болды. Қазірде,иерахияны кез келген ұйым қолданады, Ныне иерархию представляет собой любая организация, жұмысшылар немесе қызметкерлер дәрежесі мен санаты бойынша әр түрлі қызметтерде жұмыс орындайды. Иерархиалық трек- бұл жол,барлық деңгейден өткен қағаздар ілесуі, жоғары тұрған органға түскен, немесе оған жолданған(сурет. 7.4). Бұл жол бірқатар қажеттілікті жіберуді қамтамасыз етумен және бірлік басшысымен туындайды.Бірақ ол әрқашан өте жылдам;кейде ол үлкен кәсіпорындарда ұзақ болып келеді. 
Сурет. 7.4. Иерархиалық трек Иерархия құрметтеу біріктіру және жылдам ақпарат қозғалысын қадағалау, мысалы, келесі әдісі болып табылады. Әрбір жеке автомобильді қозғалыс бақылау принципі негізінде қозғалысының реттеу. Төмендегідей бақылаудың диспетчерлік басқару технологиялық сызбасын негізгі элементтері: тасымалдау процесінің нысаны;; жедел тасымалдау процесін нақты орындау; жүргізуші ақпараты қозғалыс ауытқу кестелері немес графигі , қажетті өзгерістер туралы қозғалыс немесе қозғалыс қалпына келтіру үшін нұсқауларды беру. Бақылау мен реттеудің мақсаты: Тасымалдау процесінің бұзылуын жою, жылжымалы құрам үшін кестеге рұқсат немесе жоспарлау ішінде техникалық қызмет көрсету. Қозғалыс режимінде өзгерістер маршрутта жылжымалы құрамның жол өзгерістері немесе ауа райы ,салыстырмалы кестенін немесе кестелерінде көрсетілген басқа да жағдайлар. Диспетчерлық қызметтің сызықтық қызметкерлерін жүйелі басқару жұмысы. 4. Тасымалдау процесі операциясының анализін өткізу. Диспетчер аппараты штаты мен техникалық бақылау құралдары тасымалды реттеу көлеміне байланысты. Басшы ықпалына (диспетчерлер) басқарылатын обьектіге(жүргізуші) ауызша жүргізуге болады, телефонмен немесе басқа да байланыс құралымен.Алайда обьектіні жөнді басқару мүмкін емес, егер диспетчер обьект жағдайын білмесе,жеке мүмкіндігі болмайды немесе орындаушыларды бақылау немесе нақты үздіксіз обьект жағдайымен(А-В-Д) басқарылу командасының орындалуы. Диспетчер басқару обьектінің нақты ақпаратты алы қажет, кажетті жұмыс режимімен салыстыру, сәйкес шешім қабылдау қажет. Бақылау тізбегі тұйық ақпарат берумен сипатталады. Бір жағынан, бақылау кестесін диспетчер бақыланатын объектінің , кері байланыс тізбегі арқылы объектісінен диспетчерге, екінші жағынан, бақылау сигналдар түрінде ақпарат алады ,басқарылатын объектінің нақты жай-күйі туралы ақпаратты алады. Байланыс арналары астында ақпаратты беруге қабiлеттi кез келген жүйе орындалады. Төмендегідей байланыс және қозғалыс басқару талаптары келесідегідей болып табылады: Жедел байланыс. Жүйе жедел байланысты қамтамасыз етуі қажет. Егер хабарламаны көп күткен жағдайда, жүргізушімен сөйлесу мүмкін болмайды: ол тілдесу пунктіне баруына немесе ұялы телефонынан хабарласуы керек.Сондай-ақ, ақпарат алу кешіктірілген жағдайда, диспетчер көлік туралы анық ақпарат ала алмайды; бақылау кестесі. Жүйенің рейс кестелерін бақылауға жүзеге асыру қабілеті болуы тиіс, автоматты түрде көлік құралдарын күйін қадағалау және жол қозғалысы туралы диспетчерге хабарлау.Тек осындай ғана бақылау, туындаған мәселелерге уақытында диспетчер назарын аударады; екіжақты қарым-қатынас мүмкіндігі. Жүйе ақпаратты беру мүмкіндігі диспетчердан жүргізушіге, және керісінше екіжақты қарым-қатынас болуы қажет. Біржақты және шектеулі байланыс, берілетін ақпаратқа жауап алу үшін қабілетсіздігі үлкен қолайсыздықтар әкеледі; Жүргізуші жұмыс жайлылығы. Ұялы жабдықтар жүргізушіге ыңғайлы интерфейс өз тілінде қамтамасыз етуі тиіс. Жүргізуші білікті компьютерлік пайдаланушы болуы тиіс емес, - оның өзге де міндеттерді бар. Жүйе жүргізушіге ескі хабарларды,жіберілген және келген хабарларды көруге мүмкіндік беруі тиіс. Жүргізуші тек хабарламаны теріп, жіберу қажет; Жүк жағдайын сұрауға жауап. Жүйе клиенттің өтінішін қабылдауға және жүктін орнын және жағдайын хабарлауы керек. Бақылау жүйесі мен жүрісті реттеу үш топқа бөлінеді: Автоматты емес диспетчерлік бақылау мен жүрісті реттеу , көлік қозғалысы және байланыс туралы өзінің ақпарат құралдарын қамтамасыз ету үшін қажетті ең аз дегенде бірлік қадағалау бойынша қызметкерлердің қозғалысы туралы ақпаратты қабылдау және өңдеу; Автоматтандырылған жүйе диспетчерін бақылау мен автоматикалық реттеу процесін қабылдау және өңдеу; диспетчер анализі мен шешім қабылдау функцияларын сақтай отырып ақпарат беру және өңдеу; Автоматтандырылған жүйе диспетчерін бақылау мен автоматикалық реттеу процесін қабылдау, жіберу мен өңдеу ақпаратын, диспетчер анализі мен шешім қабылдау функцияларын сақтай отырып ақпарат беру мен бағдарланбаған тапсырма шешімі. жүктеу/скачать 1,64 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|