Тірек-динамикалық схемалар әдістемесі

Тірек-динамикалық схемалар әдістемесі

• 
  ол негізгі мазмҧнның кӛрнекі схемасы;
  
• 
  ол ақпарат, байланыс бірлігі;
  
• 
  ол білімнің маңыздылығын кӛрсетуші схема;
  
• 
  ол ақпараттың графикалық, суреттік, сӛздік, әріптік бейнесі. Тірек нҥктелер мен схемаларда бағдарламадағы берілген барлық материал қолданылмайды, тек негізгі фактілер мен ҧғымдар ғана беріледі, яғни шартты белгілерге негізделген тірек сигналдар мен схемаларда негізгі фактілер қысқаша тҥрде беріледі. Мысалы, М –мемлекет деген ҧғымды, әріп не белгі сызылса (С) жойылғандықты білдіреді. ТШ-Таяу Шығыс, ҚШ –
  

1. 
   Символдар:
   
2. 
   Схемалар:
   
3. 
   иконикалық модельдер мен пиктограммалар; 4.Кестелер
   

1. 
   ақпараттық, оған жеке тарихи қҧбылыстарды бейнелейтін шартты белгілер жатады:
   
2. 
   жанама, оған жалпы тарихи тҥсініктерді білдіретін символдар жатады. Мҧндай символдар тҥрін 1-қосымшадан кӛруге болады.
   

2. 
   ден, оқушылардың зейінін шоғырландыруға ықпал етеді, ең қиын қозғалғыш баланың ӛзін материалды тыңдауына мәжбҥр етеді;
   
3. 
   ден, конспект-схемамен жҧмыс логикалық ойлауды дамытады, себеп-салдарлық байланысты тҥсінуді жеңілдетеді;
   
4. 
   ден, тірек конспект нәтижесі білімді тексеру мен бақылауды жеңілдетеді.
   

2. 
   графиктер
   
3. 
   диаграммалар
   

1. 
   қабылдау ҥшін қарапайым болуы керек;
   
2. 
   солдан оңға және жоғарыдан тӛмен қарай оқылуы керек;
   
3. 
   бір беттен артық болмауы керек.
   

1. 
   тірек –бір нәрсеге сҥйену немесе кӛмек алу;
   
2. 
   конспект – бір нәрсені қысқаша баяндау не қысқаша жазу;
   
3. 
   сигнал – кез келген әрекетті бастауға серпін беруші;
   
4. 
   пиктограмма – кез келген әрекетті, оқиғаны, затты бейнелейтін шартты сурет;
   
5. 
   белгі – бір нәрсені белгілеуге қызмет етуші таңба;
   
6. 
   символ – белгілі бір ҧғым, идеяны шартты тҥрде бейнелеуге қызмет етуші зат, әрекет.
   

1. 
   мҧғалім оқу материалының, мектеп оқулығының мазмҧнын жақсы білуі керек; Ол ҥшін ең алдымен
   

2. 
   Оқып, талдап болғасын мҧғалім тірек сигналдар парағын жасайды. Ол ҥшін А4 форматқа материал бойынша шартты белгілерді тҥсіреді. Оқу материалының кҥрделілігіне қарай мҧғалім бір бетке 1-ден 4-ке дейін блокты, тақырыпшаны
   

3. 
   Шартты белгілер оқушыларға тҥсінікті де есте қалатындай болуы керек.
   

1. 
   кезең. Тірек конспект компьютер мониторының экранына шығарылады немесе ватман қағазға салынып тақтаға ілінеді. Мҧғалім әңгіме тәсілімен тірек сигналдардың мазмҧнын ашып тҥсіндіреді.
   
2. 
   кезең. Жеке оқушылар ӛз тілектерімен немесе тақтаға шақыру арқылы кезектесіп шығып бейнелік суреттер кӛмегімен оны ашып талдап, ақпаратты баяндайды.
   
3. 
   кезең. Мҧғалім сабақтың кез келген кезеңінде оқушыларға тірек сигналдар бойынша кӛмек бере алады.
   
4. 
   кезең. Конспектінің негізгі мазмҧнына оқушылардың тҥсінгеніне кӛзі жеткесін мҧғалім тақырыпты неғҧрлым кеңірек тҥсіндеруге кӛшеді.
   
5. 
   кезең. Оқушылардың тірек конспектілердің мазмҧны бойынша ӛз конспектілерімен не еске тҥсіру арқылы қысқаша жауап беруі. Бҧл кезеңде сынып ауызша жауаптың дҧрыстығын бақылайды, тҥзетеді.
   

2. 
   Мҧғалім тақтаға салынған пиктограммалар мен иконикалық модельдерді жауып қойып оқу материалын тҥсіндіреді:
   
3. 
   пиктограммалар мен иконикалық модельдерді ашып, солар бойынша материалды қысқаша тҥсіндіреді;(5-қосымша)
   
4. 
   пиктограммалар мен иконикалық модельдер бойынша ӛткен сабақтың материалы ауызша сҧралады;
   
5. 
   пиктограммалар мен иконикалық модельдерді оқушылар ӛз дәптерлеріне тҥсіреді;
   
6. 
   оқу материалын бекіту ҥшін оқушылар пиктограммалық блоктармен, иконикалық модельдермен жҧмыс жҥргізеді. Ол ҥшін оқушылар пиктограммалар мен иконикалық модельдердің мазмҧнын ашады, оны оқулық текстімен сәйкестендіреді, қарапайым суреттер бойынша оқушылар тақтаға шығып жауап береді;
   
7. 
   тҥрлі оқу-танымдық ойындар ӛткізіледі.
   

1. 
   тірек конспектінің тірек сигналдарымен танысу:
   
2. 
   деректі оқу барысында конспектінің тірек сигналдарын ашу;
   
3. 
   оқулықтың тиісті параграфын қайта оқу және сабақ конспектісіне қосымша ақпарат енгізу;
   
4. 
   тірек конспект мазмҧнын дауыс шығарып айту.
   

1. 
   Оқулықтың тарауын немесе бӛлімін мҧқият оқып шығып, ӛзара байланысы мен ӛзара тәуелділігіне қарай мәтінді мағыналық бӛліктерге бӛл;
   
2. 
   Мәтіндегі баяндалу тәртібі мен негізгі ойды қысқаша мазмҧнда;
   
3. 
   Қысқартылған жазбаны алдын-ала қағазға тҥсір;
   
4. 
   Ол жазбаларды кескіндемелік, әріптік, рәміздік белгілерге айналдыр;
   
5. 
   Сигналдарды блоктарға біріктір;
   
6. 
   Блоктарды кескінмен (контур) бӛлекте және олардың ӛзара байланысын кескіндемелік белгілермен белгіле;
   
7. 
   Маңызды бӛліктерді бояу, тҥспен бӛліп кӛрсет.
   

1. 
   Гомердің «Одиссея» поэмасындағы Ахилдің қалқанының суреттемесіне сҥйене отырып, сол кезеңдегі гректердегі теңсіздіктің болғанын дәлелде,
   
2. 
   Еңбек қҧралдарының жетілуі мен шаруашылықтың дамуы гректердің қоғамдық ӛмірінде қандай ӛзгеріске әкелгенін тҥсіндір;
   
3. 
   Б.з.д. ІХғ. Грецияның алғашқы қауымдық қҧрылыстан қҧлиеленушілік қҧрылысқа кӛшкенін дәлелде.
   

3. 
   грек әскерінің ҧйымдасуына мҥліктік теңсіздік қалай әсер еткеніне қорытынды жасау;
   
4. 
   Терсей мен Одиссей арасындағы келіспеушіліктің себебін тҥсіндіру;
   
5. 
   Гомер поэмалары – маңызды тарихи дерек екенін дәлелде.
   

• 
  мҧғалім жаңа тақырыпты кеңінен тҥсіндіреді;
  
• 
  тақырыпты тірек сигналдармен, символдармен қайта тҥсіндіреді;
  
• 
  әр оқушы ҥлестірмелік материал бойынша және тақтадағы тірек сигналдарды дәптерлеріне тҥсіруі керек;
  
• 
  Оқушының оқулықпен тірек сигналдармен жасаған ҥй тапсырмасын мгнитофонға жазып алу;
  
• 
  Еске тҥсіру арқылы тірек сигналдармен дәптерге жазбаша жҧмыс жҥргізу;
  
• 
  Жҧмысты магнитофонмен тыңдап, мҧғалімнің кӛмекшілері немесе жоғарғы сынып оқушылары 2-ші рет бағалап, ең жақсы жауапты тҥгел сынып болып талқылайды;
  
• 
  Бірнеше оқушы тақтаға тірек конспектінің 1-2 блогын жасап шығады;
  
• 
  5-6 сабақ сайын оқушылар қысқаша конспект-тапсырма алады, оның соңында 10 сҧрақ болады. Ол сҧраққа оқушы жазбаша жауап береді.
  
• 
  Курс соңында екі рет бақылау жҥргізіледі. Оған дайындыққа аз уақыт беріледі және оның бағасы жоғары болады.