Казахстан республикасыныњ


сұрақ. Колондардан құқықтың жағдайы



бет20/73
Дата06.02.2022
өлшемі2,41 Mb.
#33245
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   73
5. сұрақ. Колондардан құқықтың жағдайы.
Колондарды бізге жақын ұғымда диқандар деп айтуға болады. Колондар - ерікті азаматтар болып, бірақ та құқықтық жағдайда Рум азаматтарымен сәйкес болмаған. Олардың құқықтық жағдайы жер иелеріне өте байланысты болған. Жерге ие болмай, колондар жерді жалдап алатын. Ал жалдайтын құны тым қымбат болған. Содан соң, колондар өмір бойы қарайдан шыққан жоқ. Рум колондарының жағдайы орыстардың крепостік диқандарға (крепостные крестьяне) сәйкес болған. Астық өсіріп, колондар өнімдеп көбін жер иесіне беретін. Құл болмай колон құл сияқты болатын.
Бірақ jus conubii,jus commercii бұларғa тараған. Әскерге де баратын (jus militarii). Jus suffragii, jus honorum бұларға тыйым болған жоқ, бірақ оларды пайдалануға мүмкіндік болған жоқ. Өйткені колондар жеріне өте байланысты болатын. Мұрагерлік құқықтар (testamento factio activa, tesamento factio passiva) болған, бірақта колондарда eшбір мұраға жарайтын мүлік болған жоқ.
Колондардың заманын колонат деген.
Тарих бойынша колонат феодал экономикасының тамыры, қайнар көзі болып шықты. Сол кезде құл иелену экономикасы жойылуға қарайтын.
Құлдар жұмысты бағынып істеген, содан соң еңбек өнімділігі биік емес болған. Одан кейін құлдарды қалай болса да тамаққа тойдыру, киіндіру керек еді. Ал колондар тамағын, киімін өздері тапқан, жұмысты құлдардан жақсы істеген. Өйткені еңбек пайдасы оларға да көп тиген. Осындай экономикалық жағдай құл иелену экономикасын, онымен бірге құл иелену мемлекеті бірте-бірте жойылған. Құл иелену қоғамдық құрылыстың орнына феодал қоғамдық құрылыс келген.



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   73




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет