Кіріспе «Назарбаев Зияткерлік мектептері»

Peterson (2000)мұғалімдерді бағалау үшін басқа мақсаттарды көрсетеді, олар төмендегі тәртіппен орналасқан:

• 
  мұғалімдерді жұмысының сұраныста пен өнімді болуы туралы сендіру;
  
• 
  мұғалімдердің оқытуы туралы жұртшылықты (ата-аналарды, кәсіби емес адамдарды, заң шығарушы ұйымдарды) хабардар ету;
  
• 
  мұғалімдерді бағалаудың нашар тәжірибесін шектеу;
  
• 
  әкімшіліктің шешімдері туралы хабарлау;
  
• 
  басқа мұғалімдердің еліктеуіүшінүлгіліпрактиктерді анықтау;
  
• 
  білім беру саласындағы зерттеушілерді деректермен қамтамасыз ету;
  
• 
  мұғалімдердің жеке оқытуларын жақсарту.
  

Мектеп қызметін жетілдіру және оқушыларды оқыту табыстылығын қамтамасыз етуде негізгі рөлдімұғалім атқарады (Strong, WardandGrant, 2011). Кейбір мектептер оқушыларының оқуда табысты, ал басқаларының табыссыз болу себептерінанықтау үшін Маккинзи (2007),10 «үздік» мектеп жүйелерімен қатар, 25 әлемдік жүйені зерттеп, үш табыс факторларын анықтады:

• 
  мұғалім қызметіне квалификациялық құндылық бағдарлардың біліктілік бағалау критерийлеріне және заманауи мұғалімнің кәсіби маңызды сапалары сәйкес үміткерлерді қабылдау;
  
• 
  мұғалімнің жеке тұлғасының дамуына және тиімді тәжірибелі-мұғалім ретінде қалыптасуына жағдай жасау;
  
• 
  әр оқу орнында осындай мұғалімдердің сандық көрсеткішін анықтау.
  

Оқу тиімділігіне жақсы және табысты оқыту арқылы қол жеткізу мүмкін. Алайда, бұл үшін мұғалімнің өмір бойы және үнемі кәсіби дамуға, өз қызметінде оң өзгерістерді жүзеге асыруға дайын болуы керек.

Сенімдер (кейде «құндылықтар» деп аталады) іс-қимылға жеке бейімділік ретінде қарастырылуы мүмкін. Мұғалімнің сенімі кейін шешім қабылдауды түсіндіретін мақсаттарды қалыптастыру кезінде үлкен әсерін тигізеді және, нәтижесінде, сыныптағы іс-әрекеттерге ұласады.

• 
  ересек білім алушылардың өзін және басқа да оқушыларды оқыту үшін негіз болып табылатын үлкен өмірлік тәжірибелері бар;
  
• 
  олардың жұмысына немесе жеке өміріне қатысы бар нәрселерді зерттеуге ересектер үлкен қызығушылық байқатады;
  
• 
  пәннің мазмұнына қарағанда жұмыста тапсырмалар немесе мәселелер бойынша көмектесетін оқуға ересектер аса ықылас бөледі.
  

• 
  төреші болғаннан гөрі кеңесші болу;
  
• 
  мұғалімдер үшін олардың проблемаларын шешуге тырысқаннан гөрі, олардың проблемаларын өз бетінше шешуі мақсатында талқылау жүргізу;
  
• 
  дұрыс орындалған жұмыс үшін сындарлы мадақтау;
  
• 
  мұғалімге білімдері мен тәжірибесін дамыту үшін қажетті қадамдарды анықтауға көмектесетін оң пікірлер ұсыну;
  
• 
  мұғалімнің оқуын және тәжірибесін дамыту үшін өзінің жеке шынайы мақсаттарын анықтауда көмек көрсету;
  
• 
  өз мақсаттарына қол жеткізуде қолда бар даму үдерісін мұғаліммен жүйелі талқылау;
  
• 
  қажет болған кезде, өзіңіздің тәжірибеңізде болған қиындықтарды жеңу жолдарымен бөлісу.
  

Белсенді тыңдау:

• 
  айтылғанның нақты мағынасын қабылдау;
  
• 
  дене, тілмен (ым, мимика) өзінің назарын көрсету;
  
• 
  сұрақтың жауабын ойлану үшін жеткілікті уақыт беру;
  
• 
  сөйлеушіні ауызша және ауызша емес мадақтау;
  
• 
  түсінгенді растау үшін тыңдағаныңызды рефлексиялау;
  
• 
  жағдайды нақтылау үшін ашық сұрақтар қою;
  
• 
  талдап қорытудан бас тарту, өйткені бұл адамдардың тұйықталып қалуына әкеледі;
  
• 
  сыйласымды қарым-қатынас;
  

Мәселені анықтау:

• 
  нақты проблеманы анықтау дұрыстығын нақтылау (кейде ұсынылған тақырып «айсбергтің басы» болып табылады);
  
• 
  бөгде адам пікіріне шыдамдылықпен, төзімділікпен қарау (егер сізде қиындықтардың себептері туралы идеяларыңыз болса, оларды, жалғыз дұрыс шешім ретінде емес, мүмкіндіктер ретінде ұсыныңыз).
  

Әрекеттерді жоспарлау:

• 
  өз қамқоршыңыздың идеяларымен танысу;
  
• 
  өзіңіздің қамқоршыңызға жеке шешімдер қабылдауға мүмкіндік беру (өйткені адамдар басқа адамдардың кеңестерін сирек қабылдайды);
  
• 
  келісілген нәтижеге қол жеткізуді анықтау;
  
• 
  өзгерістер енгізу немесе тексеру үшін күндері белгіленгенкесте құру;
  
• 
  тапсырмаларды орындаудың кестеге сәйкес келуін бағалау.
  

• 
  нәтижесінде дәлелдеме нені білдіретінін дұрыс түсіну үшін, оқушының әрекетін, тестілеу қорытындаларын және тапсырмаларды орындауынбақылау:
  
• 
  дәлелдерді түсіндіру оқу мақсаттары мен міндеттеріне қатысты критерийлер бойынша бағаланатын білімнің және ерекше дағдалардың әртүрлі түрлеріне сілтеме жасай отырып жүргізіледі;
  
• 
  дәлелдерді түсіндіруге негізделген шешімдерді қабылдау үшін қолданылуы мүмкін қорытынды шығару.
  

II бөлім. МЕКТЕПІШІЛІК БАҒАЛАУ