Кітап жоғары оқу орындарының филология факультеттерінің сту- денттеріне, мектеп мұғалімдеріне және көпшілік оқырманға арналған



Pdf көрінісі
бет211/267
Дата08.09.2023
өлшемі3,48 Mb.
#180532
түріБағдарламасы
1   ...   207   208   209   210   211   212   213   214   ...   267
Байланысты:
Рәбиға Сыздықова Сөздер сөйлейді

ф, х, в, ч, ц
дыбыстары қазақ тілінің табиғи 
фонетикалық жүйесіне тән болмаса да, қазақтың төл сөздеріне енбесе 
де, қазіргі қазақ тілінде сөйлеушілердің ауызекі сөйлеу үрдісі мен жазу 
тәжірибесінде бұл дыбыстар кездесетін сөздер жиі қолданылады және 
олар көбінесе бұзылмай (өзгермей) орыс, араб, парсы тілдеріндегідей 
дұрыс дыбысталады. Бұл – әрине, қазақ тілінің ішкі табиғатына ен-
бегенмен, қолданысында орын алған жаңа құбылыс. Осы сияқты 
мәселелерді шешудің де теориялық негіздері болуы керек. Тілдегі 
жаңалық, өзгерістер, әрине, тілдің даму, жетілу процестеріне тікелей 
қатысты. Бұлардың барлығы да белгілі бір теориялық танымдар мен 
лингвистикалық талдауларға сүйеніп, іске асырылады.
Тілдегі жаңа лексикалық бірліктерді сөз еткенде, оның теориялық 
негіздерін тіл білімінің «номинация» деп аталатын тармағымен бай-
ланысты қарастыру керектігі белгілі. 
Номинация (атауыш, атау,
аталым,
орысша – наименование) – болмыстағы заттар мен ұғым-
дардың атауларын зерттейтін таным саласы. 
Номинация
термині 
атауыштық әрекеттің актілерін де сөз ететіндіктен, тіл біліміндегі 


337
«ономасиология» дегеннің де орнына жүре алады да, ол «семасио-
логияның» қарсысында тұрады, яғни 
номинация
– сөздің көрінісін, 
ал 
семасиология 
ұғымының мәнін қарастырады.
Номинация тіл біліміндегі 
сөзжасам, көпмағыналық
(полисе-
мия), 
сөзтіркесім
проблемаларын
карастыратындықтан, осы сала-
лардағы теориялық-танымдық ұстанымдарды тірек етеді. Зерттеу-
шілердің айтуынша, номинация мәселелерін «
өмір
(болмыс) – 
та-
ным
(ұғым) – 
аталым
(сөз)» деген үштікті ұстану арқылы зерттейді.
Номинация – қандай бір тілдегі жаңа сөздердің пайда болған негіз-
дері, жолдары (әдістері), атаудың тілдік (материалдық) психоло-
гиялық табиғаты туралы ілім болғандықтан, оның ең негізгі таным-
дары барлық тілдерге ортақ, универсал заңдылықтар екендігі әбден 
дәлелденген. Жаңа сөздердің пайда болуын 
аталым
шарттарымен 
байланыстыра зерделегенде әр халықтың әлеуметтік-мәдени және 
саяси болмысына қарай оның бүгінгі сөздік қазынасын жеке-жеке 
зерттеуге жол ашылады.
Бір сөз бір емес, бірнеше мағынаны білдіретіндіктен, ол бірнеше 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   207   208   209   210   211   212   213   214   ...   267




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет