Клиникалық психология пәні және даму тарихына қандай шолу жасар едіңіз?
– аяқ не қолының біреуі қимылдамайды; гемиплегия –
жүктеу/скачать 88,1 Kb.
|
клиника ответы 1 (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- Психосоматикалық бұзылулар және ауру туралы түсінікке сипаттама берсеңіз.
| моноплегия – аяқ не қолының біреуі қимылдамайды;
гемиплегия – денесінің бір жағы қозғалмайды; параплегия – екіқолы не екіаяғықозғалмайды; тетраплегия – барлықаяқ-қолдарықозғалмайды. Миықабынған бала шалқалақтап, иегінкеудесінежақындатаалмайды, тынысытарылады. Аурудыңкенежұқтырады. Көктемде, жаздақалыңормандарда, таулыжерлердекенешаққанда 2-14 күнненкейінадамныңденеқызуы 39-40 дейінкөтеріліп, олқұсады, естентанады. Кейбірнауқастардың 6-10 күннесоңқол-аяғыжансызланады. Сауадамғажұққанда, 14-90 күнөткенсоңадамның басы ауыркады, құсады, ұйқыбасады. Денге қызуыкөтеріледі, тамақішпейді, үш-төртаптатөсектартыпжатады. Қолыжансызданып, басы қалтырап, есіауысуымүмкін. Кейдебұлауырукүздекездесетінмасаныңбіртүріненжұғуымүмкін. Тұмау, сүзек, мерезжәнет.бжұқпалыаурулардыңәсерінен, күшла мен сынаптануланғанда, суықтигенде, мидыңторлықабықшасы ми ұлпаларынажабысып,бассүйектіңқуысындағықысымкүшейеді. Науқастың басы ауырып, құсады, қояншығыұстауымүмкін. Аяққолысырқырайды, сезуқабілетітөмендейді, сал болыпқалады. Науқасты тек дәрігеремдейалады. Ми шайқалуыбиіктенқұлағаннан, соққығаұшырағаннанадамныңбасынақаттысоққытигенненболады. Адамныңесінентанып, талыпқалуы, басы айналып, құсуымүмкін, құлағымүкісестидіжәнетілікүрмеледі. Миышайқалғанадамөзінеұқыптықарап, мезгілменемделмесеауруыасқынып, миынақанқұйылады, бет- ауэықисайып, қол- аяғыжансызданыпқалады. Науқас14-21 күнтөсектежатыпемделуітиіс. Адамдартүрліпсихикалықауруларғашалдыққандаоныңнейрондарыменсинапстарыныңкейбірбөлімдерібұзылады да, кейінбұл нерв жасушаларыөзгеріскетүсетінкөрінеді.Мидаәлсізэлектртоқтарыжұмвсістейтіндігіғылымғакөптенмәлім. Биотоктардыңмидағыжүріс- тұрыс, өрісін осциллограф дейтінаспапарқылызерттейді. Мәселен, оны электротпенжалғастырыпадамныңбасынакигізгенде, биотоктарирексызықтүріндеқағазғатүседі. Осындайжазылымдымидыңэлектроцефалограммасыдейді. Биотоктардыңбірнешеритмдеріажыратылады. Мәселен,мидасекундына 9-12 жиіліпшамасындаөрістейтін Альфа, Толқын дем алыс, тынышжағдайынкөрсететін ритм секундына 3-5- жиілікпенөтетін Дельта- Толқын, секундына 13-20 жиіліктеболатын «бета»- толқын( күрделі ой жұмысыжағдайындағы ми қызметі) өрісалыпотыратындығыанықталған. Жүйкежүйесіорганизмніңсыртқыортаменбайланысынжүзегеасырып отырады, айналаданкелетінтітіркендіргіштергежауапқайтарады. Бұларменқатаржүйкежүйесітүрліденемүшелерінің, ұлпалардың, клеткалардыңқызметін, заталмасу мен қанайналысынбасқарып, сыртқыортаныңүнеміөзгеріпотыратынжағдайларынаолардыбейімдеп, үйлестіріпотырады. Жүйкежүйесімүшелердіңжұмысынүйлесімдіреттепотырадыжәнеағзаныңбіртұтастығынқамтамасызетеді. Организмніңсыртқыортаменбайланысыжүйкежүйесіарқылыжүзегеасады. Оны мынаданбайқауғаболады. Шөлдіжерлердетұратынадамдардыңжүйкежүйесініңқызметіолардыденеқызуыныңшамадантысжоғарылауынансақтандырады. Ал таулыжердегіадамдардыңағзасыжүйкежүйесіарқылыоттегінбелгілімөлшердежұмсап, солортағабейімделугемүмкіндікалады. Жүйкежүйесіарқылыадамөзініңайналасындағыортанытанып, біліп, зерттепжәнеөзгертугебелсенеараласыпотырады. Жүйкежүйесі адамденесіндегімүшелердіңжәнемүшелержүйесініңбірқалыптыболуынқамтамасызетеді. Жүйкежүйесіорталықжәнешеткібөлімдерболыпекгебөлінеді. Олар: орталықбөлік ми жәнежұлыннанқұралады. Жұлынныңартқыжәнеалдыңғыбөлігіндежоғарықарайсозылғантереңжүлке (борозда) жатады. Жұлынныңортасындасұйықтыққа толы жұлынөзегіболады. Бұлсұйықтықжүйкежасушаларыныңтіршілік – орталығыболыптабылады. Өзектіқоршаптұрғансұрзаттыңпішінікөбелеккеұқсас, ал оныңсыртындаақзаторналасады. Жұлынныңсұрзатындаалдыңғыартқыжәнебүйіртүбірлері бар. Алдыңғытүбірдеендірме нейроны, артқытүбірдеқондырмалынейрондар(түйіндер) сезімжәнеқимылнейрондарыныңарасынбайланыстырыптұрады. Алдыңғытүбірдегеніміз – қимылнейрондарыныңаксондары. Артқытүбір – олсезімнейрондарыныңаксондары. Қимылжәнесезімтүбірлеріомыртқааралықтесіктеқосылып, жүйкетүзеді.Одансоңоларалдыңғыжәнеартқытармақтарғатарайды. Бұлардыңәрқайсысысезімжәнеқимылжүйкеталшықтарынанқұралған. Сөйтіп, әромыртқатұсындажұлыннанекіжаққақарай 31 жұпараласжұлынжүйелерітаралады. Бұлорталықтардарецепторлардыңбелгілітүрлеріненкелгенхабарларталдауғажәнеқорытындылауғатүседі.Оданқозутолқыныхабарғажауапқайтаратынмүшелерге(жүрек,қантамыры,қанқабұлшықеттеріжәнет.б)жеткізіледі.Келіптүскенқозутолқыныныңәсеріненмүшеніңқызметіөзгереді,яғнирефлекстіөзгерістуадықайтарылатынжауапдәл болу үшін ми жүйесініңжоғарыбөліктерініңқатысуықажет.Жұлыныңқызметін ми реттепотырады. Жұлынзақымдалғанда (ісікпайдаболады) өткізгіштікжәнерефлекстікқызметтеріжойылыпкетеді.Омыртқажотасысынғанданемесеқыйсайғандажұлын мен ми арасындағыбайланыстарүзіледі.Мұндайадамныңмиыәдеттегідейқызметатқарады,бірақзақымданғанорталықарқылыжұлынныңбарлықәрекетіреттеунемесеөткізгіштікқызметінатқараалмайды.Дегенмен, зақымданғанжұлыннантысжатқанорталықтарданкелгенқозутолқыныжүйелергетаралаалады. Олбастыбұру,шайнауқымылдарынжасайалады. Жұлыннегізіненрефлекстікжәнеөткізгіштікқызметатқарады.Жұлынныңақзатыоныңөткізгіштікқызметінатқарыпжәнеоныңәрбөліктерінөзарабайланыстырады.Қызужұлынарқылыжоғарыжәнетөменқарайөтеді.Жоғарынемесесезімталдықөткізгішарқылықызужұлыннанмиғажетеді,алондағытолқындартөменгінемесеқыймылөткізужолыарқылымиданжұлыннанқимылдыңнейрондарынатараладыда,соңынанжауапқайтаратынмүшегежетеді.Жұлынныңсезімталжүйкеталшықтарыарқылытеріден,бұлшықеттенкелгенқозуоныңжоғарыөткізгіштікжолыменмиғабарады.Мидыңқабатынабұлқозутолқындарынанәртүрлісезімдер (ауырсыну,жылылықнемесесуықсезімдер) туады.Жұлынныңрефлекстікқызметіорталықжүйкежүйесінің тек белгілібөлігі,яғнижүйкеорталығыарқылығанажүзегеасады.Жүйкеорталығының-ми бөлігіндеорналасқанжәнебелгілімүшеніңнемесежүйеніңқызметінреттейтінжүйкежасушаларыныңтобы.Мысалы,тізерефлексініңорталығы-жұлынның бел бөлігінде,зәрбөлудіңорталығы – жұлынның бел бөлігінде, зәрбөлудіңорталығы – жұлынныңсегізкөзбөлігінде, көзқарашығыныңорталығы – жұлынныңарқабөлігіндеорналасады. Жүйкеорталықтарыкөптегенқондырмалынейрондардантұрады. Жұлынбіздіңсаналыәрекетіміздіңорталығыемес, олқарапайымқозғалыстарымыздың (аяқ-қолдыбүгу, керіпсозут.б) жұмысынбасқаратынорталықболыптабылады. Мәселен, жаңатуғаннәрестеемугеәрекеттенеді, аузынасүтбарғанда, олсілекейбөледі. Мұныңбәріжұлынныңшартсызрефлекстері, оларорганизмгетуысынантәнболады. 16-сұрақ. Психосоматикалық бұзылулар және ауру туралы түсінікке сипаттама берсеңіз. Психосоматика – адам психологиясының соматикалық аурулардың пайда болуы мен ағымына әсері. «Соматика» термині «дене» деген ұғым береді, демек соматикалық ауру – бұл адамның физикалық денесінің ауруы. Психосоматикалық ауру дегеніміз себептері психикалық реакциялар мен көңіл-күйден болатын физикалық ауру. Аурудың даму процесінде ауырсыну, қабыну, бөртпе түріндегі белгілердің көрінісі қосымша көрініс болып саналады. Негізгі рөл психикалық факторларға – мінез ерекшеліктеріне, типтік мінез-құлыққа, позитивті немесе негативті ойлауға байланысты болады. Демек, психосоматиканың тұжырымдары: ауруды тек физикалық әдістермен емдеу тиімді емес. Кешенді тәсіл, жан мен дененің жалпы терапиясын бір уақытта өткізу қажеттілігін көрсетеді. Барлық дерлік созылмалы аурулар психиканың ерекшеліктерімен байланысты. Психикалық факторлар өткір аурулардың пайда болуына да әсер етеді, бірақ созылмалы ауруларды сирек тудырады. Дәрігерлер әрдайым психосоматикамен бірге жүретін бірнеше созылмалы диагноздарды анықтады. Олардыңарасында: Жүрек-тамырпатологиясы. Тынысалужүйесініңсозылмалыаурулары. Ас қорытужүйесініңауруы. Бүйрекаурулары. Жүйкежүйесініңзақымдануы. Эндокриндікдиагноздар. Онкология. Тізімөтекең. Терісойлауауыраурулардықалайтудыруымүмкінекенінқарастырайық. Жүйкебұзылуларынантуындайтынфизикалықпатологияныңпайда болу механизмітолықзерттелгенжоқ. Дәрігерлернақтыбірмәндібелгіледі, науқасадамныңжаныныңкүйі мен көңілкүйіаурудыңағымынатікелейәсеретеді. Бірақпсихосоматиканыжекекомпоненттергеыдыратыпқарастыруәлімүмкінемес. Уақытөтекелепсихосоматикалықауруларғаәкелетінтеріспсихологиялықфакторлардыңішіндепсихологтармыналардыажыратады: Өмірінекөңілініңтолмауы. Психикалықжарақаттар. Ішкіқақтығыстар. Өз-өзінкінәләу, іштейжеу, кінәсезімі. Өзқалауынанұзақуақыт бас тарту. Кез-келгенқорқыныштар, жүйкеаурулары мен психосоматикалықауруларғаәкеледі. Психосоматика үкімемес. Адамдарбірдейжағымсызөмірлікфакторлардаәртүрліәрекететеді. Ойлаудыңнегативтілігінадамныңөзіқалыптастырады. Тіптіөмірбізқалағандайоңнәтижебермейтінжағдайларда да әркімнегативтілікпроцестерінбасқараалады. Психосоматиканыемдеугеболадыжәнеміндеттітүрдеемдеудіқажететеді. Соматикалықпатологиялардыемдеудіңдәстүрлітерапиясынадәрі-дәрмектер, физиотерапия, инъекциялар, бальнеологиялықемдеу, дұрысрежимдіұстану, толықұйқы, демалужатады. Егер ауру созылмалы, психосоматикалықболса, олұзақемдеудіқажететеді. Алайда, толықемдеугеқарағанда, өршудіңалдыналуүшінқолдаутерапиясы, жағдайдытұрақтандыруғакөпмәнберіледі. Ауырпсихосоматикасы бар науқасміндеттітүрдепсихологпенкеңесукерек. Маман патологияныңқалыптасуындағыпсихикалықфакторлардыңрөліқаншалықтыүлкенекенінанықтауғакөмектеседі. Қажетболса, түзетунұсқаларынұсынады. Көңіл-күйдіөзгертуүшін, позитивтіпсихикалықреакциялардықалыптастыруүшінуақытқажет. Бұлжағдайданауқастыңөзқалауымаңызды. Психосоматикалықаурудысәттіемдеуүшінбіреудікінәлау, ренжу, болмашызаттарғакөңілдітүсірусекілдітерісәдеттерден бас тартукерек. Өзойындаоптимизмді, сенімділікті, өмірсүругедегенұмтылыстықалыптастырабастаукерек. Психосоматика позитивтіойлаудыңмаңыздылығынаназараударады – психикалықкөзқарасадамныңөмірі мен денсаулығынқалыптастырады. Дәрігерлербалалардағыпсихосоматикалықаурулардыңпайдаболуынажақынересекбалалар «қатысады» дейді. Осындайпсихосоматикағамысалдаркелтірейік: Отбасындаекінші бала дүниегекелді. Бұлжағдайдаоғанересектердіңназарыаударылады. Үлкен бала зардапшегедіжәнепсихосоматикалық ауру болыптабылатынсуықтиюинфекцияларыменауырабастауымүмкін. Осылайша, олата-аналардың «назарын» аударады. Көбінесежасайырмашылығы аз балаларда «қызғаныш» психосоматикалықаурулардакөрінеді. Баланыңқорқынышынкөбінесеата-аналарқалыптастырады. Ата-аналар «игіліктімақсатпен» жарақаталу, құлапқалужәнет.б. жағдайлардыңалдыналуүшінжасайды. Қорқыныштың, күнделіктістресстің, жүйкекернеуініңнәтижесіндеағзадаәртүрліпсихосоматикалықауруларпайдаболады. Әдеттеоларғажүйкежүйесініңпатологиясы – тик, энурез, ас қорытубұзылыстары, мазасызұйқы диагнозы қойылады. Үйдегіқарым-қатынастыңжалпынегативтікөңіл-күйікөбінесеартықтамақтанутүріндегіпсихосоматиканытудырады. Адам тамақпенжағымдыэмоциялардыңжетіспеушілігін «өтеуге» тырысады. Бұлжағдайдаартықсалмаққалыптасады, семіздікдамиды, уақытөтекелетамырпатологиялары мен қантдиабетінедейінушығуымүмкін. Әртүрлі жағдайларкөп, барлығыныңбіржолы бар. Позитивтікөзқарас, салауаттықарым-қатынас, қорқыныш пен «нервтерді» ақылғақонымдытүсіндірмелерменалмастыруқалыптыдамудың, денсаулықтыңалғышарттарынжасайды. 17. Арт терапия және оның түрлеріне талдау жасаңыз. Психотерапиядағы әдістердің жаңа түрі арт терапия болып есептеледі. Арт терапия ұазаұшаға аударғанда өнермен емдеу деген мағынаны білдіреді. Бұл терапия 15-20 адамнан аспау керек. Арт терапияда: көркемсурет, толқытып, күйзелтіп жүрген мәселелер МЕН бейнесін салуға болады. Сонымен қатар арт терапия топ арасындағы үйлесімді қарым қатынас орнатуға көмектеседі. Алғашында арт терапины жүйке жүйесі бұзылған ауру емдеушілерді емдейтін. Қазіргі таңда арт терапияға кез келген адам жанын тыныштандыру мақсатында баруға болады. Қазіргі таңда арт терапияның түрдері көп. Олар құм терапиясы, драматерапия, ертегі терапия, фототерапия, және түс терапиясы. Психоаналитиканың бағытының негізін салушы Зигмунд Фрейд айтқандай бұл барлық уақытта оңай емес. Яғни бұдан шығатын қорытынды толығымен сезімдерді жеткізе білгенде ғана сол кезде арт терапия өз мақсатына жетеді. 18. Гештальт-терапия, оның бағыттары туралы айтып өтсеңіз. Гештальт терапиясы дегеніміз не және ол басқа бағыттардан қалай ерекшеленеді Гештальт терапиясы-бұл көбінесе сезімдер мен эмоцияларға бағытталған психологиялық тәжірибенің бағыттары. Гештальт терапевті – өзара әрекеттесу процесіне өте енгізілген – ол клиентті тыңдап қана қоймай, оны қалай айтатынын бақылайды: қандай сөздермен, қандай интонациямен, қандай жылдамдықпен және т. б. сонымен қатар, дене көріністеріне көп көңіл бөлінеді, өйткені олардан кем емес ақпаратты білуге болады. клиенттің әңгімелері мен сөздері. Гештальт терапевтінің жұмысында мен оларды психотерапияның басқа салаларының өкілдерінен ажырататын 3 принципті бөліп көрсетеміз: Тең қатынастар принципі. Гештальт терапевттері түсіндірмейді немесе ойламайды – оның орнына олар кейде тіпті айқын (бір қарағанда) нәрселер туралы сұрайды. Интерпретациялар мен бағалаулардың болмауы қатынастарды тік емес, көлденең (тең) етеді (бағынышты-бастық). Гештальт тәсілінің философиясы-кез-келген адам өзін бәрінен жақсы біледі. Сондықтан гештальтисттер түсіндірмейді немесе бағаламайды - сіздің сөздеріңізді немесе дене көріністеріңізді түсіндірудің орнына, олар көргендерін айтып, бұл сіз үшін нені білдіретінін сұрағанды жөн көреді. Мысалы, клиенттің жабық позасын (кеудедегі айқасқан қолдар) оған ыңғайсыз деп түсіндірудің орнына-гештальт терапевті оның неге осылай отырғанын және оған ыңғайлы ма деп сұрайды. Бұл психологиялық жайлылық туралы емес, физикалық туралы болуы мүмкін – клиент жай суық болуы мүмкін және ол қолдарын жылытып отыр деген секілді. түпсана принципі. Гештальт терапевті Клиентті өзгертуге тырыспайды, оның өзі болуға және клиенттің өзі қалағандай әрекет етуге деген ұмтылысын қолдайды. Гештальт терапевттер Бейссердің парадоксалды өзгерістдеер теориясына сүйенеді. Ол "өзгеріс адам өзі емес адам болуға тырысқан кезде емес, шын мәнінде кім болған кезде болады"деп естіледі. Басқаша айтқанда, өзгерістер болуы үшін-адамның қазір кім екенін және оның қай жерде екенін түсіну керек. Сондықтан гештальт терапевті Клиентті өзі болуға, клиенттің өзі қалағандай болуға ұмтылуға қолдайды және тіпті итермелейді. "Мұнда және қазір"принципі. Гештальт терапевттері аяқталмаған жағдайлардың өмір сүруін және жағдайда көрсеткісі келетін сезімдердің, эмоциялар мен әрекеттердің көрінісін ынталандырады және қазір көрсеткісі келеді. Мұның мәні мынада: клиент айтқан кез-келген оқиға оның баяндау сәтінде өмір сүреді. Сіз "жабық гештальт" деген сөзді естіген шығарсыз - бұл өрнек "ашық", тәжірибесіз жағдайды білдіреді. Басқаша айтқанда, егер жағдай өмір сүрсе-сіз оны психологтың сессиясында есіңізге түсіре алмайсыз. Әңгімені айтқанда-адам оны қайтадан бастан кешеді, бірақ терапевттің қатысуымен. Терапевт клиент үшін жаңа тәжірибелер мен ақпаратты түсініп қана қоймай, осы жағдайды "өмір сүруге" және оның қажеттілігін қанағаттандыруға көмектеседі. жүктеу/скачать 88,1 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|