Көсемәлі СӘттібай¥лы шарбақтының жалғызы
жүктеу/скачать 1,9 Mb.
|
| ШЕТКЕРІ ҮЙДІҢ ЖАРЫҒЫ
Хикаят 1. ҚАЛАДАН ҚАШЫҚ ҮЙ Мен Бақытжанмен қаланың қиян шетіндегі үлкен ауласы бар, оңаша үйде таныстым. Үй, сірә ертеректе бір байдың еншісі болған-ау шамасы, бірақ кейінірек сықыр-сықыр еткен ескі еденін Қазан төңкерісінің солдаттары шаң басқан керзі етіктерінің нілді өкшесімен талай таптаған Кеңес өкіметінің нілді өкшесімен талай таптаған Кеңес өкіметінің бір құжарысы болғаны анық көрініп тұр, қазір Алтай өлкелік СПИД-ке қарсы емдеу орталығының мекен- жайы екен. Үйдің ауласы құлаққа ұрған танадай тым-тырыс. Айналасын қоршаған кісі бойындай саңылауы жоқ үлкен шарбақ. Шарбақтың ішіндегі алуан түрлі ағаштардың ұйысқан жапырағы қаладан жетіп жатқан дабыр мен дүбірді өткізбейтін берік қамал сынды. Бірақ мен сияқты мынау бейдауа өмірден зерезап болып, ештеңеге алаңдамастан бір тыныкқысы кеп жүргендердің оң жамбасына келетін тып-тыныш, жанға жайлы бақ дәл қазір еңсемді езгені болмаса, көңілімді сергітер емес. Мезгіл де күз еді. Қалың талдың арасындағы жалғыз аяқ жолды жапырақтар көрпе ғып көміп гастапты. Аяқ басқан сайын судыр-судыр етеді. Мүлгіген бақтағы бұл оқыс дыбыстан өзіңді бейне бір мынау ұлы жіңгір дүниенің тұтқасын үстаған, сезімнен гөрі сенімге ерік берген шалдуар ұлдарының ырду-дырдуы мен ырың-жырыңынан шаршап, бір сәт мызғып алғысы келіп демалып жатқан Жер-Ананың шәйі көрпесінің шетіне саусағың тиіп кеткендей сезініп, ыңғайсыз күйге тап болады екенсің. Бақытжан болса, әлі бала ғой, кейде әлгінде ғана екеуара болған ауыр әңгіменің әсерін кәдімгідей-ақ ұмытып, о, қүдіретті құдай, қарғадай баланың басынан азғантай бакытты аяғаның не, еңселі емен ағанының басынан сарыала қанат көбелекке ұқсап қадбалақтап келе жатқан жапырақтарды қағып алмақ болып, соңынан қуалай жүгіріп кетеді. Туа сала аяқтанатын ерке құлыншақтай секіріп-секіріп қоятынын қайтерсің! Жапырақтардың қалың боп үйіліп қалған тұсында ылғал бар, қай күнгі жауған жаңбырдан шығар, Бақытжан соны әдейі кешіп жүгіргенде аяғындағы аппақ красовкасы суланып, жапырақтар жабысып қалады. Бұтында өзіне құйып қойғандай шап-шақ жаңа джинси шалбары бар, үстінде шетелдік қара май ка. Құдай-ау, деймін ішімнен, Бақытжанды мынау құлазыған тыныштыққа елтіп тым-тырыс мүлгіген қабырғаның ішінен емес, иә, иә, шүмегінен сарылдап су құлаған гүлзар қауыздың маңынан немесе әткеншекке таласып асьф салған бақтан көрсем қайтер едім? Басындағы бақытсыздықты танып, білер ме едім? Жо-жоқ. Ойыма ешетеңе алмастан «кәдімгі тентек балалардың бірі гой» деп өте шығар едім- ау қасынан... О, Жаратқан ием! Кейде тым қатал қарайсың-ау, пен- деңе! Адамзатты астамсып кетті деп ойлап тапқаның ба бұл? Әлде пендеңнің ала-қүла туған ұлдары үшін Бақытжан сияты бейкүнә балалар зардап шегуі керек пе? Бейшара ананың еңірегенде етегі жасқа толып, сай сүйегіңді сырқыратады... «Әкесінен де айырылып, екеуден-екеу қалып едік, шо- шайып. Енді Құдайдың мүны да коп көрген түрі бар маган. Жарым көңіл, жалғыз тұяқ қой, мауқын бір басайыншы деп велосипед сатып әперіп едім. Мен мұны қайдан білейін қасіреттің тап сол шайтан арбадан келетінін... Құдай-ау, не жаз-дым саған!.... Жалғыз жарығымды, жалқы жұлдызымды ііынымен-ак мезгілінен ерте сөндірмексің бе? Бақсының моласындай жапан далада жалғыз қалдырмақсың ба?... Бақытжаным - ау, қайтейін енді... Жүйкемді жүндей түтіп, жүрегімді қанжардай осқылаган бүл сөздерді бағана Бақытжанның анасы Еңлік зар еңіреп отырып басымды жерден көтере алмай төмен қарап отырғанмын. Себебі, біреудің ішіндегі «бітеу жарасының» аузын тырнап ашқандай болғаныма қысылып, бір жағы шерлі ананың жас шайған әжім-әжім түріне, қасірет көлеңкесі үялаған жанарына шіміркенбей тік карауға дәтім жетпеген. Әйтеуір, абырой болғанда, ол кезде қасымызда Бақытжан жоқ еді, оны кезекті инесін аркасында ғана күн кешіп жүргенін ойлағанда біреу менің жүрегімде де біз тығып алғандай кеудем шанііып, қабағым кіржиіп кеткен... - Осы қарғыс атқыр ауьфуды біз күдайдан тілеп алған- дай бүкіл ауылдың үдере қашқанын айтпаймысың?!. Көзге иыққан сүйелдей ғып балама да, өзіме де күн көрсетпеді ғой түге. Қайтейін, оларды да түсінем, «бала-шағамыз бар, бәле-жаладан аулақ болайық» дейді дағы. Бірақ ормандағы аңнан айырмамыз болған соң мысқалдай болса да мейірім, шапағат деген болмауііы ма еді адамда?!. Уһ!. Енді айтты не, айтпады не... Жапырақ бүркенген жалғыз аяқ жолбізді терең өзекке алып келді. Өзектегі судың жағасында отырып демалуға да, шетіндегі соқпақпен ары-бері қыдырыстап жүруге де болады. Ал біз Бақытжан екеуміз, жағаға келіп отырдық. Үнсізбіз. Егер мен оған сүрақ қойып, әңгімеге тартпасам, Бакытжан өздігі-нен сыр аша бермейді. Бәрі әлгі аурудың кесірі... Қайраңнан жалпақ тас тауып алып, оны судың бетіне атып «каймақ» жемек болып едім, бала кездегі бүл ойынды еске алғаным, қамкөңіл Бақытжанның жан дүниесін сергіту үшін ғой, ол ойымнан түк шықпады. Бетіне жапырақ пен бал-дыр жүзген суға шолп етті де, тасым түңғиыққа батып, жоқ болды. Айналамыз сол баяғысынша тым-тырыс. — Бақытжан — Әу (үні тым солғын). - Биыл мектепке барасың ба? - Жоқ — Неге? (Неге бармайтынын, әрине білемін. Бірақ соны Бақытжанның өз аузынан естігім келеді. Жазушылық әуестік қой. Әлгі сөзді айтқанда қандай күйде болады соны көңіл қағазына түсіріп алмақпын). - Ұрады... Боқтайды... (Бала ғой, жыламсыраса да шынын айтып тұр). - Не үшін ұрады сонда? -?... (Үндемейді. Үндемеген сайын басы екі тізесінің арасына қарай салбырап саусағымен жер шұқылап, шөгіп барады). Бекерден бекер ұрып-соқпайды ғой енді дегенім ғой... - Себебі... мен... аурумын ғой... (Тамағына өксік келіп тығылды да үні бұрынғыдан да бәсең, булығып шықты). - Қандай ауру екенін білесің бе? - Білем. - Қандай? - ?.. - Мейлі, айтпай-ақ қой. - Басы салбырап, құнысып отырған баланы аяп кеттім. Бір жағынан дәрігер мен анасының әңгімесі арқылы оның ауруға шалдыққалы бергі өмірі маған аз да болса белгілі еді. Сондықтан Бақытжанның өзі не айтқысы келсе, мен де соның ыңғайына қарай бейімделе бердім. Кім біледі, бәлкім бұл оның өміріндегі ешнәрсеге айырбастамайтын ең бір қимас сәттері шығар... жүктеу/скачать 1,9 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|