Култанбаева нургул калдыгуловна
жүктеу/скачать 2,3 Mb. Pdf көрінісі
|
ЕРТЕГІ ДИСКУРСЫНЫҢ ЛИНГВОМӘДЕНИ ӨЛШЕМДЕРІ
| Алла қаласа
, Алла жазалайды деген сенімдер оларды адамгершілік қасиеттерге баулиды. Ұлттық сөйлеу әдебі бойынша қарым- қатынаста ашық тақырыптар (баласы, оның жетістіктері, ақша, табыс, кіріс туралы айту) және жабық тақырыптар (дін, отбасы, өмір, сәтсіздіктер, ауру, кедейлік, өлім т.б.) болады. Олар араб ертегі дискурсында былайша көрінеді: ِ ب ِجَي َوانْيَلَعْنَأَن َواعَتَنىَلَعِنْفَد مِساقْنِم ِرْيَغْنَأَف ِرْعَي ساَّنلاامَثَدَح، هلىَّتَحلاَعيِشَي رَبَخْلا . «ذَكه ِ ة َعَّطَق م ه تَّث ج َو ، ه نِفْدَن ْ َِفْيَك ِْنِكلو » : ِ هَل ِْتَلاقَف . ِ ةَلْتِق َِل ِصَيَفىَلإ ِصو ص للاانو ل تْقَيَف َّرَش ِ رِهام ِ طاَّيَخ ِِناَّك د ًِةَع ِرْس مى ِْتَبَهَذ َِّم ث . «ِ هَتَّث ج طي ِخَي ام كَل ِ ر ِض ْْ حأ انَأ » : ام هَل ِْتَلاقَف ِ ةناج ْرَم راس َِّم ث لاَف ِرْعَي، َتْيَبْلا ىَّتَح ِِهْيَنْيَع ىَلَع نِم ًِلايِد ِْتَعَض َوَف . ِِنْي َرانيِد ِ هْتَطْعَأ َو ىَفَطْص م اباب ِ ه مْسا و هَت َراجِت ىَّل َوَت َْ ِِم ْوَيْلا َِكِلذ ِ ذْن م ِِهي ِخَأ َِتْيَب اباب يلَع و َِنَكَس َْ .... . مِساق ِ ةَّث ج اهيِف يتَّلا ِِةَف ْر غْلا ىَلإ ِِهب . هَلام ْعَأ َو («Әли-Баба және қырық қарақшы» ертегісі) [94]. (...Қасымның бөлшектелген өлі денесін қалай жерлеуді және ол туралы халықтың білмеу жағын ойластырды. Бұл хабар қарақшыларға жетпеуі тиіс. Үй күтушісі Маржана оларға айтты: «Мен Қасымның денесін дұрыстайтын адамды білемін. Оның аты Баба-Мұстафа» - деді. Сөйтті де тез үйден шығып кетіп, Мұстафаға екі динар беріп, үйді білмеуі үшін оның көзін орамалмен байлады. Үйге кіргізіп, Қасым жатқан бөлмеге кіргізді. ... Әли-Баба ағасының үйіне көшіп барып, оның саудасы мен шаруасын жүргізді). Бұл мысалда қарақшылардың қолынан қаза болған Қасымды араб-мұсылман халықтарындағы дәстүрге сай жерлеу, ондағы жағдаятқа байланысты жол табу және табыс көзі болып отырған кәсібінің тоқтамағаны айтылады. Араб мәдениетінде сөйлеу мінез-құлықтарының тағы бір ерекшелігі арабтардың сөзге шешен бола тұра көп сөйлегенді, бос сөйлегенді ұнатпауында жатыр. Мысалы, ِ،ًِلاحِريزوِلكِحرتقاِكلذلِ،ِمهلِةبسنلابِريطخِكلمِنمِصلختللِةطخِعضولِاًعمِءارزولاِعمتجاِمايلأاِدحأِيف ناكِمهنكل .مهتدجوِمهرغصأِخرصِىتحِةلشافِتارارقِاًعيمجِاو ِهذهبِرورسمِلكلاِ..ِمسلاِبكسنِلاِاذاملِ.. ؟مسلاِبكسيِنمِ..ِةلكشمِكانهِتناكِاهنكلِ..ِةركفلا هذيفنتِىلعِكتردقِنمًِاقثاوِنكًِائيشِلوقتِامدنعِ:دافتسملاِسردلا (Күндердің бір күнінде уәзірлер жиналып, патшадан құтылудың жолын қарастырады. Көп ойланады. Сонда біреуі патшаның тамағына у салып беру керек дейді. Басқа уәзірлер табылған ақылға қатты қуанады. Бірақ патшаның тамағына у салып беретін уәзір табылмайды. Негізгі ой: Ақыл айтпас бұрын оны орындай алатыныңа сенімді бол, бос сөйлеме). Араб халқының қарым-қатынас ұстанымдарының бірі – еңбекқорлық пен қанағатшылдық. 104 «ِهجاتحيِامِيرتشيوِقوسلاِيفِاهعيبلِبهذيِ،ِةيبهذِةضيبِمويِلكِيفِهلِضيبتِةزوإِهيدلِيفيرِىتفِكانهِناك ِةزولإاِتتاموًِائيشِدجيِملِاهحبذِامدنعِهنكلًِاينغِىتفِنوكيوِضيبلاِعيمجِجرخيلِةزولإاِحبذيِنأِررقِمويِيفو يشِلكِرسخو » ئشِلكِكدقفيِعمطلافًِاعامطِنكتِلاِ:دافتسملاِسردلا Бір ауылдық жерде бір баланың күніне бір рет алтын жұмыртқа туатын қазы болады. Ол соны күн сайын базарға апарып сатып, оған керек-жарағын алатын. Бір күні балаға қазды сойып, ішіндегі жұмыртқаларды түгел алып, оны сатып, аяқасты байып кету жөнінде ой келеді. Сөйтіп қазды сояды, ішінен ештеңе шықпайды. Азға қанағат етпегеннен барынан құр қалған баланың тірлігінен қанағатшыл болуды меңзеп тұр. Араб ертегі дискурсынан араб халқының сөйлеу мінез-құлықтарындағы ерекшеліктерге ар-ожданды жоғары қою, мақтауды сүю, біреуден өз іс- әрекетіне баға күту, ұлттық сөйлеу әдебі бойынша қарым-қатынаста ашық және жабық тақырыптардың болуы, көп сөйлемей, іспен дәлелдеу және еңбекқорлық пен қанағатшылық, Алланың атын қосып сөйлеу, имандылық т.б. жатады. жүктеу/скачать 2,3 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|