Курсы: ІІІ семестрі: V тақырыбы

1. ҚР ТЖМ Азаматтық қорғау республикалық оқу-әдістемелік орталығының тыңдаушыларына көмек ретінде ұсынылатын оқу құралы: оқу құралы. - Алматы : Б. ж., 2012.

2. Ұйымдардағы төтенше жағдайлар және Азаматтық қорғаныс бойынша сабақтарға арналған оқу құралы: оқу құралы. - Алматы : Б. ж., 2012.

3. Төтенше жағдайлар және азаматтық қорғаныс : энциклопедиялық анықтамалық / бас ред. Б. Ө. Жақып. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2011.

4.ТЖ және Ақ саласындағы басшылық құрамының біліктілігін арттырудың Республикалық курстарының тыңдаушыларына көмек ретінде ұсынылған оқулық: оқулық. - Алматы : Б. ж., 2008.

5.ТЖ-да зардапшеккендерге психологиялық көмек көрсету бойынша жаднама. 3-бөлім = Памятка населению по оказанию психологической помощи пострадавшим в ЧС. Ч. 3-і:жаднама. - Алматы : Б. ж., 2008.

6. Төтенше жағдайлар жүйесінде қолданылатын орысша - қазақша терминдер сөздігі = Русско - казахский словарь терминов, применяемых в системе чрезвычайных ситуаций : сөздік. - Алматы : Б. ж., 2006.

7. Қазақстан Республикасының төтенше жағдайлар саласындағы заңдары : заңдар. - Астана : Б. ж., 2005.

8.Эвакуациялық шараларын ұйымдастыру және өткізу жөніндегі нұсқаулық : нұсқаулық. - Алматы : Б. ж., 2003

9.Пособие в помощь слушателям Республиканских курсов повышения квалифиации руководящего состава в области ЧС и ГО : учеб.пособие. - Алматы : Б. ж., 2008

10.Вандышев, А. Р. Безопасность жизнедеятельности и медицина катастроф : учеб. пособие . - Ростов н/Д : Изд. центр " Март", 2006.

11.А.Жаханов, С.Садықов, Медициналық радиобиология негізі, оқулық; -Алматы; «Эворо», 2011ж. -276б.

• 
  Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.
  
• 
  Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.
  
• 
  Сабақтың мақсаты мен міндеті.
  

1. Жылжымалы эпидемияға қарсы отряд

2. Жылжымалы эпидемияға қарсы отрядының қызметі

3. Жылжымалы эпидемияға қарсы отрядының бөлімдері

4. Санитарлық-эпидемиологиялық бөлім

5. Лабораториялық бөлім

6. Дезинфекциялық бөлім

7. Арнайы эпидемияға қарсы отрядтар (АЭҚО)

ЖЭҚО аудандық, қалалық, облыстық және республикалық санитарлық-эпидемиологиялық станциялар, сонымен қатар эпидемиология, микробиология және гигиена институттары негізінде құралады.

ЖЭҚО-тың негізгі қызметі зақымдану ошақтары пайда болған кезде санитарлық гигиеналық және эпидемияға қарсы шараларды ұйымдастыру және жүргізу болып табылады. Табель дәрілер, лаборотория мүлігі, дезинфекциялық-себезгі көліктер, көлік лабораториялар, көліктер және тасымалдауға арналған автотіркегіштер, қорғаныс киімдері және тағы басқа жеке қорғаныс заттарымен қамтамасыз етіледі.

ЖЭҚЖ құрамында басқарма, санитарлық-эпидемиологиялық, лабораторлық, дезинфекциялық бөлімдер енеді. Лабораториялық бөлімде бактериологиялық, санитарлық-химиялық және радиологиялық лабораториялар бар (1кесте).

Табельдік мүлік, автолабораториялар, дезинфекция-себізгілік құрылым, дозиметриялық құрал-жабдықтар, жеке қорғану заттары медициналық қамтамасыз ету базасының қоймаларында сақталады, олар тек рұқсатпен беріледі.

Бақылау жұмысы:

1. Жылжымалы эпидемияға қарсы отряд

2. Жылжымалы эпидемияға қарсы отрядының бөлімдері

3. Лабораториялық бөлім қызметі

4. Арнайы эпидемияға қарсы отрядтар (АЭҚО)
ІІ нұсқа

1. Жылжымалы эпидемияға қарсы отрядының қызметі

2.Санитарлық-эпидемиологиялық бөлім

3.Дезинфекциялық бөлім қызметі

4. Арнайы эпидемияға қарсы отрядтар (АЭҚО) құрамы
12. Сабақты қорытындылау. 3 мин (10%)

13. Үйге тапсырма беру. Санитарлық-эпидемиялық барлау жұмыстары

Н 2, 159-160 беттер 2 мин (5%)

(сағат саны: 6сағ -270мин; тәжірибе 4сағ-180мин)

№3 Сабақ:Санитарлық-эпидемиялық барлау жұмыстары

1. Сағат саны: 45 мин (100%)

2. Сабақ түрі: тәжірибелік

3. Сабақтың мақсаты:

• 
  оқыту:санитарлық-эпидемиялық барлау жұмыстары туралы түсінік қалыптастыру;
  

- санитарлық-эпидемиологиялық барлауға қойылатын талаптармен танысу;

- санитарлық-эпидемиологиялық бақылаудың ерекшеліктерін қарастыру;

• 
  тәрбиелік: санитарлық-эпидемиологиялық барлау жұмыстарына баулу;
  
• 
  дамыту: топ және топтар арасындағы қарым-қатынасты дамыту.
  

1. Баубеков С. Ж. Өмір қауіпсіздігі негіздерін оқытудың әдістемесі : оқу құралы: 0109000 - Тіршілік қауіпсіздік негіздері және валеология. - Алматы : Эверо, 2013.

2. Нәбиев Е. Н. Тіршілік қауіпсіздігі негіздері: оқу құралы. - Астана:Б.ж 2012.

3. Немеребаев М. Н. Тіршілік қауіпсіздігі: оқу құралы. - Алматы : Эверо, 2012.

4. Тайжанов С. Өмір қауіпсіздігі негіздері: оқу-әдістемелік құрал / С. Тайжанов. - Алматы : Эверо, 2010

5. Төтеншежағдайлардазардап шеккендерге алғашқы медициналық көмек көрсету жөніндегі халыққа арналған жаднама. 1 бөлім. Болуы ықтимал апат оқиғалары (Жер сілкінісі). Бір демалыс күнінің оқиғалары(Сәтсіз сапар) = Памятка населению по оказанию первой помощи пострадавшим в чрезвычайных ситуациях. Ч. 1 : жаднама. - Алматы : Б. ж., 2006.

6. Төтенше жағдайлардан зардап шеккендерге алғашқы медициналық көмек көрсету жөніндегі халыққа арналған жаднама. 2-бөлім = Памятка населению по оказанию первой помощи пострадавшим в чрезвычайных ситуациях. Ч. 2 : жаднама . - Алматы : Б. ж., 2006.

7. Төтенше жағдайларда алғашқы медициналық көмек көрсетудi ұйымдастыру : оқулық / О. Д. Дайырбеков [ ж. б.]. - Шымкент : ОөмМА баспаханасы, 2000.

8. Учебное пособие для студентов высших учебных заведений по курсу "Безопасность жизнедеятельности". Кн. 1: учеб.пособие / сост. А. А. Суровцев. - Алматы : Б. ж., 2005.

9. Учебное пособие для студентов высших учебных заведений по курсу "Безопасность жизнедеятельности.Кн. 2; учеб. пособие. - Алматы : Б. ж., 2005.

10. Фефилова, Л. К. Безопасность жизнедеятельности и медицина катастроф : учебник для студентов средних мед.учеб. заведений. - М. : Медицина, 2005.

11. АлдешевА. А. Введение в сестринское дело. Безопасная больничная среда. Инфекционная безопасность и контроль:учебное пособие / А. А. Алдешев. - Шымкент : Б. и., 2005.

12. Саудабеков К. Е. Безопасность жизнедеятельности и формирование здорового образа жизни: учебное пособие. - Алматы :КазГЮУ, 1999.

13. ҚР АҚ ұйымдастыру және жүргізу жөніндегі нұсқаулық – Алматы: 2000ж., 196 бет.

14. «Тіршілік қауіпсіздігі» курсы бойынша жоғары оқу орындары студенттеріне арналған оқу құралы, І кітап, Алматы: 2003ж. 240бет

15. «Тіршілік қауіпсіздігі» курсы бойынша жоғары оқу орындары студенттеріне арналған оқу құралы, ІІ кітап, Алматы: 2003ж. 240бет

16. Нәбиев Е. Н.Апат медицинасы: оқу құралы. - Астана : Б. ж., 2012.

17. ҚР Азаматтық қорғау республикалық оқу-әдістемелік орталығының тыңдаушыларына көмек ретінде ұсынылатын оқу құралы, Алматы: 2009ж.

1. ҚР ТЖМ Азаматтық қорғау республикалық оқу-әдістемелік орталығының тыңдаушыларына көмек ретінде ұсынылатын оқу құралы: оқу құралы. - Алматы : Б. ж., 2012.

2. Ұйымдардағы төтенше жағдайлар және Азаматтық қорғаныс бойынша сабақтарға арналған оқу құралы: оқу құралы. - Алматы : Б. ж., 2012.

3. Төтенше жағдайлар және азаматтық қорғаныс : энциклопедиялық анықтамалық / бас ред. Б. Ө. Жақып. - Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2011.

4.ТЖ және Ақ саласындағы басшылық құрамының біліктілігін арттырудың Республикалық курстарының тыңдаушыларына көмек ретінде ұсынылған оқулық: оқулық. - Алматы : Б. ж., 2008.

5.ТЖ-да зардапшеккендерге психологиялық көмек көрсету бойынша жаднама. 3-бөлім = Памятка населению по оказанию психологической помощи пострадавшим в ЧС. Ч. 3-і:жаднама. - Алматы : Б. ж., 2008.

6. Төтенше жағдайлар жүйесінде қолданылатын орысша - қазақша терминдер сөздігі = Русско - казахский словарь терминов, применяемых в системе чрезвычайных ситуаций : сөздік. - Алматы : Б. ж., 2006.

7. Қазақстан Республикасының төтенше жағдайлар саласындағы заңдары : заңдар. - Астана : Б. ж., 2005.

8.Эвакуациялық шараларын ұйымдастыру және өткізу жөніндегі нұсқаулық : нұсқаулық. - Алматы : Б. ж., 2003

9.Пособие в помощь слушателям Республиканских курсов повышения квалифиации руководящего состава в области ЧС и ГО : учеб.пособие. - Алматы : Б. ж., 2008

10.Вандышев, А. Р. Безопасность жизнедеятельности и медицина катастроф : учеб. пособие . - Ростов н/Д : Изд. центр " Март", 2006.

11.А.Жаханов, С.Садықов, Медициналық радиобиология негізі, оқулық; -Алматы; «Эворо», 2011ж. -276б.

• 
  Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.
  
• 
  Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.
  
• 
  Сабақтың мақсаты мен міндеті.
  

1. Эпидемиялық барлау тобы

2. Санитарлық эпидемиялық барлау

3. Санитарлық-эпидемиологиялық барлауды ұйымдастыру

4. Санитарлық-эпидемиологиялық жағдайын бағалау белгілері

5. Санитарлық-эпидемиологиялық барлауға қойылатын талаптар.

6. Санитарлық-эпидемиологиялық бақылаудың ерекшеліктері.
9. Жаңа сабақты түсіндіру: 7 мин (20%)

10.Ақпараттық материалмен жұмыс
Сантарлық-эпидемиялық барлау жұмыстары
Эпидемиялық барлау тобы (ЭБТ) – инфекция ошағында эпидемиялогиялық тексеру, эпидемиялық барлау жүргізуге және сыртқы орта жұғындыларына сынамалар жасауға арналған. Әр инфекциялық ауру ошағында мұқият барлау жұмыстары орындалуы керек. Оның мақсаты – ошақтың көзін анықтау және инфекцияның алдын алуға бағытталған басты шараларды атқару.

Санитарлық эпидемиялық барлау – ТЖ ошағындағы санитарлық, гигиеналық жағдай туралы ақпаратты жинау және оны тарату, ауырғандарды анықтау, оларды оқшаулау, оларды оқшаулау және ауруханаға жөнелту.

Егер мекемеде бір адам сырқаттанса, онда ұжым бақылау нысаны болып табылады. Бірқатар инфекциялық ауруларда ұжымды күнделікті аралап, қызметкерлермен сөйлесіп, инфекцияға күдіктілерді анықтайды, аурудың белгілері барларды оқшаулайды және ауруханаға орналастырады.

Санитарлық-эпидемиологиялық барлау–медициналық барлаудың бір бөлігі. Бұл медициналық қызметпен әскердің санитарлық-эпидемиологиялық жағдайын, олардың орналасу ауданын және алдағы болатын соғыс әрекетін, әскердің жылжу бағытын, ықтимал қарсылас әскерінің санитарлық-эпидемиологиялық жағдайын, олардың орналасу ауданын және медициналық қызметтің жағдайын, жергілікті тұрғындар мен басқа да контингенттерден, табиғи ошақтардан немесе қарсыластың әскерінен әскерге жұқпалы аурулардың ену мүмкіндігін анықтайтын, олар туралы мәліметтер жинайтын шаралар жиынтығы.

Санитарлық-эпидемиологиялық барлау әскердің санитарлық-эпидемиологиялық жағдайына қолайсыз әсер ететін факторын анықтап және дер кезінде эпидемияға қарсы нәтижелі шараларды ұйымдастыру мақсатында жүргізіледі. Санитарлық-эпидемиологиялық барлау әскердің орналасу ауданында немесе қайда да бір орын ауыстырғанда, әскери ұрысқа дайындық кезеңінде, ұрыс кезінде және оның аяқталған кезінде жүргізіледі. Санитарлық-эпидемиологиялық барлау санитарлық-гигиеналық және эпидемияға қарсы шараларды ұйымдастыруда аса маңызды орын алады және барлық медициналық қызметтің бөлімшелерінен оны жүргізе білуді талап етеді.

Қазіргі кезде биологиялық барлауды жүргізу қажеттілігі тууы мүмкін, бұлар: қарсыластың биологиялық қаруды қолдану туралы дайындығын анықтау мақсатында, егер қолдана қалса биологиялық қарудың заттарын жою мақсатында жүргізіледі.

Санитарлық-эпидемиологиялық барлауды жүргізілу және дайындық кезеңдері:

• 
  дайындық кезеңі, бұл кезде барлау жүргізілетін ауданмен алдын ала танысу жүргізіледі, міндеттер қойылады;
  
• 
  барлауды жоспарлау, қажетті күш пен қару бөлінуін, барлау нысаналарын анықтауды, мерзімін бекіту, байланыс түрін, сонымен қатар, барлау кезіндегі ақпарат тарату кезеңділігін пысықтау;
  
• 
  әскерге жұқпалы аурулардың енуіне кедергі жасауға ұсыныстар мен шешім дайындап, тұрғылықты жерге барлау жүргізу;
  
• 
  барлаудың қорытындысын дайындау және эпид. барлаушының есеп картасын дайындау.
  

• 
  санитарлық-эпидемиологиялық барлаудың нысаналары мен міндеттері;
  
• 
  барлаушы топтардың құрамы, олардың жабдықталуы, жүру бағыттары;
  
• 
  барлаудың басталу және аяқталу уақыты;
  
• 
  санитарлық-эпидемиологиялық барлаудың қорытындысы бойынша (ауызша баяндама) мәліметтерді дайындау тәртібі, орны және мерзімі.
  

Санитарлық-эпидемиологиялық барлауды әскери, армиялық және майдандық деп бөледі.

Олар медициналық барлаудың барлық элементтерін орындайды. Бұл кездегі жұмыстың негізгі әдісі сұрастыру және көзбен шолып тексеру, зертханаларға жіберуге сынамалар алу болып табылады. Бұл үшін санитарлық-эпидемиологиялық барлауға бөлінген медициналық қызметкерлер сыртқы орта нысаналарынан алынатын сынамалар (су,топырақ, буынаяқтылар) үшін қажетті құрал-жабдықтармен және науқастардан алынатын бөліністер үшін (құсық, қақырық, нәжіс, қан және т.б.) қажетті құрал-жабдықтармен қамтамасыз етілуі қажет.

Санитарлық-эпидемиологиялық барлауды жүргізудегі медициналық қызметтің әскери бөлімшелерінің міндеті болып табылады:

• 
  жұқпалы аурулардың ошақтарын анықтау;
  
• 
  әскерді жұқпалы аурулар ошақтарымен қатынаста болмауын ескерту;
  
• 
  әскерді сапалы тағам және сумен қамтамасыз етуді медициналық бақылау;
  
• 
  санитарлы-эпидемиологиялық барлаудың жоғарғы эшелонын (армиялық, майдандық) ақпараттау;
  
• 
  индикация үшін сынамалар алу және оларды зерттеу үшін бригаданың медициналық ротасының зертханасына, қосымшалар СЭЗ-на, майданның санитарлы-эпидемиологиялық жасағының зертханасына материалдарды жіберу.
  

Майдандық санитарлық-эпидемиологиялық барлау майданның медициналық қызметінің бастығымен бірге майданның бас эпидемиологы арқылы ұйымдастырылады.

Санитарлық-эпидемиологиялық барлаудың негізгі міндеттеріне сай бұл барлаудың негізгі нысаналары: нақты тұрғындар пункті, үйлер, пәтерлер, аймақтық учаскелер және басқа да әскерге жұқпалы аурулардың енуіне немесе оның таралуына қауіп тудыратын нысаналар. Бұл барлауда келесі негізгі сұрақтар анықталады:

• 
  тұрғындар арасындағы жұқпалы аурулар сырқаттанушылығы;
  
• 
  үй жануарлары мен синантропты кеміргіштер арасындағы эпизоотия-ның болуы;
  
• 
  жұқпалы аурулардың табиғи ошақтарының болуы және олардың белсенділігі;
  
• 
  тұрғындар пунктінің санитарлық жағдайы (қоқыстарды жинау жүйесі, тағам және ауыз сумен қамтамасыз етілуі және т.б.);
  
• 
  жұқпалы ауруларды тасымалдаушылардың болуы;
  
• 
  тұрғындарды эпидемияға қарсы қамтамасыз ету жүйесі;
  
• 
  жергілікті ресурстардың болуы (санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау орталықтары, моншалар, санитарлық өткізгіштер, ауруханалар, дәрі-дәрмек қоймалары, дезинфекциялық станциялар).
  

Барлық мәліметтер тіркеледі де, барлауды ұйымдастырған басшыға ауызша баяндама түрінде немесе эпидемиологиялық барлаудың есеп картасы түрінде жеткізіледі.

Санитарлық-эпидемиологиялық барлаудың негізгі әдістері:айналаны тексеру, байқау, сұрастыру болып табылады. Әскердің орналасу ауданының санитарлық-эпидемиологиялық жағдайының өзгертілуі туралы үзілмейтін мәліметтер алып отыру үшін медицина қызметінің бастығы санитарлық-эпидемиологиялық бақылауды ұйымдастырады.

Санитарлық-эпидемиологиялық бақылау тұрғындар пункттерін және нысаналарды үзбей үнемі тексеру мақсатында жүргізіледі.

Санитарлық-эпидемиологиялық жағдайды бағалау әскери бөлім мен ауданға (аймаққа) жеке беріледі және әскери құрамның жұқпалы сырқаттанушылығы туралы мәліметтер негізінде, аймақтың санитарлы-гигиеналық жағдайына, санитарлық-эпидемиологиялық және биологиялық барлаудың қорытындысы бойынша, сонымен қатар санитарлық-эпидемиологиялық бақылау негізінде беріледі.

Әскери бөлімнің және әскердің орналасу ауданының санитарлық-эпидемиологиялық жағдайы: қолайлы, тұрақсыз, қолайсыз және төтенше болады деп қабылданған.

Әскери бөлімнің санитарлық-эпидемиологиялық жағдайы қолайлы болып саналады, егер:

• 
  жедел жұғатын ауру мүлдем болмаса;
  
• 
  әскери бөлімнің қанағаттанарлық санитарлық-гигиеналық жағдайына (бұрын-соңды бұл жерде кездеспеген) бірен-саран жұқпалы аурулар кездессе;
  
• 
  әскер орналасқан ауданның санитарлық-эпидемиологиялық жағдайы сәтті болса;
  
• 
  ықтимал қарсылас әскер арасында биологиялық қаруды қолданбаса;
  

• 
  жергілікті тұрғындар арасында жедел жұқтырылған ауру болмаса;
  
• 
  жергілікті тұрғындар арасында бірен-саран жұқпалы аурулар бар және олардың әрі қарай таралуына жағдай жоқ;
  
• 
  әрекеттегі орналасу ауданының санитарлы-гигиеналық жағдайы қанағаттанарлық;
  
• 
  эпизоотиялық жағдай әскерге қауіп төндірмейді;
  
• 
  қарсылас әскердің әрекеттегі орналасу ауданында биологиялық қаруды қолданбаса.
  

Бөлімшенің санитарлық-эпидемиологиялық жағдайы тұрақсыз деп саналады, егер:

• 
  бұрын байқалмағанаурулардың бірен-саран кезедесуі;
  
• 
  жұқпалы аурулардың өршуі болса;
  
• 
  бөлімшенің санитарлық-гигиеналық жағдайы қанағаттанарлық болғанда әрі қарай таралу тенденциясы жоқ топтық жұқпалы аурулар кездессе;
  
• 
  бөлімнің әрекет ету ауданының санитарлық-эпидемиологиялық жағдайы тұрақсыз немесе қолайсыз болса;
  
• 
  бөлімнің санитарлық-гигиеналық жағдайы қанағаттанарлықсыз.
  

• 
  жергілікті тұрғындар арасында бұрын соңды кездеспеген топтық жұқпалы аурулар пайда болса;
  
• 
  зоонозды жұқпалардың әскерге ену қаупі бар эпизоотиялық ошақтары болса;
  
• 
  әскердің әрекет ету ауданының санитарлы-гигиеналық жағдайы қанағаттанарлықсыз;
  
• 
  әскер ірі эпидемиялық ошақтардың немесе биологиялық зақымдалу ошақтарының маңайына орналасса.
  

Бөлімнің санитарлық-эпидемиологиялық жағдайы қолайсыз деп саналады, егер:

• 
  жеке бөлімнің арасында топтық жұқпалы аурулар пайда болса және олардың әрі қарай таралуына жағдай болса;
  
• 
  аса қауіпті жұқпалы аурулар сирек те болса кездессе;
  
• 
  ықтимал қарсылас аса қауіпті жұқпалы аурулары жоқ биологиялық қаруды қолданса.
  

• 
  жергілікті тұрғындар арасында жұқпалы аурулар санының эпидемиялық өршуі болса және олардың әрі қарай таралуына жағдай болса;
  
• 
  аса қауіпті жұқпалы аурулар сирек те болса кездессе.
  

Бөлімнің санитарлық-эпидемиологиялық жағдайы төтенше деп саналады, егер:

• 
  әскери жеке құрамның арасында жұқпалы аурулардың саны көбейіп, бөлімнің ұрысқа дайындығын әлсіретсе;
  
• 
  аса қауіпті жұқпалы аурулардың қайталанған жағдайы тіркелсе;
  
• 
  аса қауіпті жұқпалы аурулардың қоздырғыштарының рецептуралары бар биологиялық қаруды қарсылас қолданғаны туралы фактілер анықталса.
  

• 
  жергілікті тұрғындар арасында аса қауіпті топтық жұқпалы аурулар кездессе немесе әскерге қауіпті басқа да жұқпалы аурулар кең таралған болса;
  
• 
  бөлімнің орналасу ауданында биологиялық қару ретінде аса қауіпті жұқпалы аурулардың қоздырғыштары қолданса;
  
• 
  обаның табиғи ошақтары көбейсе және жергілікті тұрғындар арасында бұл аурумен ауырған сырқаттанушылық болса.
  

Санитарлық-эпидемиологиялық жағдайы төтенше деп бағаланған аудандар әскерді орналастыру үшін қолданылмайды. Егер қажет болған жағдайда келесі шараларды ұсынылады:

• 
  әскер тұрғындар пунктінен шалғай жерде орналасады және жергілікті тұрғындармен жеке құрамның қатынасы болмайды, майданның медициналық қызметімен анықталған эпидемиялық ошақтарды жоюға барлық шаралар жиынтығы жүргізіледі.