Курстық ЖҰмыс пәні: Педагогика Тақырыбы:«Бастауыш сынып оқушыларының сөйлеу тілін дамыту даму ерекшеліктері» Студенттің аты- жөні: Есенгелдиева Нұргүл Мамандығы 1140100- «Бастауыш білім беру педагогикасы мен әдістемесі»
жүктеу/скачать 167,53 Kb.
|
Курсовой Нұргүл
- Бұл бет үшін навигация:
- Зерттеу пәні
- Зерттеудің болжамы
- Зерттеудің әдістері
- Зерттеудің теориялық мәні
- Зерттеудің тәжірибелік мәні
- Курстық жұмыстың құрылымы
| Зерттеудің мақсаты: Бастауыш оқушыларының ерекшеліктерін көрсету, олардың тілін мектепке анықтау, Балалардың сөйлеу тілін дамыту жолдарын теориялық-әдістемелік тұрғыдан сараптаған ғылыми әдістемелік әдебиеттер негізінде әдіс-тәсілдерді бастайтын жолдарды тұтастыққа тану.
Зерттеу пәні: бастауыш сынып оқушыларының сөйлеу тілінің даму ерекшеліктерін ескере отырып, олардың сөйлеу тілін дамыту әдістері, жолдары. Зерттеудің нысаны: бастауыш сынып оқушыларының сөйлеу тілін дамыту үдерісі. Зерттеудің болжамы: егер оқу үрдісінің әр кезеңдерінде оқушылардың сөйлеу тілін дамытуда ғылыми педагогикалық, жан – жақты тұлғалық, бағдарлық негізде талдау жасалып, оқу – тәлімдік мәні айқындалса және ол әдістемелік тұрғыда қамтамасыз етілсе, бастауыш сынып оқушыларының сөйлеу тіліның даму негізінде білім деңгейі көтеріліп, дербестігі мен шығармашылығы қалыптасар еді. Зерттеудің әдістері: зерттеу проблемасы бойынша философиялық, психологиялық, педагогикалық, әдебиеттерге теориялық талдау жасап, зерттеу, жүйелеу, бастауыш сыныптардағы балалардың сөйлеу тілін дамытуға көмек көрсету мәселесін талдап, қорытындылау, сауалнама жүргізу, әңгімелесу, байқау, эксперимент нәтижелерін саралау, тиімділігін тексеру. Зерттеудің теориялық мәні: Бастауыш сынып оқушыларының сөйлеу тілінің дамуына көмек көрсетудің жолдарын қалыптастырудағы іс-әрекеттің диалектикалық қағидалары, қоғам, мен ой-пікірдің даму заңдылықтары. Зерттеудің тәжірибелік мәні: Зерттеу мазмұны, қорытындылары және әдістемелік ұсыныстарды бала-бақшаларда, мектептерде, әлеуметтік педагогтар, психологтар, яғни педагогикалық кадрлар даярлау жүйесінде және білім жүйесінде кадрларды қайта даярлау, мұғалімдердің біліктілігін арттыру институттарында, оқу-тәрбие үдерісінде қолдануға болады. Курстық жұмыстың құрылымы: курстық жұмыс кіріспеден, екі бөлімнен, қорытынды және әдебиеттер тізімінен тұрады. 1. БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ СӨЙЛЕУ ТІЛІН ДАМЫТУ ЖӘНЕ ОНЫҢ БҰЗЫЛУНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ 1.1 Бастауыш сынып оқушыларының сөйлеу тілін дамытуға халық педагогикасының әсері және орны Қазіргі заманда өз ойын анық айта алатын, шешен сөйлей білетін ұрпақ тәрбиелеп өсіру-бүгінгі күн ұстаздарының алдында тұрған зор міндеттердің бірі. Заманымыздың заңғар жазушысы, ғасыр ғұламасы атанған атанған М. Әуезовтің «Халық пен халықты, адам мен адамды теңестіретін нәрсе-білім», — деген сөзінің маңызы ешқашан жойылмақ емес, себебі кез-келген мемлекет мәдениетінің даму деңгейін, рухани мазмұнын, интелектуалдық қуатын айқындайтын бірден бір көрсеткіш-білім берудегі жүйелілік және сапалылық. Оқушының ой-өрісінің, сана-сезімінің жан-жақты дамуы бастауыш сыныптан басталады. Бастауыш сыныпта оқушылардың тіл орамдылығын арттырып, өмірге көз қарасын қалыптастырса, ой-өрісін кеңейтіп, сөздік қорын байытады. Балаларды жақсыға үйретіп, жаманнан жиренуге тәрбиелейді.Біздің жарқын болашағымыз – өскелең жас ұрпақтың біліктілігімен байланысты. Жас ұрпақ-өркениетті тәрбие шуағына шомылса ғана, білім нәрімен сусындаса ғана мемлекетіміздің көсегесі көгереді, егеменді ел баянды болады. Тәуелсіз ел тірегі – білімді ұрпақ екені ақиқат. Қазіргі таңда оқыту мен білім беру саласы оқушылардың жеке басын дамыту мен сапалы білім беру мақсатында оқытудың жаңа мазмұнын , тиімді әдістерін үнемі іздестіруді талап етіп отыр. Осыған орай оқушының бойындағы барлық сапаны, дағдыны, қабілетті, білім мен біліктілікті тұтас сәйкестікте дамытуға бағытталған білім жүйесін қалыптастыру қолға алынуда. Жан-жақты білімді, өз ойын ашық айтатын, сөйлеу мәдениеті жоғары «жеке тұлғаны» бастауыш сыныптан бастап дайындауға ерекше көңіл бөлінуде. Бастауыш сынып жасындағы балалардың сөздік қорын байытып, тілін дамыту әдістемесі оқушының тұлғалық ерекшелігін дамытуда ерекше орын алады. Бастауыш сынып оқушыларының сөздік қорын дамытып, сөз мәдениетін қалыптастыру жұмысы жүйесіз, негізсіз, бағытсыз кездейсоқ іске асырылмайды. Бастауыш сынып кезеңі — баланың қалыптасатын кезеңі. Олай болса, тіл тазалығы, ой дәлдігінің атадан балаға мирас болып келетінінің бірі. Сөздік қор әдетте 5 жастан бастап барынша молаяды. Бала тілінде синоним, антоним, бейнелеуіш сөздер пайда болады да еш қиындықсыз зат есімдерге жұрнақтар қосып, сөздерді түрлендіре айта алады. Кішкентайынан сөздік қорын байыту үшін сұраққа толық жауап беріп, қате айтса, жіберген қателерін қайтып қайталамайтындай етіп түзетіп отыру. Ертегі, әңгіме, өтірік өлеңдер шығаруларын қолдау.Өтірік өлең, жаңылтпаш баланың тілін сындыруға, дыбыстарды дұрыс айтуға мәжбүрлейді, кейіннен 2,3 сыныпта баланың тілі , сөздік қоры жақсы дамиды. Тіл- тәрбиенің басты тірегі. Қазіргі заман талабына сай ұл мен қыз өсіру, оларға білім беру- әр ұстаздың басты мақсаты. Ана тілі арқылы жас жеткіншектерді халқымыздың озық ойымен, әдебиетімен, мәдениетімен, тіршілігімен таныстырамыз. Осының бәрін біліп қана қоймай, бала оны жеткізе де білуі керек. Сондықтан әр сабағымда бала тілін дамытып, сөздік қорын байытуға әр түрлі тәсілдерді қолданамын. Оқулықтарында берілген тапсырмаларынан басқа қосымша тапсырмалар қолданылады. Мысалы бейнесөз шешу, мәтінді аяқтау, «Мақалды тауып оқы», «Керекті сөзді тап», «Қандай әріпті жоғалттым» және тағы басқалары. Заттың атын білдіретін сөздерді өткенде «Кім тез табады?» ойыны сабақ соңында ойналады. Берілген шашыранды әріптерден атақты адамдардың есімдерін құрастыру. Тіл байлығын дамытуда қиял, ұшқыр ой қалыптастыру қажет. Мұнда оқушыға ертегі,әңгімені жалғастырып айту және аяқтау тапсырылады. Оқушы қиялға ерік бере отырып оқиғаны жалғастыра отырып шығармашылық жұмыс істейді. Өз бетінше іздену-шығармашылық және өз ойын жеткізе алудың көзі. Берілген тапсырманы түрлендіру бойынша жұмыс түрлерін, мысалы мәтінді өңдеу, диалог құрастыру, өз ойынан өлең, ертегі, әңгіме құрастыру да оқушының ойы арқылы тілін дамыта түседі. Мақал –мәтелдер мен тұрақты тіркестерді ұдайы үйретіп отыру-мұғалімнің күнделікті жұмысының бір түрі. Үйренгендерін ұмытып қалмау үшін оны сөздік дәптеріне жаздырып, әр тоқсанда соларды көбейту кестесі тәрізді жатқа жаздырып, бақылау жұмыстарын алуға болады. Оқушының оқыған әңгіме ертегісіне сараптаудың жолдары: -түсінгенін әңгімелеу -сұрақтарға жауап беру -кейбір үзінділерді жатқа айтқызу -оқыған шығармасы бойнша таныс емес сөздерді сөздік дәптерге жазып отыру -кейіпкерлер іс-әрекетіне баға беру —әңгімелердің ұқсастығын салыстыру —ең соңында сол шығармаға ұқсас әңгіме жаздыру. Бала – біздің болашағымыз. Болашақ ұрпаққа заман талабына сай білім беру талап етіледі. Бұл мақсат орындалу үшін бағдарламадан тыс қосымша тапсырмалар беру абзал. Алғашқы күннен бастап тілін дамыту үшін өлең, жаңылтпаш т.б.тапсырмаларды ата — ананың көмегімен жаттау қолға алынғаны дұрыс. Сюжетті суреттер бойынша сұрақтар жауап арқылы әңгімелеу, өз отбасы туралы әңгіме құрастыру, осы тақырып бойынша дайын мәтіндерді оқып беріп, суретін көрсету.Баланы өз ойын анық айтып, дұрыс сөйлеуге үйрету. Тереңдетіп оқыту арқылы сөздік қорын байыту үшін, әр оқушының сөйлеу деңгейін, ойлау қабілетін, шығармашылығын зерттеуді қажет етеді. Бұл тұста оқушылардың жазу сауатын да есепке алу керек.Тек диктант түрлері грамматикалық ережелерді әр оқушының қалай меңгергендігін және жазу сауатының қандай дәрежеде екендігін байқатады.Әр сабақтың тақырыбына байланысты диктант түрлері жүргізіледі. Диктанттардың ең күрделісі – шығармашылық диктант. Бұл оқушылардың ойлау қабілетін, сөздік қорын, білім деңгейі мен өздігінен жұмыс істеудегі шеберліктерін арттырады.Оқушылардың ойын жазуға үйрететін тағы бір әдіс — «Өз ұйқасын тап», «Әңгімені ары қарай жалғастыр» деген тапсырмалардың әсері зор. Бұл тапсырмалар баланың ойлауына, ойлау қабілетінің артуына, сөздік қорының байуына, шығармашылығына жол ашары анық. Тіл дамытудың басты құралы сөздік қорға жатады.Оқушының сөздік қорының неғұрлым көп болуы және оны тиімді қолдана білуі жүйелі еңбекті қажет етеді.Тіл дамыту жұмыстарында басшылыққа алатын басты мәселелердің бірі-оқушылардың сөздік қорды,ауызекі сөйлеу тілін тиімді ережеге сәйкес құра білуінде жатыр. «Тіл мәдениетінің жоғары деңгейі ол тіл арқылы өз ойын дұрыс,дәл және мәнерлі жеткізе алады». Тіл дамытудағы тиімді тәсілдердің бірі – шығармашылық тапсырмалар.Шығармашылықтың түрі әр алуан,мәні біреу – ол жаңа мазмұн жасау.Шығармашылық жұмыстарды орындау арқылы әрбір бала өзінің таланттылығын,қабілеттілігін,бейімділігін көрсете алады. Халықтық дәстүрлер-бұл ұрпақтан-ұрпаққа берілетін тәрбиелік және әлеуметтік тәжірибенің, мінез-құлық нормаларының, әлеуметтік дәстүрлердің тарихи қалыптасқан жиынтығы. Рухани тәрбиенің еңбек дәстүрлері балаларды жүйелі еңбекке үйретті, шаруа әлемінде белгілі барлық дағдыларды, білім мен дағдыларды бере отырып, еңбек ету әдетін қалыптастыруға, еңбексүйгіштікке, еңбекке құрмет пен құрметке, тапсырылған іс үшін жауапкершілікке ықпал етті. Өмірлік тәжірибе халықтың өмір сүру тарихында қалыптасады, халықтық дәстүрлерде көрініс табады. Халық дамуының нақты тарихи жағдайларынан қалыптасқан халықтық дәстүрлердің бай арсеналы кеңінен қолданылуы керек. Халықтың мәдени мұрасында педагогикалық құнды идеялар мен ғасырлар бойы дәлелденген білім беру тәжірибесі бар, олар дамып, әлемдік педагогикалық ойды байытады. Өскелең ұрпақты тәрбиелеуде халықтық дәстүрлердің рөлі зор. Тұлғаның адамгершілік қалыптасуындағы ең маңызды кезең-бастауыш мектеп жасы. Бұл жас сыртқы әсерлерге сезімталдықтың жоғарылауымен, үйретілген, айтылғандардың бәрін тәрбиелеуге деген сеніммен, адамгершілік нормаларының шартсыздығы мен қажеттілігімен, басқаларға қойылатын моральдық талаптардағы бескасыздықпен, мінез-құлықтағы жеделдікпен сипатталады. Бұл бастауыш сынып оқушыларының оқуы мен білім алуының КЕПІЛІ. Бастауыш сынып оқушыларын халықтық педагогика дәстүрлеріне тәрбиелеу қоғамның өзіндік ерекшелігін сақтау, тарихты сақтау үшін маңызды ұлттық сананы тануға және нығайтуға ықпал етеді және халқымыздың болашағын анықтайды. Халықтық педагогика-халықтың ортақ рухани мәдениетінің ажырамас және ажырамас бөлігі. Ұлы орыс педагогы К. Д. Ушинский «тәрбие орыс халқында халықтың өзі сияқты ғасырлар бойы бар»деп айтты. Сондай-ақ, халықтық педагогика ежелгі дәуірде пайда болды, ол тарихи түрде ғылыми педагогикадан бұрын пайда болды және оның алғашқы формаларына әсер етті деп болжайды. Халық педагогикасының зерттеушілері Ушинский К.Д., Макаренко А. С., Сухомлинский В. А., ресми және халықтық педагогиканың өзара әсері мен өзара тәуелділігін көрсетті олар бізді байытады және толықтырады. Дереккөздерді талдау көрсеткендей, білім беру халықтық педагогика ескерткіштерінде айтылған идеялар мен ойлармен тығыз байланысты: мақал-мәтелдерде, мақал-мәтелдерде, ертегілерде, аңыздарда. Сонымен қатар, адамдар кейбір аңыздарды іс-әрекеттермен, өмірмен және іс-әрекеттермен тікелей байланыстырады. Ғалымдар Г. Н. Волков, А. Э. Измайлов, г. С. Виноградов, В. С. Кукушин, л. Д. Столяренко және т. Б. олар гуманизм идеяларын білдірді, жас ұрпақты жоғары адамгершілік қасиеттерге баулу, оларды еңбекке деген сүйіспеншілік, үлкендерді құрметтеу, достық пен жолдастық, шындық пен адалдық рухында тәрбиелеу қажеттілігін атап өтті. Бұл тақырыптың өзектілігі, ең алдымен, халықтық дәстүрлер арқылы баланың дами алатындығына, өзінің дағдыларын, қиялын көрсете алатындығына, ойындарда өзін көрсете алатындығына, әртүрлі конкурстарға қатыса алатындығына, баланың өзін көрсете алатындығына және дамитындығына байланысты. Бастауыш мектеп жасында бала ойын арқылы ақпараттың жартысын біледі, ал халықтық ойындарда соншалықты ағартушылық бар, егер сіз ертегілерді алсаңыз, онда олар балаға өздері өмір сүретін әлем, елі, ата-бабалары туралы көп нәрсе айта алады. Егер сіз баланы мектепте халықтық дәстүрлермен таныстыруды жалғастыра берсеңіз, онда бала тұлға ретінде әлдеқайда жақсы дамиды. Бұл әлеуметтік құбылыстардың тәрбиелік мәні-олар жақсы мысалдарды, белгіленген нормалар мен ережелерді ұстануға деген ынтаны тудырады. Бастауыш сынып оқушыларында халықтық дәстүрлер мен әдет-ғұрыптарға белгілі бір көзқарас, терең құрмет, олардың мәнін түсіну, Осы құбылыстарды жеткізетін адамдардың үлгісін зерттеуге және ұстануға деген ұмтылыс қалыптастыру қажет. жүктеу/скачать 167,53 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|