2.3 Диагностикасы
ТЖА диагнозы клиникалық және зертханалық деректер негізінде қойылады. Арнайы анамнез, клиника және жалпы қан анализі ауру туралы әрдайым толық ақпарат береді.
Анемияның ауырлығы осы параметрлердің деңгейіне байланысты белгіленеді.
Жеңіл-дәрежесі: гемоглобин 90-110 г / л, эритроциттер 3,8-3,0 х 109.
Орташа дәрежесі: гемоглобин 70-90 г / л, эритроциттер 2,5-3,0 х 1012.
Ауыр дәрежесі: гемоглобин 90 г/л-ден төмен, эритроциттер 2,5 х 1012-ден төмен.
Қан сарысуын зерттеу (биохимиялық қан анализі): темір деңгейінің, жалпы ақуыздың, темір тасымалдаушы ақуыздардың (трансферрин, ферритин), қанның жалпы темір байланыстыру қабілетінің және қанның жасырын темір байланыстыру қабілетінің төмендеуі. Десферал сынағы. Несеппен шығарылатын темір мөлшерін анықтау.
Егер анемиялық синдром анықталса, дәрігермен кеңесу керек. Гемоглобин мен қызыл қан жасушаларының төмендеуі анемияның басқа түрлерінің ғана емес, сонымен қатар қатерлі ісік, жедел лейкемия сияқты қауіпті аурулардың салдары болуы мүмкін екенін есте ұстаған жөн.
Аурудың ағымы басында қанның көрінісі (гемоглобин мен қызыл қан жасушаларының деңгейі) қалыпты болуы мүмкін, ал темір тапшылығы болады. Алдымен депода оның жетіспеушілігі пайда болады, содан кейін темір тапшылығын қан сарысуында анықтауға болады (биохимиялық қан анализі). Ол аталады жасырын, жасырын, темір тапшылығы: қанның қалыпты көрінісіндегі тапшылық. Процестің дамуымен және ағзаның Темірдің одан әрі жетіспеушілігімен жетіспеушілік тұрақты болады. Темірдің тұрақты жетіспеушілігімен қанның көрінісі өзгереді: гемоглобин деңгейі, эритроциттер саны төмендейді.
2.4. Гипотрофия этиологиясы мен патогенезі
Гипотрофия термині екі грек сөзін қосқанда пайда болады: гипо - төменде, трофе - тамақтану. Гипотрофияны балаларда ерте жаста дамитын созылмалы тамақтанудың бұзылуының бір түрі деп түсіну керек. Гипотрофия салмағын төмендетуі немесе өсудің болмауы мүмкін. Бала туылғаннан бастап дене салмағына айтарлықтай өсе бастайды, оның барлық мүшелері, соның ішінде қаңқа сүйектері өседі. Егер нәресте дұрыс тамақтанбаса және оған күтім жасалмаса, әртүрлі органдар мен жүйелердің жұмысында бұзылу түрінде бұзылған тамақтанудың алғашқы белгілері бірден пайда бола бастайды. Көбінесе гипотрофия ақуыздар мен калориялардың жетіспеушілігінен дамиды. Дене салмағының бастапқы артта қалуымен асқазан-ішек жолдарының бұзылуы басталады, бұл қоректік заттардың сіңуінің бұзылуына әкеледі. Әдетте, балалар диетада витаминдер мен микроэлементтердің жетіспеушілігінен зардап шегеді.
Жатырішілік гипотрофия жүктіліктің патологиялық ағымына, көбінесе плацентарлы қан айналымының бұзылуымен бірге жүретін жүкті әйелдердің кеш токсикозына; плацентаның патологиялық өзгерістеріне (мысалы, даму ақаулары, қабыну процестері), оның бөлінуіне немесе жарақатына; жүкті әйелдің соматикалық және жұқпалы ауруларына; ұрықтың құрсақішілік инфекциясына (токсоплазмоз, цитомегалия, қызамық, мерез); жүкті әйелдің дұрыс тамақтанбауына, сондай-ақ темекі шегу және алкогольді тұтыну; оның ағзасына өндірістік зияндардың әсері; жүкті әйелдің жасы (18 жастан кіші немесе 30 жастан асқан).
Жүре пайда болған гипотрофияның себептері:
ананың сүті жеткіліксіз (гипогалактия);
тығыз сүт безімен немесе ананың емізіктерінің дұрыс емес пішінімен сору қиындықтары (жалпақ, тартылған);
аралас және жасанды тамақтандыру кезінде сүт қоспасының жеткіліксіз мөлшері; сүтпен ұзақ тамақтандыру және қосымша жемді кеш енгізу, баланың жасына сәйкес келмейтін сүт қоспаларын тағайындау салдарынан сапалы жеткіліксіз тамақтану;
бала күтімі ережелерін бұзу;
баланың жұқпалы аурулары( мысалы, ішек инфекциясы, жиі жедел респираторлық вирустық инфекциялар); интоксикация (мысалы, d гипервитаминозы);
шала туылу; ОЖЖ туу жарақаты;
ас қорыту жүйесінің ақаулары (жоғарғы ерін мен қатты таңдайдың жырықтары, пилоростеноз, мегаколон және т. б.);
муковисцидоз, целиак ауруы, дисахаридаза жеткіліксіздігі, экссудативті энтеропатия және басқа ферментопатиялардағы бұзылған ішек сіңіру синдромы;
эндокриндік патология (мысалы, адреногенитальды синдром, қант диабеті).
Жатырішілік гипотрофияның патогенезі көбінесе этиологиялық факторға байланысты. Кейбір жағдайларда (мысалы, ұрықтың аурулары кезінде) оның морфофункционалды жетілмегендігі, содан кейін метаболизм мен тіндердің трофикасы бұзылады. Басқа жағдайларда (мысалы, жүкті әйелдің аурулары немесе плацентаның патологиясы) жетекші буындардың бірі гипоксияның, ацидоздың, метаболикалық бұзылулардың және ұрықтың морфофункционалды жетілмегендігінің дамуына әкелетін созылмалы плацентарлы жеткіліксіздік болып табылады.
Босанғаннан кейінгі кезеңде баланың ағзасына тамақ жеткіліксіз болған кезде немесе оның ассимиляциясы бұзылған кезде әртүрлі органдар мен жүйелердің (соның ішінде иммундық жүйенің), метаболизмнің бұзылуы пайда болады, анемия дамиды. Бала салмағын жоғалтады, оның өсуі мен психомоторлық дамуы баяулайды, дененің реактивтілігі төмендейді. Ағзаның қоректік заттармен жеткіліксіз қамтамасыз етілуі тәбеттің нашарлауына, асқазан сөлінің қышқылдығы мен ферментативті белсенділігінің төмендеуіне, ішек пен ұйқы безінің ас қорыту ферменттерінің белсенділігінің төмендеуіне, бауыр функциясының бұзылуына әкеледі.
Гипотрофия кезінде бұзылулар болуы мүмкін:
ОЖЖ (үлкен ми қыртысының қозғыштығының төмендеуі, туа біткен және жүре пайда болған рефлекстердің тежелуі және т. б.),
Жүректер (нарушақтың бұзылуы және жүрек соғуының төмендеуі, тондардың төмендеуі, миокардтың метаболикалық өзгерістері),
Өкпе (орталық реттеудің бұзылуына, өкпе қан айналымының бұзылуына байланысты тыныс алу ритағы мен тереңдігінің өзгеруі),
Бүйрек (зәр шығарудың жоғарылауы, көп мөлшерде зәр шығару; ауыр жағдайларда зәр шығару сирек болады, зәр мөлшері азаяды, бүйрек жеткіліксіздігі пайда болады).
Ақуыздар, майлар, көмірсулар, су және тұздар алмасуының бұзылуына байланысты қандағы ақуыздар (ең алдымен альбуминдер), глюкоза, холестерин, липопротеидтер, калий, натрий, фосфор және т.б. азаяды; метаболикалық ацидоз дамиды.
Метаболикалық бұзылулар витаминдердің диетамен шектеулі жеткізілуіне байланысты дәрумендердің жетіспеушілігімен күшейеді. Алиментарлы жеткіліксіздікте пайда болатын ағзалар мен метаболикалық процестердің бұзылыстары, өз кезегінде, қоректік заттардың сіңуіне теріс әсер етеді (қатал цикл), бұл ауыр жағдайларда науқастың күрт сарқылуына және өліміне әкелуі мүмкін.
Достарыңызбен бөлісу: |