40. Морфемографиялық жазу Морфема-мағыналы сөздің кіші бөлігі, грамматикалық мағына. Морфемография морфемиялық сөздіктерді жасауға жауапты, оның екі түрі бар: тілдің морфемалық қоры берілген морфемария; морфемиялық құрамын көрсететін морфемиялық құрылым сөздіктері. Логография негізінде құрастырылған хат. Морфемография арқылы сөздің ең ұсақ мəнді элементтерін – морфемаларды (грек тілінен аударғанда «morphe» – форма; оларға түбір, префикса, жұрнақ, т.б. жатады) графикалық белгілер арқылы беруге болады. Морфемограмма – морфемографияның жазбаша белгісі. Морфеманы тілді бөлудің соңғы бірлігі ретінде белгілейтін жазудың негізгі графикалық бірлігі. Бұл түр классикалық классификацияда анықталмады, онымен байланысты құбылыстарды идеографияға жатқызады. Дыбыс сөйлеудің ең кіші фонетикалық элементі болатыны сияқты, морфема да оның ең кіші мағыналық бөлігі болып табылады. Демек, морфемография логографияға қарағанда таңбалардың əлдеқайда аз санын пайдалануға мүмкіндік береді.
41.Графема-жазарманның санасында болатын,фонеманы таңбалайтын,әріптің абстракті бейнесі. Графема-ол жазба жүйесінің ең кіші бірлігі, былайша айтқанда фундаменталды бірлік.Графема деп біз дыбысты білдіретін әріптерді айтамыз.Мысалға:а,ә,б,в,ғ.Қазақ тілінде осындай 3 типті 40 графема бар.Ал, графемаға жатпайтындар ол, “ь, ъ” белгілері.Графема жазба тілдегі ең кіші іргелі бірлік болып табылады және дыбыстың (ауызша тілдің) ең кіші қарама-қарсы бірлігі болып табылатын фонемаға баламалы болуы мүмкін. Графимдер жай ғана сөздегі дыбысты білдіретін әріптерді немесе таңбалардың (әріптердің) комбинациясын білдіреді.
42. Инвариант, вариант, вариация терминдеріне анықтама Инвариант- Инвариант - бұл бір объектінің (мысалы, бір бірліктің) оның нақты модификацияларынан – варианттарынан абстракциялаудағы абстрактілі белгіленуі. Инвариант ұғымы варианттар арқылы құрылған объектілер класының жалпы қасиеттерін көрсетеді. Инварианттың өзі жеке объект ретінде өмір сүрмейді, ол класс өкілі емес, стандарт емес, «модельдік нұсқа» емес. Сонымен, фонема функционалдық сәйкестікпен біріктірілген өзінің нақты іске асырылу класына қатысты инвариантты, бірақ фонеманың өзі айтылмайды). Инвариант ұғымы тілдік материалды жіктеу және ретке келтіру құралы болып табылады. Вариант пен инвариант бір-біріне қарама-қарсы.
Вариант- Варианттар – бір мәннің (бірліктің) әртүрлі көріністері (модификациялар, іске асырулар, көріністер ю); Барлық тілдік бірліктер ауыспалы және сөйлеуде көптеген инстанциялар түрінде жүзеге асады.
Вариация- Вариация, бір жағынан, абсолютті күшті (мәнді және қабылдау жағынан күшті) күйде көрінетін фонеманың негізгі нұсқасына қарама-қарсы қойылады (керісінше, нұсқа сияқты, ол фонеманың модификацияларына жатады ), екінші жағынан, фонеманы мәнді түрде әлсіз күйде білдіретін фонема нұсқасымен.
Кейде вариация фонемалық реңк деп аталады, бірақ «көлеңке» терминінің «аллофон» және «фонемалық нұсқа» (оның түсінігінде) мағынасында да кеңірек қолданылатынын ескеру қажет.
