Латын сессия жауаптары 2023 Руникалық көне түркі графикасы
Қазақстан жерінен табылған пиктографиялық жазу
жүктеу/скачать 91,3 Kb.
|
Латын сессия жауаптары 2023
| 47. Қазақстан жерінен табылған пиктографиялық жазу
Пиктографиялық жазу - сурет жазу, жазудың алғашқы түрі, (латын жəне грек сөздерінің сызылған жəне жазуының қосындысынан жасалған) өзі бейнелейтін объектінің ең маңызды белгілерін сызба түрінде бейнелейтін белгі. Жылдам оқуға жəне тануға байланысты белгішелер күнделікті өмірде жəне өнімдердің, веб-сайттардың жəне қосымшалардың дизайнында кеңінен қолданылады. Қазақстан жерінде яғни Тарбағатай тауларынан, Қаратаудан, Ақжайлау, Сауысқандық, Оралбай, Шу-Іле, Таңбалы, Ақжал, Құлжабасы, Баянжүрек, Арпаөзен, Ешкіөлмес жерінен пиктографиялық жазулар табылған. Құлжабасы жерінен пиктографияның ең көне түрі табылған. Суреттер тасқа, жартастарға ою, қыру, қашау арқылы салынған. Қазақстан жерінен табылған пиктографиялық жазуды 6 кезеңге бөліп қарастыруға болады: 1) ерте жəне орта қола дəуірі 2) кейінгі кола дəуірі 3) сақ кезеңі 4) ғұн кезеңі 5) ортағасырлық кезең 6) кейінгі көшпелілер 48. Кодекс Куманикус - (лат. Codex Cumanіcus), «Қыпшақ тілінің сөздігі» – қыпшақ тілінде жазылған діни мəтіндер мен сөздіктерден тұратын кітап (латын əліпбиінде қалыптасқан қысқаша атауы – СС), 82 парақтан (164 бет) құралған қолжазба. Codex Cumanicus» (лат. Codex Cumanicus, Қыпшақ тілінің сөздігі) – 14 ғасыр басындағы құман (ескі қыпшақ) тілінің белгілі жазба дереккөзі. Қолжазбаның толық атауы: «Alfabetum Persicum, Comanicum et Latinum Anonymi scriptum Anno 1303. Die 11 Julii». Кітап 13 ғасырда Қырымда, Солхат қаласында жасалған. Ал одан қыпшақтардың қандай болғанын пайымдауға болады. Қазіргі түркі тілдерінің қомақты бөлігінің атасы қыпшақ тілінде бұдан 700 жыл бұрын Алтайдан Дунайға дейінгі аумақты мекендегендердің бəрі айтқан. Батыс Еуропадан Азия елдеріне бара жатқан саяхатшылар кун (қыпшақ) тілін халықаралық тіл ретінде қолдануға болады деп есептеді. Қыпшақ тілін білмей, кең Еуразия кеңістігінде қарым-қатынас жасау мүмкін емес еді. Басқаша айтқанда, ол заманда ағылшын, қытай, орыс жəне басқа да əлем тілдері біздің заманымыздағыдай функцияларды атқарған. 19-20 ғасырларда «Кодекс Куманикус» үш тілге аударылды: 1880 жылы латын тіліне, 1884 жылы неміс тіліне, 1928 жылы француз тіліне. Қолжазба алғаш рет 1972 жылы орыс тіліне аударылған. Далалық кітап шығарудың ең көне үлгісі болып табылатын «Кодекс Куманикус» екі бөлімнен тұрады. Codex Cumanicus-тың бірінші бөлімі сөздіктер: латын-парсы-қыпшақ жəне қыпшақ-неміс. Олардың қажеттілігі экономикалық себептерге байланысты болды. Олар дін, астрономия, əскери, парфюмерия, етікшілік пен ұсталық, мемлекеттік қызмет жəне т.б. күнделікті қолданыс пен терминологияны қамтыды. Оларда көпестен шаштаразға дейін үлкен қалаға тəн көптеген кəсіптердің атаулары қамтылды; Ұлы Жібек жолында саудаға түскен маталар, асыл тастар, металдар, киім-кешек жəне басқа да тауарлар тізімі. Қолжазбада 1300 сөз бар жəне кун (қыпшақ) тілінің грамматикасы берілген. Екінші бөлімде əртүрлі діни мəтіндер (Інжіл үзінділері, уағыздар, афоризмдер, діни нұсқаулар, дұғалар, т.б.) жəне жұмбақтар жинақталған. жүктеу/скачать 91,3 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|