Қандай топ өнімдерінен нан тоқаш өнімдерінің ассортиментін құрады

Қандай белгі бойынша өнімдер топқа бөлінеді.

Бидай ұнынан алынған нандарды нанға, нан тоқаш өнімдеріне қалай жатқызады.

Нан тоқаш өнімдердің құрамына қанша өнімдер кіреді.

Жоспары:

2. Дәстүрлі емес шикізаттан ұн алу технологиясы

3. Тұқым бүршікті өнім алу технологиясы

4. Жүгері ұнын алу технологиясы

Бірақ, қасиеттері нақты белгілі ұндарды алу үшін арнайы технолгияларды қолданылады.

Крахмал және ақуыздың мөлшері жоғар ұн алу үшін қосымша ұнтақтайды, арнайы құрлыстағы ауалы классиффикаторда ірілігі бойынша бірнеше бөліктерге бөледі. Классификатор ішіндегі ұнтақталған ұн размеры 17 мкм ақуыз мөлшері 17-19%, алғашқы түрінде 11-12%, ірілігі орташа фракцияда ұн размеры 17-35 мкм ақуыз мөлшері 5-10% құрады. Бұл фракцияларды бөліп алып біріншісін – диеталық өнімдерде, ал екіншісін кондитер өнімдерін алуда қолданады.

Тағамдық талшықтары жоғары ұн алу үшін майда кебек ағынын бөліп алып, қосымша майдалап, белгілі мөлшерде жоғары және бірінші сұрыптарға бөледі.

Ұнды дәрумендермен байыту үшін арнайы технологияны қолданады. Ұнды дәл мөлшерлеу және екі-үш этапты біркелкі араластыру бөлімдерінен тұрады. Бір қатар шетел елдерінде осы әдіспен ұнды қажетті минералдық заттармен (темір, кальций) байыту жүргізіледі.
Балалар және диеталық өнімдерге арналған ұн алу технологиясы

Тағамдық заттар адам ағзасын энергия қорын беріп, дұрыс жұмыс жасауын қамтамасыз етеді. Жыныс ерекшелігіне байланысты, әр бір жастық топта тағамдық заттардың қажетті мөлшері бекітілген. Мысалы, еңбек жұмысымен айналыспайтын 18-40 жастағы адамдар үшін 2800 ккал, ал еңбек жұмысымен айналысатын адамдар үшін 3000-3700 ккал қажет. Сонымен қатар, тағам өнімдерінде белгілі мөлшерде қажетті: ақуыздар, майлар, көмірсулар және биологиялық макро- микронутриенттер, минералдық заттар, дәрумендер, ауыстырылмайтын аминқышқылдар т.б. болуы қажет.

Балалар тамақтануында негізінен дәнді және дәнді өңдеу арқылы алынған өнімдер пайдаланылады. Мысалы, бұрын күріш немесе қарақұмық қосылған сүтті қоспалар дайындалса, ал қазіргі уақытта бұл өнімдердің ассортименті өсті.

Ұнды алудың ерекшелігі қоспа компоненттерін майда ұнтақтайды, берілген қатынаста мөлшерлейді және жақсылап араластырады. Сонымен бірге, өнімнің экологиялық тазалығына ерекше көңіл бөледі. Бұл өнімдерде, ауыр металдардың тұздары, нитраттар, пестицидтер, гербицидтер және т.б. зиянды химиялық компонеттер мен қатар микробиологиялық ластану болмауы қажет. Сондықтан, шикізатты дайындау және соңғы өңдеуге көп көңіл бөлінеді. Жарма, жапырылған жапырақшалар, әр түрлі дәндерден алынған ұн, дәндік компоненттерін дайындау сатыларында жоғарыда айтылған экологиялық талаптар анықталады.

Жармалардың тағамдық құндылығын және сіңірімділігін арттыру үшін қосымша гидротермиялық өңдеп, жапырақшаларға жапырады, бұл өнімдегі көмірсулардың сіңірімділігін асырады, крахмал кристализацияланады, ақуыз аздап денатурацияға ұшырайды.

Мысалы, балаларға арналған тағам өнімдерінде пайдаланатын ұндарды алудың арнайы технологиясының сипаттамасы. Бұл технология бойынша сұлы, қарақұмық және күріш жармаларын түрлі сеператорларда қоспалардан тазалайды, гидротеримиялық өңдеуден өткізеді (ылғалдау, булау, темперирлеу), жапырақшаларға жапырады, ұнтақтайды. Ұсақ ұнтақталған өнімді, қоректік қоспаның негізі бөлшегі ретінде қосады. Рецептура бойынша қажетті заттарды мөлшерлегішттерде мөлшерлейді, сосын компонеттерді араластырғыштарда жақсылап араластырады. Барлық сатылардың қадамы қатаң қадағалау қажет, әсіресе мөлшерлеу және араластыру процестері. Алынған өнім сапасы біркелкі, тағамдық және биологиялық құндылығы жоғары болуы қажет.

Диеталық және емдік бағаттағы өнімдерге негізінен дәнді дақылдардан алынған жапырақшалар, тез пісетін жармалар, толокно т.б. жатады.

Ақуыз мөлшері жоғары өнім алу үшін қауыздау және ұнтақтау процесіндегі соңғы ұн ағындарын топтайды, ал крахмалы жоғары өнімдерді алу үшін ұнтақтау процессінің алғашқы ұн ағындары алынады. Соңғы жүйелерден алынған ұнның құрамында тағамдық талшықтар, табиғи дәрумендер, макро-, микроэлементтер көп таралған.

Ақуыз мөлшері әр түрлі таралған ұнды алу үшін қайтадан ұнтақтайды, ірілігі бойынша арнайы кұрлысты пневмо-классификаторда бірнеше фракцияға бөледі. Бұл технология бойынша ақуыз мөлшері 20% жоғары 5% ұн алуға болады. Бірақ, бұл процес қымбатқа түскендіктен өндірісте қолданыс таппады.

Дәстүрлі емес шикізаттан ұн алу технологиясы

Ұн тарту технологиясында ұн алу үшін бидай дәнін, қарабидай, тритикале және кейбір елдерде жүгері дәндері пайдаланады. Бұл өнімдер ұн тарту өндірісінде дәстүрлі шикізаттарға жатады. Бірақ, аз мөлшерде басқа да дәнді және бұршақ дақылдардан ұн (сұлы, қарақұмық, арпа, ас бұршақ және тары) тартылады. Бұл ұндар негізінен кондитер өндірісі мен балалар және диеталық өнімдерде пайдаланатын түрлі ұнды қоспалар жасауға қолданылады.

Қазіргі заман талаптарына сай, тартылатын ұн ассортиментін асыру күрделі мәселелердің біріне айналды. Жоғарыда айтылған жармалардан ұн алу технологиясы келесі сатылардан тұрады. Дайын жармалар (күріш, қарақұмық т.б.) қосымша тазалау процесінен және қысқаша сұлба бойынша екі –төрт жүйелерде ұнтақталады.

Арпа жармасының қаттылығы жоғары болуына байланысты, қосымша ұнтақтау жүйелерін қажет етеді.

Осы жармалардан ұн алуда бірінші екі жүйелерде беті кедір-бұдыр валцтерді қолдану қажет, ал соңғы жүйеде микро бүдірленген валцтер қолдану қажет.

Дайын өнімнің шығуы негізінен ұн сипаттамасына және жарма ірілігіне байланысты. Сондықтан, дәстүрлі емес шикізаттан ұн алу күнделікте ұнтарту зауыттарында жүргізуге болады.

Дәннің тұқым бүршігінің тағамдық құндылығы жоғары. Оның химиялық құрамы дақыл түріне байланысты емес, оның құрамындағы биологиялық белсенді заттардың мөлшеріне байланысты болады. Ақуыз 20-35%, май 10-30%, соған қарамастан ақуызда барлық ауыстырылмайтын аминқышқылдар мен қанықпаған май қышқылдары көп мөлшерде таралған. Сондықтан, қазіргі кезде тұқым бүршікті бөлек өнім ретінде бөліп алу инженердің басты мәселесі болып отыр.

Бидай дәнінде тұқым бүршігінің орташа таралуы 2,5%.

Қазіргі кездегі сұрыпты ұн тарту зауыттарында тұқым бүршігі дән массасына шаққанда 0,2-0,3% бөлініп алынады, бұл дәнде оның мөлшерінің 10% құрайды. Сонымен қатар, тұқым бүршігінің тазалығы 80% аспайды.

Тұқым бүршікті өнім алу технологиясы негізінен бүршіктің серпімділік қасиетіне бағытталған. Тұқым бүршігінің ең жоғары мөлшері арнайы бүршікті бөлу жүйелерінде алынады. Аралық өнімдердің ірі фракциясы, қауыздау жүйелердегі қосымша өңдеуден кейін жылдамдығы 1:1 қатынастағы беті тегіс валцтерге түседі, сосын бүршік пластинкаларға айналып , рассевте №10-12 електерде бөлініп алынады.

Соңғы технологияларда, басқа жүйелерден тұқым бүршігі өнімінің ағынын құрастыруға болады, онда бүршікті 0,8-1,0% дейін мөлшерін бөліп алуға болады.

Зерттеу нәтижесінде, тұқым бүршігі ұнтақталған өнімдерде ірілігі бойынша біркелкі болмайды. Екінші електің бірінші бөлігінде 2,5%, екінші електің екінші бөлігінде 4 % дейін болады. Осы өнімдерді аспираторда өңдегеннен кейін жеңіл фракциясын бөледі, сол жерде тұқым бүршігінің жоғары мөлшері таралады. Бұл өнімдері тұқым бүршікті станцияларды валцті станоктарда жапырады, рассевте сұрыптағанда ірі және майда бүршікті жапырақшалар алынады.

Осы жүйеде 0,6-0,9% өнім алынады. 5-7 % дейін тұқым бүршікті өнімді кептіргенде 3 айға дейін сақтауға болады. Осы өнімді диеталық нан тоқаш өнімдерінде, кондитер өндірісінде, май өнеркәсібінде, ал майын – косметика, парфюмерия және дәрумен өндірісінде қолдануға болады.

Жүгері ұны көптеген өнімдері алуда қолданылады. Жүгеріде крахмал жоғары мөлшерде, ал ақуыз аз мөлшерде таралған. Жүгерінің тұқым бүршігі ірі, масса бойынша 8-14%, сондықтан дәндегі майдың мөлшері 3-5 % аралығында таралған. Ұн тартуда тісті типтегі жүгері дәндері қолданылады, оның мықты қабаты майда ұнтақталуына мүмкіндік бермейді, сондықтан ұн түйіршіктенген түрінде алынады. Жүгері дәндерінен сұрыпты ұн тартуда, дәндерді алдымен қоспалардан тазалайды, гиротермиялық өңдеуден кейін дежерминаторға келіп түседі. Ұнтақталған өнім рассевте сұрыпталады, пневмосұрыптағыш столда еленеді, өңделеді, осы жерде тұқым бүршігі бөлініп алынады. Эндоспермнің ірі бөлшектері ұнтақтағышқа келіп түседі. Ұн тарту жүйесі 4 майдалау, 3 ұнтақтау және екі бөліп алу жүйелерінен тұрады.

1.Балалар және диеталық өнімдерге ұн алу технологиясыныңы ерекшелігі

2. Дәстүрлі емес шикізаттан ұн алу технологиясы

3. Тұқым бүршікті өнім алу технологиясы

4. Жүгері ұнын алу технологиясы

5. Арнай ұн алу технологиясының дәстүрлі технологиядан ерекшелігі

Жоспары:

1. 
   Қамырды дайындау
   
2. 
   Қамырды ашытпалы әдіспен қою ашытпада дайындау әдісі
   
3. 
   Қамырды ашытпалы әдісте сұйық ашытпада дайындау
   
4. 
   Қамырды ашымалда (притвор) дайындау
   
5. 
   Қамырды тездетілген ашытпасыз әдіспен дайындау
   
6. 
   Қамыр дайындау әдістерін салыстырмалы бағалау
   

Баранкалы өнімдерге сушка, баранка және бубликтерді жатқызады, олар бір –бірінен ылғалдылығы, өлшемі, және массасы бойынша ерекшеленеді. Ылғалдылығы ең жоғары бубликтер (22-27 %), өзінің қасиеттері бойынша нан тоқаш өнімдеріне жақын. Ылғалдылығы (9-13 %) және массасы ең төмен сушка, баранканың ылғалдылығы 14-19 % Баранка және сушка таразыда тартылатын өнімдер, ал бубликтер массасы 50-100г бір талды өнім. Баранкалы өнімдердің шығыны ассортиментіне байланысты 96-120% аралығында болады.

Баранкалы өнімдердің ассортиментіне сушка, баранка, және бубликті қосқанда 40 астам өнімдер кіреді. Баранкалы өнімдерді бидай ұнының жоғарғы және бірінші сұрыптарынан дайындайды. Көптеген түрлері қант қосу арқылы өндіріледі, әсіресе қанттың мөлшері көп ванилді сушка (20%), қантты, лимонды ванилді және қызғылт баранкаларда (15%). Кейбір өнімдердің рецептурасына май (1-8%) және сүт (15-20%) қосылады.

Баранка өнімдерінің сапасы көзмөлшерлік (пішіні, бетінің жағдайы, ішкі жағдайы, сынғыштығы) және физико-химиялық сапа көрсеткіштер (ылғалдылығы, қышқылдылығы, су сіңірімділігі және 1 кг өнімдегі мөлшері) анықталады.

Баранкалы өнімдерді дайындауда ерекшеліктері бар және келесі операциялардан тұрады: дайындау, үйкеу (натирка) және қамырды жатқызу, пішіндеу, желдету, қамыр дайындамаларын қайнаған суға салу немесе бумен өңдеу (ошпарка) , пісіру, дайын өнімдері қаптау және сақтау. Баранкалы өнімдерді негізінен ағынды механикаландырылған желілерде дайындайды.

Қамырды дайындау. Баранкалы өнімдерін серпімді және тығыз, созылғыштығы 16-19 см желімшесі бар бидай ұнын қолдану ұсынылған. Желімше мөлшері жоғары сұрыпта 34-38%, бірінші сұрыпта 30-32% болуы қажет. Қамыр, ашытпада немесе ашымалда (притвор) (консистенциясы қою жартылай фабрикат, ұннан, судан және ашытпаның бір бөлігінен немесе притворда- ашытпа алмастырғаш) порциямен араластырады, негізінен стационарлы дежасы бар қамыр илегіш машиналарда илейді, себебі жартылай фабрикат қатты, тығыз, сондықтан әдеттегі машиналарда илеуге болмайды.

Баранкалы өнімдердің қамырын ашытпада немесе ашымалда (притвор) ашытпасыз тездетілген әдіспен илейді.

Ашытпалы әдіспен қамырды қою немесе сұйық ашытпа дайындайды (соңғы әдіс азырақ қолданылады).

Қамырды ашытпалы әдіспен қою ашытпада дайындау әдісі. Ылғалдылығы 38-40% қою ашытпа ұнынан (50-60%), пресстелген ашытқыдан (0,5-1,0%) және судан тұрады. Егер рецептура бойынша сүт қарастырылса, оны ашытпаға қосады. Ашытпаның бастапқы температурасы 28-32 ⁰С, ашу ұзақтығы 3,5-4,5 сағат, бастапқы қышқылдылығы 2,5-3,5 град. Рецептураға ашыту процесін тежейтін 20% қант қосылуына байланысты алдын –ала белсендірілген ашытқы немесе амилоризин қосады.

Дайын ашытпаны бірнеше қамыр бөліктеріне жұмсайды, шығындау ұзақтығы 2 сағаттан көп емес. Ашытпаның көтерілу күші 13-15 минут.

Ашытпа мөлшері 20-31 кг-нан (жоғары және бірінші сұрып бидай ұндарынан жасалатын сушкаға) 60-90 кг дейін (бірінші сұрып украиналық бубликке) , қамыр ылғалдылығы 27-37% (өнім түріне және рецептурасына байланысты). Сушкаға арналған қамыр аз қопсытылуы қажет. Бубликтерге арналған қамыр белсенді ашытылады, сондықтан ашытпа мөлшері (бірдей жағдайда) сушкаға минималды, ал бубликке максималды.

Қамыр ылғалдылығы рецептураға байланысты, егер май мен қанттың мөлшері көп қосылса ылғалдылығы төмендетіледі. Жай сушкалардың ылғалдылығы 36-37%, жәй баранка ылғлдылығы -36-37%, сдобалы және горчица қосылған өнмдерге -29-32%.

Қамыр температурсы негізінен желімше сапасына, цех температурасына және технологиялық режимге байланысты. Күшті ұннан қамыр илегенде температураны жоғарлатады.

Қамыр дайындағанда ашытпаның қажетті мөлшерін, қамыр илегіш машинаға салып ерітілген маймен, қант ертіндісімен, тұзбен, сумен және т.б. шикізаттармен, ұнмен қосып қамыр илейді. Қамырды 5-8 минут илейді.

Қамыр температурасын, қант ертіндісінің, майдың, судың температурасын өзгерту арқылы реттейді. Қамырды илеу ұзақтығын күшті ұн қолданғанда және тездетілген әдісте ұзартады. Қамыр дайындауда ақаулы өнімдерден қалған ұсақтар (2% ұн массасына шаққанда) және кепкен нан ұнын (1-1,5%) қолданады. Қамыр консистенциясы илеу соңында құрғақ және біркелкі болуы қажет.

Қамырды ашытпалы әдісте сұйық ашытпада дайындау. Сұйық ашытпадағы баранка қамырының ылғалдылығы 63-65%, жабысқақтығын және көбіктүзгіштігін төмендету үшін ашытпаға тұздың жартысын қосады. Кейбір кәсіпорындарда ашытпаға аз мөлшерде қант қосады (1% ашытпа массасына шаққанда), бұл ашытпаның ашытуын тездетеді және 0,5-1 сағатқа ашу уақытын азайтады ( ашытпа қантпен 2,5-3,5 сағат, ал қантсыз 3,5-4,0 сағат ашиды). Ашытпаның бастапқы температурасы 26-30⁰С, көтерілу күші 20-30 минут. Қамыр илеуге қажетті сұйық ашытпаның мөлшері (22-36% ұн массасына шаққанда) дайындалатын өнім түрне байланысты. Қамырға ашытпамен қоса 6-16% ашытылған ұн қосылады. Дайын сұйық ашытпаны қамыр илеуге 30 мин пайдаланады. Қамырды әдеттегі әдіспен илейді. Қамыр илеуге қажетті судың мөлшерін төмендетеді.

Қамырды ашымалда (притвор) дайындау. Бұл әдіс баранка және сушкаларды дайындауда қолданады. Ашымалда ашытқы клеткалары ашытпаға қарағанда аз мөлшерде таралған, сондықтан бубликтарды дайындауда қолданылмайды. Ашымалды екі (ашытпада) немесе бір (жетілген притворда) сатыда дайындайды.

Ашытпада

=ұн + су – ашымал (притвор) = қамыр

ұн + ашытқы + су = ашытпа -

= ұн + су - ашымал (притвор) = қамыр
Жетілген ашымал (притвор)

=ашымалдың бір бөлігі

жетілген ашымал + ұн + ашытқы + су =ашымал –

= қамыр

Ашымал дайындауда ашытпаны әдеттегі әдіспен дайындайды. 3,5,-4 сағат ашудан кейін екі бөлікке бөледі. Әр ашытпаның бөлігінен 2 сағат сайын ашымал дайындайды, кейін ашытпаны, сумен, ұнмен араластыру арқылы дайындайды. Ашымалдағы жалпы ұн мөлшерінен ашытпа мен қоса ашымалға 15-30% ұн қосылады. Ашымалды жетілген ашымалда дайындау келесі дайындау сатыларынан тұрады. Қамыр илегіш машинада ашымалдың бір бөлігін (16-25 кг), ұн (82 кг), су (32 дм³) және суда ерітілген пресстелген ашытқы қосылып қамыр иленеді. Жаңа иленген ашымал 5-6 сағат ашиды, 4 бөлікке бөлінеді, бірінші бөлігі жаңа ашымал дайындауға кетеді, ал 3 бөлігі 3 қамыр порциясын дайындауға кетеді. Ашымалдың ашыту микрофлорасын жақсарту үшін аптасына 1 рет жаңартылады.

Ескі ашымал толығымен қамыр илеуге кетеді, ал жаңасын 2 сатыда дайындайды. Бірінші сатыда ұнмен (30%), судың бір бөлігімен, ашытқымен (90,6-1,0кг) қамыр илейді, сосын 4 сағаттан кейін екінші сатыға өтеді. Екінші сатыда бірінші сатыдан алынған өнімді ұнмен (70%) және сумен араласырады. Екінші сатыда алынған, өндірістік ашымалды 3-4 сағат ашудан кейін қамыр илеуге және ашымалды жалғастыруға жібереді.

Ашытпада немесе ашымалда дайындалған ашымал келесі көрсеткіштермен сипатталады: бастапқы қышқылдылық 4-5 град, соңғы қышқылдылық 8-9 град, көтерілу күші 15-30 минут, ылғалдылығы 37-40%. Дайын ашымалдың үстін басса, түсіп кетеді. Қамыр илеуге жалпы ұн массасына шаққанда 10-48% ашымал қосылады (өнім рецептурасына байланысты). Егер күшті ұн қолданылса, ашымал мөлшерін өсіреді.

Пресстелген ашытқының мөлшерін 1,5-2 есе өсіреді, ашытқыны белсендіру арқылы, шығынын төмендетуге және өнімнің сапасын жақсартуға болады. Қамыр илеу ұзақтығын 15-20 минут өсіреді, ал қамыр температурасын 33-35⁰С көтереді. Иленген қамырды қарқынды үйкеиді (натирка).

Қазіргі кезде ашытпасыз тездетілген қамыр дайындау әдісі тиімді болып келеді. Мұндай әдіс техникалық оңай, еңбек өнімділігін өсіреді және ашу процесіне кететін ұнды үнемдейді.

1, Баранкалы өнімдердің ассортиментін сипаттаңыз.

2. Баранкалы өнімдерді алудың технологиялық схемасын түсіндіріңіз

Лекция №5 (2 сағат)

Тақырыбы: Баранка өнімдері қамырын бөлу

Жоспары:

1. 
   Қамырды жаймалап илеу
   
2. 
   Қамырды жатқызу
   
3. 
   Қамыр дайындамаларын доғалау
   
4. 
   Қамыр дайындамаларын доғалау
   
5. 
   Қамыр дайындамаларын бумен өңдеу
   
6. 
   Өнімдерді пісіру
   

Баранка және бубликке арналған қамыр дайындамаларын 2- 3 рет, ал сушка қамыр дайындамасын 3-4 рет жаймалап илейді. Әр бір жаймалап иленген қамыр пластын екіге бүктейді. Тездетілген әдісте қамыр дайындамаларын валцтен 7-8 рет өткізеді. Кейбір кәсіпорындарда қамырды жаймалап илеу сатысы қолданылмайды, тек қамыр илеу ұзақтығын 15-20 минутқа ұзарту арқылы дайындайды. Кейде қамырды жаймалап илеу үшін валцті машинаның орнына шнекті машинаны қолданады, онда қамыр ағынды жаймалап иленеді.

Пресстелген дөңгелек дайындамалары циллиндрлік пышақтар, пружина арқылы солға қозғалып, жалпы массадан дайындамаларды кесіп алу үшін оқтау үстінен қозғалтады. Сосын доғалағыш втулкалар 3 рет оқтау жанына оралып-келіп, соңғы рет дайындаманы доғалап бетін тегістейді. Содан кейін, қамыр дайындамалары таспалы транспортер арқылы листарға немесе фанерді тақтайларға отырғызылады.

Пеш құрлысына қарамастан баранкалы өнімдер бусыз пісіріледі, себебі бумен өңдеу кезінде өнімдер қажетті ылғалдылықты қабылдап алады. Сондықтан, егер пеште бу болса өнімнің жылтыры жоғалады.

Пісу кезінде қамыр дайындамаларында келесі процестер жүреді. Ақуыз денатурациясы мен крахмал клейстеризациясы бітеді, қанттың карамелизациялануы және меланоидиндердің түзілуіне байланысты өнім қызарады, өнімнің ортаңы бөлігі 106-112⁰С қызады, соның салдарынан өнімнен қарқынды түрде ылғал бөліну жүреді. Пісіру процесі кебумен қатар жүреді. Өнім көлемі пісіру кезінде өзгермейді.

Кебу қамыр дайындаманың массасына шаққанда 16-25% құрайды. Өнімнің сынғыштығы мен ісінуі негізінен пісіру режимдеріне байланысты. Температурасы салыстырмалы жоғары пісіру камерасында өнімдерді пісіру және ылғалдың көп мөлшерде бөлінуі (8-12% қалған ылғалдылығы) құрылысы сыңғыш және ісінуі жоғары өнімдер алынады. Ұзақ және төмен температурада пісірілген өнімдер тығыз және ісінуі төмен болады.