Лекция №1. Түркология және оның объектісі


III ғасырда ғұндарда 4 тармақ қалыптасты



бет8/18
Дата04.02.2022
өлшемі57,02 Kb.
#130663
түріЛекция
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   18
Байланысты:
turkitanugai kirispe darister

III ғасырда ғұндарда 4 тармақ қалыптасты:

  1. Солтүстік ғұндар «фин - угор» халықтармен араласып кеткен.

  2. Юябань ғұндарда (орта Азия) – Тарбағатай мен Жетісу өлкелерін қоныстанып соның мәдениетінің күшті әсеріне ұшыраған.

  3. Сяньбилік ғұндар – орта ғасырлық түркі және монғол тайпалары қалыптасқан этникалық субстрат. Өз тілдерін ұмытып монғол тілін қабылдаған. Кей ғалымдар Алтай тіл одан болмаған монғол, тунгус – манжур тілдеріне көптеген ортақ элементтер осы ғұндардан ауысты дейді.

  4. Қытайлық ғұндар – ассимиляциялық процеске ұшырап, соның нәтижесінде солтүстік қытайлықтар пайда болған. Ғұндар б.з.д. 300 – 350 ж шамасы Қытайдағы мемлекеттік билікті басып алған. Бұл кез Қытай хроникасында «Бес варвар тайпасы кезеңі» деп аталады.

Ғұн дәуірінде түркі тілдерінің ішінде р – а тілдері, яғни бұрынғы авар, сабыр, бұлғар, чувани тілдерінің ата тегі.З – ш тілдері, яғни оғыз, көне қырғыз, көне ұйғыр және қазіргі оғыз, қыпшақ, қарлұқтардың ата тегінің айырыла бастаған кезі.
Академик Ә. Қайдаров ғұн дәуірінде 4 жәктелген түркі тілдері пайда болды:
1) Бұлғар тобы (бұлғар, хазар, авар). 2) Қырғыз тілі (Енисей Қырғыздар).
3) Якут тілі. 4) Оғыз, қыпшақ, қарлұқ тілдері.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   18




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет