Лекция 2 Термодинамиканың 1 заңы, ПӘК 1 Лекция 3

1. 
   Тербелмелі контур дегеніміз не?
   
2. 
   Еркін электромагниттік тербелістер неліктен өшеді?
   
3. 
   Катушка индуктивтілігінің өзгеруі контурдағы еркін тербелістер периодына қалай әрекет етеді?
   
4. 
   Конденсатор сыйымдылығының өзгеруі контурдағы еркін тербелістер периодына қалай тәуелді?
   

(қозғалыс) (күш)

1. 
   Қозғалыс материаның ажырамас қасиеті
   
2. 
   Түзусызықты теңайналмалы қозғалыс
   
3. 
   Дененің еркін түсуі, еркін түсу үдеу
   
4. 
   Қисық сызықты қозғалыс
   

1. 
   жылдамдық
   
2. 
   жол, орын ауыстру
   
3. 
   уақыт
   
4. 
   еркін түсу үдеу, центрге тартқыш үдеу
   
5. 
   сызықтық және бұрыштық жылдамдықтар
   

1. 
   Ньютонның бірінші заңы
   
2. 
   Ньютонның екінші заңы
   
3. 
   Ньютонның үшінші заңы
   
4. 
   Бүкіләлемдік тартылыс заңы
   
5. 
   Дененің салмағы,салмақсыздық
   

1. 
   күш
   
2. 
   масса
   
3. 
   үдеу
   
4. 
   гравитациалық тұрақты
   
5. 
   дене салмағы
   

1. Механика нені оқытады?

2. Механикалық қозғалыс дегеніміз не?

3. Табиғатта абсалют тыныштықта тұратын дене бола ма?

4. Ғылымда материя деп нені айтады және оның негізгі қасиеті қандай?

5 . Қандай шамаларды векторлық дейді?

6. Қандай шамаларды скалярлық дейді?

7. Вектордың осьтегі проекциясы дегеніміз не?

8. Дененің орын ауыстыру векторы оның координаталары мен қалай байланысады?

9. Қандай жағдайда координата осі проекциясының таңбасы оң немесе теріс болады?

Барлық заттар өте кіші бөлшектерден құралады деген болжам ертеде, 2000 жылдан бұрын пайда болған. Бірақ тек 19—20 ғасырлар шегінде, бұл қандай бөлшектер және олар қандай қасиеттерге ие екендігі тағайындалған. Заттар құралатын бөлшектерді молекулалар деп атайды. Мысалы, ең кіші бөлшегі — судың молекуласы, ал қанттың ең кіші бөлшегі — қанттың молекуласы және т.б. Молекулалардың өлшемдері қандай?Қант кесегін өте майда етіп үгітуге болатыны белгілі, бидай дәнінен диірменмен тартып ұн алады. Май тамшысы су бетінде жайыла отырып, қалыңдығы адам шашының диаметрінен оңдаған мың есе кіші қабыршық түзеді. Бірақ ұнның түйіршігі мен май қабаты бір немесе көп молекулаға ие. Яғни, бұл заттардың молекулаларының өлшемі, ұн түйіршігі мен қабыршақтың қалыңдығынан кіші. Мынадай салыстыруды келтірейік: орташа алма жер шарынан қанша есе кіші болса, молекула алмадан сонша есе кіші. Егер барлық денелердің өлшемі миллион есе өссе (бұл кезде адамның саусағының қалыңдығы 10 км тең болар еді), онда молекуланың өлшемі осы оқулықтағы нүктенің жартысына теңелер еді. Қарусыз көзбен молекуланы көру мүмкін емес. Молекулалардың кішілігі сонша, олардың 1000 есе үлкейтетін микроскоппен де көруге болмайды. Биологтарға өлшемдері 0,001 мм микроорганизмдер (мысалы, бактериалар) белгілі. Молекулалар олардан жүздеген, мыңдаған есе кіші. Молекулалардың өлшемдерін анықтау үшін әр түрлі тәжірибелер жасалған. Олардың бірін келтірейік. Таза жуылған үлкен ыдысқа су құйылып, оның үстіне май тамшысы тамызылған. Май су бетіне жайылып қабыршақ түзеді жєне неғұрлым көп жайылған сайын оның қалыңдығы кеми береді. Біршама уақыттан соң майдың жайылуы тоқтаған. Егер, майдың барлық молекулалары су бетінде орналасты деп санасақ (қалыңдығы қабыршақ түзсе), онда молекуланың диаметрін табу үшін, түзілген қабыршақтың қалыңдығын тапса жеткілікті.

Есеп шығару:

Көлемі 0,002 мм² бір тамшы май судың бетіне тамып ауданы 100 см² болатын жұқа қабат болып жайылады. Осы қабаттың қалыңдығын май молекуласының диаметріне тең деп қабылдап, молекуланың диаметрін анықта.

1. 
   Өзіндік жұмыс.
   

Ә) Киімге жаққан әтір иісінің ауаға жайылуын қалай түсінесің?

Карточкамен жұмыс.

№1 К. Молкула дегеніміз қандай бөлшек?

№2 К. Молекуланың көрнекі кескіні қалай аталады?

№3 К. Қандай жылу құбылыстарын білесіңдер?

№4 К. Диффузияның температураға байланысы бар ма?

№5 К. Заттар қандай күйде бола алады?

1 .Изобаралык процес p=const,

2. 
   Изотермиялық процес T=const, рV=const,
   
3. 
   Изохоралық процес V=const
   

Жұмыстың геомстриялық түсініктемесі.

Есеп шығару: