Электромагниттік индукция деп, магнит ағынының өзгеруі кезіндегі тұйық контурда токтың пайда болу құбылысын атайды.
ІҮ Жаңа тақырыпты бекіту
Есеп шығару
1. Лоренц және Ампер күштері 1-мысал. Біртекті магнит өрісіндегі бөлшек өзінің жылдамдығы магниттік индукция сызықтарына перпендикуляр болатындай қозғала бастайды. Бұл жағдайда ол шеңбер бойымен бір жазықтықта қозғалады. Лоренц күші центрге тартқыш күштің рөлін атқарады:
Сайып келгенде, бөлшек шеңбер бойымен қозғалады. Радиус (R) пен айналу периоды (Т) келесі формулалармен анықталады R = mv/Bq; Т = 2m/Bq. Оң және теріс бөлшектердің айналу бағыты қарама-қарсы. 2-мысал. Өткізгіш жіңішке сымға горизонталь ілінген, оған ток беріледі. Магнит өрісі өткізгішке горизонталь перпендикуляр бағытталған. Токты қосқан кезде не байқалады? — Ампер күші берілген жағдайда вертикаль жоғары немесе вертикаль төмен бағытталады. Сымдардың кернеуі сәйкесінше кемиді немесе артады.
9.4-есеп. Біртекті магнит өрісінде ауданы S = 50 см2 орам орналасқан. Орам жазықтығына перпендикуляр магнит өрісінің бағытымен = 60о бұрыш жасайды. Магнит өрісінің индукциясы В = 0,2 Тл. Орамды өріске қосқаннан кейінгі t = 0,02 с. ішінде пайда болатын индукция ЭҚК-нің Е шамасын табыңыз. Шешуі
Е = Ф/t = BScos /t = 0,025 В = 25 мВ Жауабы: Е = 25 мВ.
9.5-есеп. Катушка орналасқан магнит өрісі оның осінің бойымен бағытталған және t = 0,01 с ішінде артады. Осы кезде катушкада Е = 200В ЭҚК пайда болады. Егер катушкада n = 2000 орам бар болса, ондағы бір орамнан кейінгі магнит ағынының өзгерісін Ф анықтаңыз. Шешуі
Ф = 10–3 Вб = 1 мВб. Жауабы: Ф = 10–3 Вб = 1 мВб.
9.6-есеп. Біртекті магнит өрісінде күш сызықтарына перпендикуляр орналасқан, ауданы S = 10 см2 жазық орам орналасқан. Орамның кедергісі R = 0,01 Ом. Егер өріс 2 Тл/с жылдамдықпен артатын болса, орамда қандай ток пайда болады? Шешуі Ауыстыру жасау қажет S = 10 см2 = 1010-4 м2. Сонымен қатар, өріс жылдамдығының артуын стандарт символдарға ауыстырамыз: В = 2 Тл, t = 1 с. Е = Ф/t; I = E/R = Ф/tR. Ф = BS Ф = BS I = BS/tR = 0,2 А. Жауабы: I = 0,2 А.
Бақылау сұрақтары:
Ампер күші дегеніміз не?
Электроқозғалтқыштың әрекет принципін түсіндіріңіз.
Магнит өрісінің қозғалыстағы зарядқа әсерін түсіндіріңіз.
Лоренц күшінің анықтамасын атаңыз.
Достарыңызбен бөлісу: |
