Саясат пен моральдың өзара қарым-қатынастары туралы төрт негізгі көзқарас қалыптасқан: 1. Моралдық көзқарас, саясат жоғары адамшылық мақсаттарға ие, қандай жағдай болса да оны бұзбайды (шыншылдық, мейірбандық, адалдық т.б.);
2. Саясат моральдан бөлінген/Н.Макиавелли: 1. Мораль- мәңгілік саласы, белгілі ережелерді өз еркімен орындау арқылы адамдар арасындағы қатынасты реттейді. 2. Саясат- мақсаттылық үстемдік етеді, әртүрлі жағдайлар мен мүдделер күресі кезінде саясат күшті, озбырлықты, алдауды мақсатқа жету үшін қолдануы мүмкін;
3. Саясат пен мораль бітіспейді немесе саясатқа берілген жағымсыз пікір. Анархизм, марксизм. Саясатты жүзеге асыратын мемлекет, ал мемлекет тек күшпен ашық және жасырын үстемдікке ие. Кім билікке ие болса, ол қысым көрсетуші, қанаушы болады;
4. Саясат пен мораль арақатынасындағы ымырашылдық көзқарас. М.Вебер, ол саясат пен этиканы түгел бөлудің қажетті жоқ деді. Саясаттағы адамгершілік шекарасын белгілеу үшін этиканы сенім этикасы және жауапкершілік этикасы деп бөлді.
Саясат және рухани өмір.Рухани мәдениетке кең мағынада дүниетанымдық мәдениет (діни және философиялық), мораль, өнер, ғылым, саяси идеология, құқықтық мәдениет, т.б. жатады.
Рухани мәдениеттің осы элементтерінің әрбірі саясатқа, оның құндылықтық қағидаларына, саяси акциялар мен шешімдеріне, саясат субъектілерінің көзқарастары мен мінез-құлқына тікелей ықпал етеді.
Саяси цензура- руханилықтың жауы. ҚР Конституциясында:
1. Сөз бостандығы мен шығармашылыққа;
2. Әркім заң тиым салмаған ақпаратты алу бостандығы мен құқығына;
3. Әлеуметтік, нәсілдік, діни, ұлттық және т.б. алауыздықтарға тиым салынған. Мемлекеттік қауіпсіздікті сақтау кепілділік берілген.
3. Саяси қызметтің негізгі түрлері мен бағыттары. Қазақстан Республикасының қоғам модернизациясы кезеңіндегі саясаты.
