Лекция Саяси элиталар және саяси көшбасшылық
жүктеу/скачать 31,93 Kb.
|
Лекция Саяси элиталар ж не саяси к шбасшылы
- Бұл бет үшін навигация:
- Саяси элита
| Р.Михельс (1876-1936жж) элитологияның негізгі классиктерінің бірі, оның теориясының негізгі бағыттары мынадай:
Элитаның билігі оның ұйымшылдығына тәуелді, яғни тек ұйымшылдық қабілеті ғана билікке кепілдік бермейді, сондай-ақ кез келген ұйымшыл қоғам элитаның әрекет етуіне жағдай жасайды; Кез келген қоғамдық ұйымның элитарлық құрылымының болуы сөзсіз; Партиялардағы билік іс жүзінде азғана адамдарға тән, олар партиялық иерархияның жоғары сатысындағылар; Кез келген ұйымға элитаның билік үшін күресі тән. Ескі мен жаңа көсемдер арасындағы күрес біріншілердің алшақтауымен аяқталады. Бұл процестің қорытынды актісі элитаны ауыстыруға ғана емес, оны қайта ұйымдастыру. Олардың бірігуі жүзеге асады; Демократияның басқару аппаратынсыз мүмкін еместігі, соңында артықшылыққа ие адамдар тобын қалыптастырады. Р.Михельстің негізгі қорытындысы, үлкен ұйымдарды олигархиясыз басқару техникалық мүмкін емес. Моска, Парето, Михельс теориялары мемлекетті басқаратын немесе оған талпынатын топтарды теориялық және эмпирикалық зерттеуге итермеледі. Элитаның қазіргі заманғы теориялары әр түрлі. Тарихи алғашқы теория, әрі қазіргі кезеңде өз мәнін жоймағаны макиавеллилік мектеп /Моска, Парето, Михельс/ болып табылады. Оларды біріктіретін мақсаттар мыналар: Элитаның ерекше сапасы, оның басқару мен ол үшін күресте көрініс беретін табиғи дарынымен және тәрбиесіне байланысты; Элитаның топтық тұтастығы. Топтың тұтастығын тек кәсіби статус, әлеуметтік жағдайы мен мүдделер ортақтығы ғана емес, сонымен бірге элитарлық өзіндік сана, басқаруға деген құштарлық да қалыптастырады; Элитарлықты кез келген қоғамнның мойындауы, оның артықшылыққа ие шығармашылық азшылық пен белсенділігі төмен, шығармашыл емес көпшілікке бөлінуі; Элитаның қалыптасуы мен ауысуы билік үшін күрес барысында жүзеге асады; Элитаның қоғамда жалпы конструктивті, басқарушы, билеуші рөл атқаруы; Элитаның макиавеллилік теориясы психологиялық факторлардың маңызын арттырғандығы, бұқараның қабілеті мен белсенділігін есепке алмағаны, қоғамның эволюциясын жеткілікті есепке алмағаны, билік үшін күреске қатынасының дұрыс еместігі үшін сынға алынды. Саяси элита түсінігі. Қоғамға әсер ету көздері бойынша саяси элиталардың жіктелуі: (мұрагерлік, құндылықтық, биліктік, функционалдық), қалыптасу тәртібі бойынша (ашық және жабық). Элиталардың айналымы заңы. Саяси элитаның құрылымы (жоғарғы және орта). Саяси элиталарды таңдау жүйелері. . Саяси элита деп қазына-байлықты, қаржы-қаражатты бөлуге байланысты және т.б. саяси маңызды шешімдер қабылдауға қатысты жоғары мәртебесі мен ықпалы бар ұйымдасқан топты айтады. Қоғамда саяси элитаны тудыратын факторлар мыналар: Қоғамға арнайы білімі, тәжірибесі, қабілетті бар кәсіби басқарушылар керек; Адамдардың психологиялық /туа біткен/ және әлеуметтік /оқу, тәрбие/ теңсіздігі; Қоғамда басқарушы еңбек жоғары бағаланады және ынталандырады; Бұқара халықтың саяси енжарлығы, селқостығы. Саяси элита стратегиялық мақсатты айқындайды, мемлекеттің ішкі және сыртқы саясатын белгілейді, өз жоспарларын жүзеге асырудың тетіктерін табады, қоғам алдына қойылған мақсаттардың жүзеге асырулын бақылайды. Саяси элитаның түрлері: Мұрагерлік, мысалы аристократтар; Құндылықтық, жоғары және ықпалды қоғамдық және мемлекеттік позицияға ие адамдар; Биліктік, тікелей билікті иеленушілер; Қызметтік, кәсіби-басқарушылар, осындай біліктілікке ие адамдар; Билеуші, мемлкеттік билікке иелер; Оппозициялық, контрэлита; Ашық, қоғамннан шыққан; Жабық, өз ортасынан шыққан, мысалы дворяндық Элита сонымен бірге, жоғары және орта болып бөлінеді. Жоғары элита бүкіл мемлекет үшін маңызды шешім қабылдауға ықпал етеді. Орта элитаға тұрғындардың 5 пайызы жатады, мына үш белгісі бойынша ерекшелінетін- табыс, кәсіби статус, білім. Осы белгілердің бір немес екеуіне иесі маргинал элита деп аталынады. Саяси элитаның қалыптасуының екі жүйесі бар: 1. гильдий жүйесі /социалистік елдерде кеңінен қолданылған/ 2. антрепренерлік жүйе /демократиялық елдерде қолданылған/ жүктеу/скачать 31,93 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|