жазылуы: Бауырым жара, сөзім нала,
Дертпен келем мен бүгін.
Аямас жау мені айнала
Салды салмақ сұмдығын.
Қараңғыда жалғыз жарық
Әлсіз қолда өшер ме?
Айдарым жоқ, жеке қалып,
Зұлмат жаншып өтер ме?
Бұл заң екі сөздің аралығында ғана емес, түбір мен қосымшаның түйіскен жерінде де болады. Мысалы, жұмысшы, қосшы, басшы деген сөздер айтылуда жұмұшшы, қошшұ, башшы болып естіледі.
Осы ережені ескеріп, мына сөздердің дұрыс айтылуын жазып және оқып көрсетіңдер.
Қыз Жібек, Бозжігіт, ауызша, орысша, көзсіз (батыр),құшсаң, көшсін, қас жақсы, қас жаман, жас жарым, Көзжақсым, еш жұмысы (жоқ), бес жылдық (оқу), үш жылдық жоспар, қазша (мамырлаған), қасша (дұшпанша), жазшы, тас жер. § 5. Бір ырғақпен айтылатын сөздердің алғашқысы з деген ұяң дыбысқа аяқталса, келесі сөз с деген қатаң дыбыстан басталса, айтылуда қос сс болып естіледі. Бұл заң түбір мен қосымшаның аралығына да тән. Мысалдар: жүз сом, жаз сайын, сөзсіз, бұлардың айтылуы: жүссом, жассайын, сөссүз.
Бұл ережеге жаттығу ретінде “Айман-Шолпан” пъесасынан Жарастың мына сөзін келтірейік:
жазылуы: Құдаға кел, жамағат, көз
салайық,
Жарасқан сән-тұрманын
біз санайық.
Маржаны құмалақтан,
құрымжелек,
Қамшыны жібек бауға
шамалайық.
§ 6.Бір ырғақпен айтылатын сөздердің алдыңғы сыңары н дыбысына аяқталса, келесі сыңары қ, к, ғ, г дыбыстарының бірінен басталса, н өзгеріп, ң болып айтылады. Мысалы: Аман+келді, айтылуы Амаңгелді (бұл жерде ілгерінді-кейінді ықпал болып тұр: ілгергі н дыбысы кейінгі к дыбысын г дыбысына айналдырса, г дыбысы н дыбысын ң-ға айналдырып тұр). Осы сияқты бөкен қабақ, жан қалқа, Айманкүл, Боранғали деген сөздердің айтылуы: бөкеңғабақ, жаңғалқа, Аймаңгүл (бұл Аймаңкүл болып та айтылады), Бораңғали.
Бұл ереже түбір мен қосымшаның арасындағы дыбыстар өзгерісіне де жатады. Мысалы: қашанғы (қашан+ғы), түнгі (түн+гі), зиянкес (зиян+кес), құйынға (құйын+ға) сияқты қосымшалы сөздер қашаңғы, түңгі, зыйаңкес, құйұңға болып айтылады.
Мына мәтінді дұрыс оқып көрелік:
