Лекциялар жинағЫ 6В01404 «Кәсіптік оқыту»
жүктеу/скачать 0,5 Mb. Pdf көрінісі
|
Композиция лек (1)
|
10-дәріс Пішім элементтерінің үндестігі. Симметрия жөне асимметрия. Дисимметрия Гармониялық бірлікті жасау - суретшінің өнердің қай саласында жүмыс істесін негізгі мақсаты. Композициялық тепе-теңдігі пішімнің негізгі салмағының, оның орталығына қатысты бөлінуіне тікелей байланысты табылады. Симметрия — екі бөлшектің бір-біріне қатысты заңды орналасуы. Әр түрлі симметриялы композиция жасауға мүмкіндік беретін симметрияның бірнеше түрі бар. Симметрияның бүл түрлері симметрия жазығы, симметрия осі, көшіру осі, шағылысу жазығы сияқты симметрияньщ негізгі элементтерін қолдануына байланысты. Айна симметрия (зеркальная) - симметрияның ең қарапайым жөне көп тараған түрі. Мүнда композицияның бір жартысы екіншісінің айнадай көрінісі. Симметрия жазықтығы көріністі әдетте тік орналасып екіге бөлінеді. Бұл симметрияға мысал ретінде қимылсыз адам денесін алуға болады. Композиция бөліктерінде басты осьтан басқа қосымша осьтары қатысуы мүмкін. Мүндай структура костюмде жиі кездеседі жөне көп осьті айна симметриясы деп аталады. Симметрия жазықтығы - фигураны екі айнадай тең бөліктерге бөлетін елес жазаға бір-бірімен зат пен оның а^надаға бейнесіндей ораналсқая. Орталық осьті симметрия — симметрияның бүл түрінде тең бөлшектер орталық ось айналасында ораналасып осыіен айналдырғанда бір-бірімен толық жанасады. Мұндай симметрияның мысалы бір шеңберге жазылған өр түрлі розеткалар. Симметрия осі- симметриялы фигураның бірдей бөліктерінің бірнеше рет қайталануына қатысты тік сызықтар. Мүнда бөлшектер былай орналасады, егер ось бойында фигура белгілі бір бүрышта бүрылса фигура жазықтықта бастапқы орнындағыдай қалып қалады, яғни өзін өзі қайталадйды. Өзін өзі қайталаған фигура саны ось бойында 360°-қа бүрылғанда қатар осі деп аталады. Бүтін сандар қатарын құрастыратын симметрия осьтері болады, олардың саны бірден шексіздікке дейін. Фигураның өзін параллельді қадаммен көшіру трансляция деп аталады. Мүндайда фигура басқаның орнына көшіріледі, ол бастапқыға тең. Трансляция шексіз жүйелерге төн. Көбінде суретшілер шексіз жүйе кескіндерімен жүмыс істейді (мата қиындылары, трикотажды жаймалар жөне басқа). Фигураны көшіретін ось бойы трансляция осі деп аталады немесе көшіру осі. Мүндай ось бойынша ең аз көшіру фигураны өзімен жанастырып трансляция кезеңі деп аталады. Симметрияның бүл түрі көбінесе ою композициясына таралған. Буранда жөне спираль симметриясы - композиция элментін ось бойында айналуы жвне осьтің өзі қозғалысы жолымен алынады. Спиральді симметрияда элементтер бір жазықтықта қозғалып біртіндеп центрге жақындайды. Антисимметрия — бір түске боялған фигура басқа түсті ф*игурамен тең болуы мүмкін. Дүрыс рельефті пішім (дөңес) бүрысқа (ойыс) тең болуы мүмкін. Теңдіктің бүл түрін қарама-қарсы теңдік чемесе антисимметрия деп атайды. Тең жөне тең емес фигуралардың сөрінісін көрсету үшін ақ жөне қара бояуларды қолданады, сондықтан антисимметриялық фигураның модельдерге екі түсті ақ-қара немесе басқа түсті фигуралар қолданады. Антисимметриялы фигуралар маталарды және тоқыма жаймаларды оюланғанда кеңінен қолданады. ¥қсастық симметрия - белгілі пішімді фигура бір уақытта өлшемі және фигура арасындағы арақашыңтық кішіреюге үшырайды. Мүндай көшірулер үқеастық симметрияға төн. Симметрия ең көркем композициялық өдіс болып табылады. Оның көмегімен форма үйымдастырылып жинақтылықта, түрақтылыққа өкеледі. Табиғаттағы симметрияны бақылал, мөн беріп адам оны өзінше өсемдік нормасындай қабылдайды. Затты жобалағанда симметрия заттың өлшемдері мен оның мүшеленуі мен бөлшектенуін орналастыруында басты роль ойнайды. Суретші толық симметрияны дұрыс қолданса, статикамен ерекшеленетін пішімнің тепе-теңдігін алады. Шынайы гармонияны тек қарама-қарсылықтын; бірлігі арқылы алуға болады, яғни сулулық негізін симметрия мен сапа бірлігі, оған қарсы -ассиметриямен анықтайды. Ассиметрия принципі бойынша қүрастырылған композиция -өте сирек жөне күрделі жағдай. Дисимметрия - симметрияның өр бөлшегінің бүзылуы. Симметриялық жүйеде қандай да бір ауытқу, майда бөлшегінің алынуы немесе қосылуы көңіл аудартады, композицияға бір өзгешілік кіргізеді. Егер симметрия пішімдер артық қатаңдыкты көрсетсе, блин, онда диссиметрия композицияның көркемдік өрекеті ретінде қолданады. Симметрия жөне ассиметрия пішімді үйымдастырушы екі бастама ретінде композицияның өзара байланыстырушы жөне өзара толықтьфушы төсілі. Симметрия көрермендерге тыныштық, заңдылық, қозғалыссыздықты көрсетеді, ал ассиметрия қозғалысты, көздейсоқтылықты, бостандықты көрсетеді. Симметриялы силуэт пішіміне ассиметриялық бөлшектерді қосу ерекше өткірлік береді. Композицияның дүрыстығын бүзу (дисимметрия) оны дүрыс шешкен шартта оның көркемдік бірлігін қиындатпай, керісінше, өсерлі бейнесін күшейтеді. жүктеу/скачать 0,5 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|