Моғолстан, Әбілхайыр хандығы және Ноғай ордасының саяси құрылысы. Моғолстан саяси жоне экономикалық жағынан дамыған, территориясы да аса аумақты, қуатты ортағасырлық феодалдық мемлекет болды. Мемлекет басында Шағатай ұлысынан шыққан хан отырды. Моғолстандағы хандар династиясының негізін салушы Шағатай Тоғлық Темір. Хан мемлекеттегі барлық биліктің тұтқасын қолында ұстады. Ол мемлекеттің жоғары басшысы рстінде ішкі және сыртқы саясат мәселелерін жеке шешті. Ұлыстар мен өлкелердің басшыларын тағайындады немесе ұлыстар мен өлкелерді көңілі қалаған адамдарға мемлекет алдындағы еңбегі үшін сұйырғал ретінде сыйлап та жіберді.
Хан жоғарғы қолбасшы ретіңде соғыс жағдайында әскерді жорықтарға бастады. Моғол хандары жастайынан соғыс өнерін жоғары дәрежеде меңгерді.
Салықтың зекет, ұшыр, харадж, калан, купшур, баж сияқгы толып жатқан түрлері ханның, ұлыс басшыларының қазынасын толтырды.
Ақ Орда ыдыраған соң Қазақстанның Орталық, Шығыс, Солтүстік бөлігін, Сібірдің үлкен аймағын Әбілхайыр хандығы (1428-1468 ж.ж.) алып жатты. Әбілхайыр Жошының Шайбан атты ұлынан тараған үрпақ. Бүл хандықгы тарихта көшпелі өзбек хандығы деп атап кеткен. Хандықтың шекарасы кеңіп Сырдарияның төменгі ағысына дейін жетгі. Астанасы Сығанақ қаласы болды.
Әбілхайыр хандығының саяси құрылысы Ақ Орда мен Моғолстанға ұқсас болды. Мұнда алғашқы кезеңде мықгы қаруланган көп әскер болды. Хандық ішкі қайшылықгардан ыдырап кетті.
Ноғай Ордасы Астрахан хандығын Ресей басып алған соң (XVI ғасырдың ортасы) бірнеше бөліктерге бөлініп кеггі. Оның Қазақстан жерінде тұратын тайпалары Кіші Жүздің кұрамына кірді.
СӨЖ тапсырмасы: Конспектіні тексеру, реферат дайындау
СОӨЖ тапсырмасы Түрік қағанаты, Түргеш және Қарлұқ қанаттары, Оғыз, қарахан, Қимақ және Қыпшақ мемлекеттері
тарихи қалыптасуына қарай олардың ұқсастықтары мен айырмашылықтары бойынша салыстырмалы схема құру қажет.
Кесте сызу, жазбаша бақылау
Негізгі әдбиеттер: 1. Абиль Е. История государства и права Республики Казахстан. Астана. Фолиант. 2000.
2. История государства и права Казахской ССР. Ч. 1. Алма-Ата.Мектеп. 1982.
3. История государства и права Казахской ССР. Ч. 2. Алма-Ата. Мектеп. 1984.
4.Маймақов Ғ. Қазақстан Республикасының саяси-құқықтық тарихы. Алматы, 1990 ж.
