М. Н. Будыко күн тұрақтысының мәнін 8,2 Дж/ см


Судың түрі Жаңару кезеңі



бет3/14
Дата05.10.2022
өлшемі0,66 Mb.
#151776
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   14
Байланысты:
гидрология

Судың түрі

Жаңару кезеңі

Әлемдік мұхит
Жер асты сулары
Топырақтағы ылғал
Полярлық мұздықтар мен тұрақты қар қабаты
Таулы аудандардағы мұздықтар

2500 жыл
1400 жыл
1 жыл
9700 жыл

1600 жыл


Көпжылдық тоң аймақтарындағы жер асты мұздары
Көлдердегі су қоры
Батпақтағы сулар
Өзен аңғарларындағы сулар
Биологиялық су
Атмосфералық ылғал

10000 жыл


17 жыл
5 жыл
16 тәулік
Бірнеше сағат
8 тәулік

1.8. Әлемдік су теңдестігі
Қазіргі геологиялық дәуірдің шегінде жер бетіндгі судың көлемін тұрақты және оның жылма-жыл айналымға түсетін мөлшерін өзгермейді деп есептеуімізге болады.
Су айналымының математикалық үлгісі су тендестігінің теңдеуі болып табылады, яғни:
1) әлемдік мұхит үшін: Ем = Хм + У; (1.1)
2) құлықтың шеткі аймақтары үшін: Еқ = Хқ – У; (1.2)
3) тұйық ағыс аймақтары үшін: Ет = Хт ; (1.3)
4) жер шары үшін: Ем+ Еқ + Ет = Хм + Хқ + Хт немесе Еж = Хж (1.4)
Мұндағы Е - булану; X-жауын-шашын; У-өзен суларының ағындысы. Әріптік өрнектердің индекстері: м - мұхит; қ - құрлық; т - тұйық ағыс аймақтары; ж - жалпы жер шары.
Су теңдестігі теңдеуінің құрамына кіретін элементтер әдетте мм су қабатымен немесе судың көлемдік бірлігімен есептеледі.
Әлемдік ғылым жетістіктерінің негізінде бүкіл әлемдік су теңдестігі есептеліп шығарылады (4-кесте). Бұл есептеуге сүйеніп айтатын болсақ, онда бүкіл жер шарында жылына 1220 мм немесе 622 мың км3 жауын-шашын болса, соншама ылғал буланып отырады екен. Ал құрлықтарға жауатын жауын-шашынның көлемі - жылына 164 мың км3 немесе 1100 мм, мұхит бетіне түсетін ылғалдың жылдық көлемі - 458 мың км3 немесе 1270 мм. Бұдан көрінетіні — құрлыққа түсетін ылғалдың көлемі мұхитқа қарағанда 3 есе аз екендігі. Жыл бойына құрлықтар бетіне түсетін жауын-шашынның 70%-тен көбірек бөлігі буланса, қалған бөлігі мұхитқа ағып түседі.


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   14




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет