Маңғыстау облысының білім басқармасы Маңғыстау облыстық техникалық және кәсіптік білім берудің оқу-әдістемелік кабинеті «эем және автоматтандырылған жүйелер»

жүктеу/скачать 2,48 Mb.

бет	26/32
Дата	07.02.2022
өлшемі	2,48 Mb.
	#83943
түрі	Сабақ

1 ... 22 23 24 25 26 27 28 29 ... 32

Байланысты:
Методичка ЭВМ и АС

Тапсырма 2.
Өз бетімен орындауға арналған тапсырмалар
Бақылау сұрақтары
Тәжірибелік сабақ №9.
Қажетті құралдар

Тапсырманың орындалу әдістемесі:
1. Delphi 7 бағдарламасын іске қосыңыз: Пуск = Borland Delphi = Delphi 7.
2. Delphi 7 бағдарламасының Терезесін мұқият қараңыз.
3. Жаңа жоба құру: File = New = Application. Оны «Мои документы» бумасында құрылған жоба бумасында сақтаңыз.
4. Бастапқы формасында қосымшаның келесі терезесін құрыңыз:

Сурет 8.1.

5. Бастапқы форманың келесі қасиеттерін тағайындаңыз:

	Қасиет	Мәні		Қасиет	Мәні
1	Caption	Тапсырма 1	4	BorderStyle	bsSingle
2	Height	250	5	Font Size	12
3	Width	700

6. Суретте көрсетілген барлық компоненттерді Standart компоненттер палитрасынан формаға орналастырыңыз.

7. Бұл компоненттерге келесі қасиеттерді тағайындаңыз:

Қасиет	Компонент
Қасиет	Label1	Label2	Label3	Label4	Label5	Label6	Label7
AutoSize	True	True	True	True	True	True	True
WordWrap	False	False	False	False	False	False	False
Caption	А массиві	В массиві	+	С массиві	=	Жұп сандар=	Тақ сандар=

Қасиет	Компонент
Қасиет	ListBox1	ListBox2	ListBox3	Button1
Height	113	113	113	25
Width	90	90	90	75
Items	-	-	-
Caption				Есептеу

8. Форманың сыртқы түрін рәсімдегенннен кейін батырмаларды бағдарламалауға кірісеміз. Есептеу батырмасын белгілеу, объектілер инспекторы терезесінде Events қойындысына (вкладка) өту және OnClick оқиғалар алаңына екі рет шерту. Ашылған кодты редакторлеу терезесінде төмендегідей процедураны енгізіңіз:

procedure TForm1.Button1Click(Sender: TObject);
var a,b,c: array [1..3] of integer;
i,n,m: integer;
begin
for i:=1 to 3 do
begin
a[i]:= strtoint(InputBox('А массивін енгізу',inttostr(i)+' – ші элемент',''));
ListBox1.Items.Add(inttostr(a[i]));
end;
for i:=1 to 3 do
begin
b[i]:= strtoint(InputBox('В массивін енгізу',inttostr(i)+' – ші элемент',''));
ListBox2.Items.Add(inttostr(b[i]));
end;
for i:=1 to 3 do
begin
c[i]:= a[i]+b[i];
ListBox3.Items.Add(inttostr(c[i]));
end;
s:=0; k:=0;
for i:=1 to 3 do
begin
if c[i] mod 2 =0 then s:=s+c[i] else k:=k+1;
end;
Label6.Caption:='Жұп сандар = ' + inttostr(s);
Label7.Caption:='Тақ сандар = ' + inttostr(k);
end;

9. Бас мәзірден Run => Run командасын немесе құрал саймандар тақтасынан Run батырмасын шертіп немесе F9 функцияналдық пернесін басу арқылы бағдарламаны орындауға жіберіңіз.

Тапсырма 2. Екі өлшемді массив берілген. Ең кіші элементтің орнын және массивтің теріс элементтерінің көбейтіндісін анықтау керек.
Тапсырманың орындалу әдістемесі:
1. Delphi 7 бағдарламасын іске қосыңыз: Пуск = Borland Delphi = Delphi 7.
2. Delphi 7 бағдарламасының Терезесін мұқият қараңыз.
3. Жаңа жоба құру: File = New = Application. Оны «Мои документы» бумасында құрылған жоба бумасында сақтаңыз.
4. Бастапқы формасында қосымшаның келесі терезесін құрыңыз:

Сурет 8.2.

5. Бастапқы форманың келесі қасиеттерін тағайындаңыз:

	Қасиет	Мәні		Қасиет	Мәні
1	Caption	Тапсырма 2	4	BorderStyle	bsSingle
2	Height	260	5	Font Size	12
3	Width	650

6. Суретте көрсетілген Label, Edit, Button компоненттерді Standart компоненттер палитрасынан және StringGrid компонентін Additional компоненттер палитрасынан формаға орналастырыңыз.

7. Бұл компоненттерге келесі қасиеттерді тағайындаңыз:

Қасиет	Компонент
Қасиет	Label1	Label2	Label3	Label4	Label5
AutoSize	True	True	True	True	True
WordWrap	False	False	False	False	True
Caption	Екі өлшемді массив элементтері	Баған саны=	Жол саны=	Ең кіші элемент орны:	Теріс элементтер көбейтіндісі =

Қасиет	Компонент
Қасиет	Edit1	Edit2	Button1	StringGrid1
Text	Алаң ішін тазалау	Алаң ішін тазалау
Caption			Есептеу
Height	20	20	25	177
Width	60	60	75	390
FixedCols				0
FixedRows				0

procedure TForm1.Button1Click(Sender: TObject);

var a: array [1..100,1..100] of integer;
i,j,n,m,p,min,k,l:integer;
begin
n:= strtoint(Edit2.Text);
m:= strtoint(Edit1.Text);
StringGrid1.RowCount:= strtoint(Edit2.Text)+1;
StringGrid1.ColCount:=strtoint(Edit1.Text)+1;
for i:=1 to n do
for j:=1 to m do
begin
a[i,j]:= strtoint(InputBox('Массив элементтерін енгізу','Массивтін+ inttostr(j)+' , '+inttostr(i)+' – элементін енгізу,''));
StringGrid1.Cells[i,j]:=IntToStr(a[i,j]);
end;
min:=a[1,1]; p:=1;
for i:=1 to n do
for j:=1 to m do
begin
if a[i,j]< min then
begin
min := a[i,j];
k:=j; l:=i;
end;
if a[i,j]<0 then p:=p*a[i,j];
end;
Label4.Caption:=' Ең кіші элемент орны:' + inttostr(k)+' , '+ inttostr(l);
Label5.Caption:=' Теріс элементтер көбейтіндісі =' + inttostr(p);
end;

Өз бетімен орындауға арналған тапсырмалар:
1. Сегіз төреші жарысқа қатысқан командаға келесі бағалар қойды: 9.2, 9.4,9.6,9.3, 9.5, 9.4, 9.1, 9.3. Орташа бағаны және орташа бағадан асатын неше баға бар екендігін анықтайтын бағдарлама құру.
2. Класта он оқушы бар. Олардың физикадан алған бағаларын енгізіп, озат оқушылардың және нашар баға алған оқушылардың санын анықтайтын бағдарлама құру.
3. Әр түрлі он станцияда (i=1,2,…,10) төрт түрлі жанармай сатылады (j=1,2,3,4). і станциясындағы j түрлі жанармай көлемі - dij келесі теңдеумен анықталады: dij= 1+cos(i+j), мұндағы i=1,2,…,10, j=1,2,3,4. Қай станцияда және қандай жанармай түрі көп сатылғанын анықтайтын бағдарлама құру.
4. В(5,4) матрицасындағы оң сандар қосындысын, теріс сандардың нешеу екендігін анықтайтын бағдарлама құру.
5. А(3,3) матрицасының негізгі диагональ үстіндегі элементтер ішінен ең кішісін, оның реттік номерін анықтау. Негізгі диагональ астында орналасқан теріс элементтерді 0-мен алмастыру. Бастапқы және соңғы матрицаны экранға шығаратын бағдарлама құру.

Бақылау сұрақтары:
1. Мәтіндік ақпараттарды енгізу және көрсетуге арналған компоненттерді атаңыз.
2. Label, StaticText, Panel компоненттерінде бейнеленетін мәтіндер қай қасиет арқылы анықталады?
3. Барлық компоненттерді формаға орналастыру қандай қасиеттері арқылы анықталады?
4. Edit және MaskEdit компоненттеріне енгізілетін, шығарылатын мәтін қай қасиетіне жазылады?
5. Қайта енгізілетін мәтін атрибутын қай қасиеті арқылы өзгертуге болады?
6. Массив дегеніміз?
7. Бір өлшемді массив қалай сипатталады?
8. Екі өлшемді массив қалай сипатталады?
Тәжірибелік сабақ №9. Сауалнама туралы есеп.

Мақсаты: Сурет (Image) компонентін қолдануды, оның көріну (Visible), қол жетімдік (Enabled), Picture, stretch қасиеттерін зерттеу.

Қажетті құралдар: MS Windows операциялық жүйесі бар дербес компьютер, әдістемелік нұсқаулық, Borland Delphi 7.0 бағдарламасы.

Теориялық мәлімет.Delphi ортасы схемаларды, сызбаларды, түрлі иллюстрацияларды экранға шығаратын программаларды неғұрлым қарапайым жолмен құруға мүмкіндік береді.
Графикалық элементтер объекттің үстіңгі жағында шығарылады (формалар немесе Image компоненті), бұған Canvas қасиеттері сәйкес келеді. Объектінің бетіне графиктік элементтерді (түзу сызық, шеңбер және т.б) шығару үшін осы объектінің Canvas қасиетін қолдану әдісін пайдаланымыз.
Мысалы:
form1. Canvas. Restangle (10,10,100,100);
Бет (Холст);
Қарапайым графиктерді шығару әдісінде сурет салуға болатын абстрактты бет (холст) ретінде Canvas қасиеттері қарастырылады. Бұл бет (холст) жеке нүктелерден-пикселдерден тұрады, олардың әр қайсысы көлденең (Х) және тік (Y) координаталар арқылы анықталады.
Қарандаш және қылқалам. Қарапайым графиктерді бет (холст) бетіне салуды қамтамасыз ететін әдістер үшін, қарандаш және қылқалам қолданылады: қарандашты түзулер мен контурларды сызуға қолданады, ал қылқаламды аймақтарды шекаралық контурмен бояуға қолданады.
Графиктерді бетке (холстқа) шығаратын арнайы қарандаш және қылқаламға Pen (қарандаш) Brush (қылқалам) қасиеттері сәйкес келеді, бұлар TPen және TBrush типтерін көрсетеді. Осы объектілердің қасиеттерінің мәні шыарылатын графикалық элементтердің түрін анықтайды.
TPen объектісінің мынадай қасиеттері бар:
Color – түзудің түсі(контуры)
Width - түзудің қалыңдығы (пиксель бойынша)
Style - түзудің түрі
Pen.Color – қасиетінің мәні ретінде мынадай атаулы тұрақтыларды қолдануға болады (TColor): clBlack, clOlive, clGray, clBlue, clMaroon, clNavy clSilver, clAqua, clGreen, clPurple, clRed, clWhite.
Pen.Style қасиеті мынадай мәндерді қабылдайды:
psSolid – біркелкі түзу;
psDash – пункттирлік түзу, ұзын штрихтар;
psDot - пункттирлік түзу, қысқа штрихтар;
psClear – түзу көрінбейді.
Егер Pen.Width қасиетінің мәні бірден үлкен болса, онда пункттирлік түзулер біркелкі түзулер болып шығады.
Қылқалам (Canvas.Brush) тұйық аймақтарды сызатын және сол облыстарды бояуды қамтамасыз ететін әдіс ретінде қолданылады.Қылқалам объект сыяқты екі қасиетке ие:
Color- тұйық облысты бояйтын түс;
Style - аймақты толықтыру стилі (типі).
Brush.color қасиетінің мәні ретінде жоғарыда айтылып өткен Tcolor типті атаулы тұрақтыларды қолдануға болады.
Brush.Style қәсиеті мынадай мәндерді қабылдайды:
bsSolid - біркелкі бояу;
bsClear – облыс болмайды;
bsHorizontal – көлденең штрих;
bsVertical – тік штрих;
bsFDiogonal – ілгері қарай көлбеген диоганалдық штрих.
Image - формаға *.bmp, *.emf, *.ico, *.wmf типті файлдарда сақталынатын графикалық кескiндердi шығару (бейнелеу) компоненті. Ол Additional бетiнде орналасқан. Оның Align, Width, Height, Name, Cursor, Enabled, Left, Top, Visible секілді қасиеттерінен басқа төмендегідей қасиеттері бар:

Қасиет	Сипаттамасы	Қабылдайтын мәндер
Center	Суретті оның өріс ішіне қатысты орталықтан теңестіру	True, False
Picture	Графикалық файл атауы	Сұхбат терезесінде беріледі
Stretch	Сурет өлшемін объект берілген өлшеміне келтіру	True, False
AutoSize	Объект өлшемін суреттің шынайы өлшеміне келтіру	True, False

Тапсырма: Өзі туралы мәліметтерден және бір бірін жауып тұратын, батырманы шерткенде пайда болатын екі суреттен (портреттік және көркем) тұратын «Студент сауалнамасы» формасын құру.

жүктеу/скачать 2,48 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 22 23 24 25 26 27 28 29 ... 32