Жанғыштар және жанғыш сұйықтықтар

133
еріткіштер мен техникалық сұйықтықтар; майсыз еріткіштер (әртүрлі
нөмірленген еріткіштер, ацетон, алкоголь және т.б.). Азық
-
түлік және 
парфюмерия мен косметика индустриясының кейбір өнімдері (парфюмерия, 
лосьондар, құрамында алкоголь бар сұйықтықтар) аз қолданылады.
Өрт
-
техникалық әдебиеттерде барлық жанғыш сұйықтықтардың 
жанғыш (жанғыш сұйықтықтар) болып бөлінуі жиі қолданылады, олардың 
арасында өте қауіпті және жанғыш сұйықтықтар (ЖС) категориясы бөлінеді. 
Бұл жіктеудің жалғыз параметрі 
-
бұл жарқыл температурасының 
эксперименталды түрде анықталған көрсеткіші.
Мұндай жіктеу өртеу үшін қолданылатын жану бастамаларын 
диагностикалау мақсаттарына сәйкес келмейді. Әртүрлі құрамы мен 
қасиеттері бар жанғыш сұйықтықтар бір топқа түсуі мүмкін екендігі анық. 
Сонымен, моторлы бензиндер, брендке, керосинге қарамастан, дизель 
отындарының көп бөлігі, сондай
-
ақ көмірсутекті емес композициялық 
еріткіштер жанғыш сұйықтықтарға жатады.
Жанғыш сұйықтықтардың белгілі бір санаттарына олардың құрамына, 
физикалық, химиялық, технологиялық, пайдалану қасиеттеріне қарай 
көптеген жіктеулер бар. Мұнай өнімдерінің неғұрлым егжей
-
тегжейлі 
жіктелуі тән. Мұнай өңдеу зауыттарында өндірілетін тауарлық мұнай 
өнімдері жанармай, мазут, парафиндер және керезиндер, хош иісті 
көмірсутектер (КС), мұнай битумдары, мұнай коксы, майлар, жанар
-
жағармай мен қоспаларға және басқа мақсаттарға арналған басқа да ядролық 
заттекға бөлінеді. Осы өнімдердің ішінен кейбір жанармайлар (бензин, 
жанармай отыны, дизель), хош иісті көмірсутектер (бензол, толуол, ксилол), 
әртүрлі мақсаттағы басқа да МӨ (жарық керосині, бензин
-
еріткіштер, 
резеңкеде қолданылатын еріткіштер) бояу
-
лак өнеркәсібі).
Мотор отындарының негізгі жіктеу параметрлері олардың пайдалану 
сипаттамалары мен бөлшек құрамы болып табылады. Бұл көрсеткіштерді 
талданатын өнімдердің жеке оқшауланған көлемдері болған кезде ғана 
анықтауға болады. Материалдық заттектің көлемінде немесе бетінде 
таратылатын жанғыш сұйықтықтарды зерттеуге байланысты, аз және аз 
мөлшерде болса, бұл параметрлер іс жүзінде жарамсыз болып табылады.
Әртүрлі мақсаттағы басқа ядролық қоспалар арасында мұнай 
ерітінділерінің немесе нефраттардың классификациясы жақсы дамыған. Бұл 
жалпы атау қазір ақ түсті спирт, галош және т.б. сияқты мұнай еріткіштерінің 
бұрынғы барлық атауларын алмастырды. Мұнай еріткіштерінің қасиеттері 
олардың классификациясы негізінде талданатын сұйықтықтардың көлемдік 
мөлшерінен де анықталады.
Мотор отындары мен нефраттардың жіктелуін салыстыра отырып, 
олардың кейбір жіктеу көрсеткіштерінің бірдей немесе ұқсас мәндерге ие 
екендігіне көз жеткізуге болады. Сонымен, моторлы бензиндер мен еріткіш 
бензиндердің бөлшек құрамы іс жүзінде бірдей шектерде болады, сондықтан 
осы параметрді қолдану кезінде диагнозда белгісіздік туындауы мүмкін.
Мұнай емес еріткіштерге келетін болсақ, олардың маркаларының 
номенклатурасы ғана (нөмірлер немесе фирмалық атаулар) бар, олардың 

134
әрқайсысы анықтамалық әдебиетте берілген жеке құрамға сәйкес келеді. 
Жанғыш сұйықтықтардың осы санаты үшін, әдетте, жалпы жіктеу 
көрсеткіштері жоқ. Сонымен қатар, қазіргі уақытта тауар нарығында қол 
жетімді еріткіштерді көбінесе әртүрлі компаниялар шығарады, олардың 
нақты жеке атаулары бар (мысалы, «термостағыш еріткіш») және 
реттелмеген құрамы бар.
Жанармай майлары, қазандық жанар
-
жағармай материалдары, кептіру 
майлары бұл схемаға кірмейді, өйткені олардың физика
-
химиялық қасиеттері 
(жоғары температура, жарық фракцияларының болмауы, қаныққан будың 
қысымы) оларды өртеу үшін іс жүзінде жарамсыз етеді. Суретте жанғыш 
және жанғыш сұйықтықтардың әр таңдалған тобының компоненттерінің 
химиялық құрамы мен молекулалық құрылымының ерекшеліктері 
келтірілген. Бұл топтық ерекшеліктер олардың диагноз белгілерін дамыту 
үшін негіз болып табылады.
Өрт кезінде жанғыш сұйықтықтардың және жанғыш сұйықтықтардың 
жекелеген түрлерін қолдану жиілігі, ең алдымен, шабуылдаушы үшін белгілі 
бір сұйықтықтардың болуына байланысты. Өрт туралы анықтама 
материалдарын талдау өртену үшін қолданылатынын көрсетеді:
-
бензин, жарық керосині, дизель отыны (жеңіл мұнай өнімдері) 
- 70%,
-
еріткіштер 
- 25%,
-
басқа ЖТС және ЖС 
-5%.
Егер жанғыш сұйықтықтардың, тез тұтанатын сұйықтықтардың және 
басқа жанудың бастамашыларының қалдықтарын тапсақ, олардың орналасуы 
өндірістік талаптарға немесе сақтау жағдайларына байланысты емес, бұл осы 
сұйықтықты қолданумен өртенуді көрсетуі мүмкін [10].

жүктеу/скачать 3,25 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: