Мамасерікова Ш. · М
жүктеу/скачать 1,6 Mb.
|
| АСПАРУХ ХАННЫҢ МОНОЛОГЫ
(Аспарадан шыққан Аспарух 643-701 жылдар арасында Болғария мемлекетінде хандық құрған) Словян халқын аузына түгел қаратқан, Бұлғардың ханы еткенше мені, Жаратқан, Қатарда жүрген жай кісі жаса Таразға, Қазақтың қонақжайлығын жұртқа таратқан. Мейірімді Алла! Жаңылдырмашы тобамнан, Суыды көңіл қатыгез заман, қоғамнан. Безетін менің жөнім бар ма еді, япырау, Бабаларымның бейіті жатқан Отаннан. Сүйікті әжем сүйсініп ішкен бұлақтан, Аяулы анам гүлдерін терген қыраттан. Жаныма жалау, сүйеніш таппай, тәңірім, Кетемін деп пе ем жұбаныш іздеп жырақтан. Тайпама бақыт тапсам -ау деген үмітпен, Тұраннан шығып Дунайға жеткен жігіт ем. Атиллаға ұқсап ерлігім аңыз болса деп, Армандаушы едім, жасырман оны бүгіп мен. Ақ сауыт киіп дей алман бірақ марқайдым, Ата-жұртты аңсап сағыныштардан сарғайдым. Алтын тақтан да артық екенсің, туған жер, Аяулы Меркі, өзіңді қору - бар қайғым. Сұп-суық түпсіз шыңырау ойға сүңгіген, Өкініш құрты миымды ойып үңгіген. Байлықты белден кешсем де жаным тыншымас, Топырағын таппай өспесін дәннің кім білген. Самалы саумал, шипалы кәусар суы бар, Сүбелі жерден ержүрек ұлан туылар. Сұрапыл соғыс сескенте алмас, себебі Қаһарман елде қайраттың алтын буы бар. Таулары биік, тәқаппар қарар паңдана, Жат жұрттық қонақ қызығар оған таңдана. Қойнауы толған жусаған жылқы, қойларға, Түсіме дәйім кіреді кербез кең дала. Ғажапсың, өмір, алдың - той, думан, артың - мұң, Даңққа бөлеп мені де біраз шарпыдың. Тегіміз - түркі, әкемнің аты - Құдірет, Жолбарыс тектес үш ұлы оның бар-тұғын. Жауынгер ағам үйреткен тәсіл, амал көп, Батыр боп, хан боп алмаған менде қамал жоқ. Қанаты сынған қырандай қазір жатырмын, Қартайған шақта елімді іздер шамам жоқ. Маңдайға жазған тағдырдан кім бар аса алған, Кешегі күнді қайтарып бермес Жасаған. Шіркін-ай, бір сәт оралсам атамекенге, Басымды иіп, құшар ем, құтты босағам! Ардақтап мені туғанда атын сыйлаған, Аспарам, сенің әр талың - ән, жыр, күй маған. Алдыңа жетпей көзімді жұмсам кеше гөр, Перзентің едім ноқтаға басы симаған... НАҒЫЗ ҚАЗАҚ Қиыншылық басыңа кеп туса егер, Қарлығаштай қанатымен су себер. Азамат көп ардақ тұтар ауылда, Ақ дауыл боп қайғы бұлтын қусам дер. Адалдыққа шомылдырып жөргектен, Әже әлдиі тал бесіктен тербеткен. Құдайындай құрметтейді қарттарды, Қариялар батасымен ер жеткен. Нұрдың тілін үйретті оған нұрлы аспан, Жастайынан жұпар шөппен сырласқан. Құт, береке, байлық көзі мал-жан деп, Қой қайырып, күрең мініп қырды асқан. Ақ жемденіп күрек қолы тілінген, Ажарынан ішкі ойы білінген. Додасында жүр тірліктің және де Домбырасы керегеге ілінген. Қонақ келсе қойын ұстап көлденең, Бата сұрап күлімдейді ол деген. Көктем келсін, күзде келсін, қыс келсін Көк аттының көңлі қалып көрмеген. Жүйрік баптап, құс салудың маманы, Бісмілласыз басталмайды қадамы. Сабасынан сары қымыз кетпеген, Нағыз қазақ сенсің, ауыл адамы!.. ТУҒАН ЖЕР Туған жер ұқсайды екен күн нұрына, Мәңгілік сәуле шашар ғұмырыңа. Көрмесем апта сайын ауылымды, Жұтқаным жұқ болмайды жұмырыма. Жайқалтқан тамыр жайып жапырағын Жағамды жайлау еткен атырабың. Кілтіндей ырыс-құттың, бақ-дәулеттің Киелі, қасиетті топырағың. «Саңғыған тұғырына сұңқар оңбас, Қаңғыған үйірінен тұлпар оңбас»,- Деп бесік жырын айтса асыл әжем, Ұрпағы қалайынша іңкәр болмас. Қонысы ағайын-жұрт, бауырымның, Құтқарған бұлтын серпіп ауыр мұңның. Қытайдың аққуынан артық көрем, Қаздарын қаңқылдаған ауылымның. Талықсып қалжыраса күйкі жүрек, Туған жер әнге - азық, күйге - тірек. Төскейің ата-бабам ізі жатқан, Тағынан патшалардың сүйкімдірек. Ауырсам айықтырар дәрі сенде, Жұмақтан айтындаршы сәні кем бе. Париж, Рим, Нью-Йорк мың садаға, Сұлусың, туған жерім, бәрінен де!!! АСПАРА
Шаң жұқпас шашасына тұлпары бар. Айналдым алтын бесік Аспарамнан, Оқ жонар ата көрген ұрпағы бар. Батыры ғұмыр кешкен ат жалында, Аңыз көп Шайсандықтың шатқалында. Сыпатай, Жауғаш, Аққөз, Асқаровтар Сенде өсіп айналды жұрт мақтаныңа. Қаймағы табиғаттың бұзылмаған, Шыңынан таудың мәңгі мұзын табам. Қойны құт, суы шипа Аспараның, Оралған шылауына Қызыр бабам. Сондықтан Меркі жері қасиетті, Байлығын, дәулетін ел нәсіп етті. Білмеймін қандай сиқыр бар екенін, Сайратып бұлбұлдарды ғашық етті. Сайында мөлдірейді кәусар бұлақ, Сусының қандырады аңдар құлап. Хош иіс гүлі түгіл Аспараның Қақтырар таңдайынды тасы да ұнап. Қырдағы қызғалдақтай тербетілген, Құлпырып құшағында ер жетіп ем. Қабыл ал бәсіре - өлең, жырларымды, Қарыздар өнер қуған перзентін ем... жүктеу/скачать 1,6 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|