-сабақ. Тиімді тəсілмен қосу жəне азайту. Есепті əртүрлі тəсілмен шығару

2.4.3.1. 100-ге дейінгі сандар, 1000-ға дейінгі жүздіктер тізбектерінің заңдылығын анықтау.

• тиімді есептеу үшін ауыстырымдылық жəне терімділік қасиеттерді қолданады.

• есептерді əртүрлі тəсілдермен шығарады.

• əртүрлі тəсілдермен шығару үшін есептер құрастырады.

• есептеулерді оңтайландыруды түсіндіруді.

Қосудың терімділік қасиеті, тиімді есептеу, есептерді үш тəсілмен шығару.

Неліктен тиімді екенін түсіндір.

Неліктен есепті үш тəсілмен шығаруға болады?

Есеп шарттарының қысқаша жазбасы, есепті үш тəсілмен шығару, екі таңбалы сандардың сандық өрнектері.

Мұғалім оқушылардан оларға үй тапсырмасын орындауға кім көмектесетінінсұрайды, үй тапсырмасын не үшін орындау керектігін, үй тапсырмасын əрқашан өздігінен орындай алатынын немесе орындай алмайтынын түсіндіреді.

4–6

Жұптасып орындайды: бір оқушы жүз көлемінде екі таңбалы сандармен санды өрнек құрастырады. Екінші оқушы осы өрнектің мəнін айқындап, дəл осындай мəні бар басқа сандық өрнек құрастырады. Одан кейін қатысушылар рөлдерімен алмасып, серіктесінің өрнектерді дұрыс есептеп, дұрыс іріктеуін бақылайды.

Алынған өрнектер тізбегі дəптерге жазылады.

7–11

Оқушыларға тиімді тəсілмен шығару ұсынылады.

Проблемалық жағдайдан шығу үшін оқушыларға оқулықта берілген сызбаларды пайдалана отырып қосудың терімділік қасиетін түсіндіретін оқулықтағы 1- тапсырма ұсынылады.

– Көршілес қосылғыштарды олардың қосындысымен ауыстырса, үш жəне одан да көп қосылғыштардың қосындысы өзгермейді.

Түсіндіре отырып бастапқы бекіту.

2-тапсырма. Қапшықта 10 көк, 20 жасыл жəне 30 қызыл шар бар. Қапшықта барлығы неше шар бар?

Осы есепті əртүрлі 3 тəсілмен шығаруға болады:

1-тəсіл: көк + (жасыл+қызыл шарлар).

2-тəсіл: жасыл+(көк+қызыл).

3-тəсіл: қызыл+ (көк+жасыл).

30–40

Оқулықтағы 3 (а) тапсырманы оқушылар сызба бойынша шығару барысын талқылай отырып орындайды.

Оқулықтағы 3 (ə)тапсырманыоқушылар өздігінен

Тапсырма орындалғаннан кейін мұғалім оқушыларды жетістік өлшемдерімен таныстырады. Оқушы сəтті орындаған тапсырманы бағалайтын өлшемнің тұсына қанатша белгісін (٧) қояды.

Есеп шарттары бойынша деректерді бөлектеймін.

Есеп шарттарындағы дерек-сандарды салыстырамын. Мұның неліктен мүмкін екенін түсіндіре отырып, есептерді шығарудың екі (немесе үш) тəсілін құрамын.

Тəсілдердің əрқайсысын жазамын.

Тəсілдердің əрқайсысы үшін өрнек құрамын.

Жауапты тұжырымдаймын.

Оқулықтағы 4-тапсырмада есептемей, салыстыру жүргізу қажет. Оқушылар салыстырылатын өрнек жұптарының əрқайсысында бірдей қосылғыштардың бар екенін байқайды. Оқушылар салыстыру ережесін еске түсіреді: алдымен сандарды разрядтар саны бойынша салыстырады, одан кейін екі санның разрядтарының саны сəйкес келген жағдайда, ең жоғарғысынан бастап разрядтардың əрқайсысының бірліктері бойынша салыстырады.

Оқулықтағы 5-тапсырмада жақшаларды дұрыс теңдіктер алынатындай етіп қою қажет.

Оқушылар жақшалардың ішіндегі сандармен амалдар бірінші кезекте орындалатынын түсіндіреді. Оқушылар былай ой тарқатады: бірінші өрнектің мəні 0-ге тең. Осы өрнек осындай мəнге ие болуы үшін 20 санын 20 санына азайту қажет. Бірінші амалды орындаған кезде 20 санының шығатынын не шықпайтынын тексереміз:

50–30=20. 20 – 20 = 0. Демек, өрнектегі бірінші амалды жақшаға алу қажет, бірақ өрнекте жақшалар болмағанның өзінде амалдар осындай тəртіппен орындалатын болғандықтан, жақшаларды қоймауға да болады.

Оқушылар бір-бірінің сабаққа қосқан үлесін бағалап, бір-біріне жəне мұғалімге өткізілген сабақ үшін алғыс айтады.

Сабақты аяқтаудың осындай нұсқасы əр адамның тұлғалық маңызын мойындауға деген қажеттілікті қанағаттандыруға мүмкіндік береді.