I КОО теңге қарж ы кем жұмсалды. Әрбір жолды жөндеуге қанш а
теңге қарж ы жұмсалған?
3. 5 қап картоп 2 қап картоптан 240 кг ауыр. Бір қапта қанш а
килограмм картоп бар?
4. Толық құмы рада 39 кг сүт бар. Ж арты құмырада 22 кг сүт
бар. Бос құмыра қанш а килограмм?
5. Екі санның қосындысы 15-ке тең. Егер осы қосындыдан
оірінш і санны ң ж арты сы н азай тсақ, онда
1 2
саны ш ы ғады .
ІЗірінші санды тап?
6
. Ер балалардың саны қыздардан 2 есе артық. Ж оры ққа бар-
лығы қанш а адам қаты сқан, егер ер балалардың қыздардан
8
-і
лртықболса?
Есептерді әр түрлі тәсілмен шығар:
1.
Теплоход
8
сағатта 312 км жол жүрді. Егер оның жылдам-
д і
.
і г ы н
сағатына
6
км-ге кемітсе, ол 231 км жолды қанш а сағат-
та жүріп өтеді?
2. Тік төртбұрыш піш інді бақш аны ң ұзындығы 72 км, ені
3
одан 2 есе кем. Б ақ ш ан ы ң — бөлігіне көкініс, қалған жерге кар-
4
топ егілген.
Қанш а м
2
жерге картоп егілген?
3. Пойыз бір қаладан екінші қалаға қарай жолдың алғаш қы
180 км-ін сағатына 60 км жылдамдықпен жүрді. Қалған жолды
гоидай жылдамдықпен жүру үшін 4
сағат артық уақы т қаж ет
иолды. Пойыз барлығы қанша километр жол жүруі керек еді?
4. Бес бөлек ж іп сатып алы нды . Әрқайсысында 56 м-ден,
опы ң— бөлігі жұмсалды. Неше метр жіп қалды?
4
5. Шебер бірдей пальтолар тігіп, оған 24 м мата жүмсады, ал
імокірті осындай 2 пальто тігіп, оған
6
м мата жұмсады. Бар-
м ы гы олар ңанша пальто тікті?
7.2.
Ж ай есептерді иіы гаруга цйрет и
Математиканы оқыту жүйесінде
ж ай есептер аса маңызды
|ю.п атқарады. Ж ай есептерді шығару арқылы математиканың
«
оаетауыш курсының негізгі үғымдарының бірі - арифметика-
іық амалдар туралы ұғым қалыптасады.
Ж ай есептерді шыға-
2 3 7
ра білу оқуш ыларды ң құрам а есептерді ш ы ғара білуді меңге
руіне дайындық кезеңі болып табылады, өйткені құрама есепті
шығару бірқатар ж ай есептерді ш ығаруға келіп тіреледі. Ж ай
есептерді ш ы ғар ған д а есеппен ж ән е
оны ң құ р ам д ы бөлік
терімен алғаш танысады. Б алалар ж ай есептерді шығарумен
байланы сты ж алпы есепті ш еш уге ж үргізілетін негізгі әдіс
терді игеретін болады. Сондықтан
мұғалімнің ж ай есептердің
әр түрімен жұмысты қалай ж үргізу керектігін білуінің маңы
зы өте зор.
Ең алдымен у^ай есептерді топтастыруды (классификация-
лауды) қарасты рамы з.
Ж ай есептерді, оларды шешетін арифметикалы қ амалдарға
сәйкес бірнеше топтарға бөлуге болады.
Алайда әдістемелік ж ағы нан
алғанда төмендегідей топтау
ы ңғайлы рақ: есепті ш ығарғанда қалы птасаты н ұғымдарға бай-
ланысты үш топты бөліп алуға болады. Олардың әрқайсысып
сипаттайы қ.
Бірінш і т опқа
мынадай түрдегі ж ай есептер ж атады , ол есеп
терді ш ығарғанда балалар арифметикалы қ амалдардың әрқай
сысының нақты мәнін ұғынады,
яғни балалар қандай арифме
тикалы қ амалдың ж иы ндарға қолданылатын қандай да бір опе
рацияға сәйкес болатындығын ұғынады.
Бұл топқа бес есеп жатады:
Достарыңызбен бөлісу: